Neo-Fascisme

Die fasces (in Latyn), is 'n fascistiese simbool. Dit beeld 'n bondel berkelatte wat om 'n byl vasgebind is uit en het in die Romeinse Ryk gesag gesimboliseer. Hierdie simbool is dan ook later deur Mussolini se fascistiese beweging as embleem aangeneem.[1]

Neo-fascisme is 'n ideologie wat na die Tweede Wêreldoorlog ontstaan het en belangrike elemente van die oorspronklike fascisme ingesluit het. Neo-fascisme fokus gewoonlik op ultra-nasionalisme, rasse-meerwaardigheid, populisme, outoritarisme, nativisme en opposisie teen immigrasie in, asook opposisie teen die liberale demokrasie, parlementarisme, marxisme, kommunisme en sosialisme. Bewerings dat 'n groep neo-fascisties is, mag hewige debat ontlok, veral as die term as 'n politieke skelnaam gebruik word. Sommige post-Tweede Wêreldoorlog-regimes is as neo-fascistiese beskryf as gevolg van hul outoritêre aard, en soms as gevolg van hul bekoring van en simpatie met die fascistiese ideologie en rituele.

Post-fascisme is 'n etiket wat toegepas word op verskeie Europese politieke partye wat 'n gewysigde vorm van fascisme aanneem en wat deelneem aan grondwetlike politiek.[2][3]

Neo-fascisme en neo-Nazisme is nou verwante ideologieë want net soos neo-fascisme die oorspronklike Italiaanse facisme as nostalgiese basis gebruik, doen die neo-Nazisme dieselfde met die Nazi-Duitsland en sy nasionale sosialistiese beleidsrigtings as vertrekpunt. Sodanige bewegings kan rofweg onder die algemene oorkoepelende ideologie fascisme ingedeel word.[4]

Ander bewegings verwant aan neo-fascisme, poog om hul verskillende histories losverwante ideologieë te rehabiliteer. Hierdie bewegings sluit neo-fasciste en post-fasciste in Italië in; Vichyȉete, Dodeïste en "nasionale Europeërs" in Frankryk; Ustaše-simpatiseerders in Kroasië; neo-Chetniks in Serwië; Ystergarde herlewingswerkers in Roemenië; Hongariste en Horthyiste in Hongarye; Banderaiste in die Oekraïne (wat 'n ingewikkelde verhouding gehad het met die Spilmoondhede) en ander.

Internasionale netwerke

[wysig | wysig bron]

In 1951 is die New European Order (NEO) neo-fascistiese Europa-wye alliansie gestig om pan-Europese nasionalisme te bevorder. Dit was 'n meer radikale splintergroep van die European Social Movement. Die NEO het sy oorsprong in die Malmö-konferensie van 1951, toe 'n groep rebelle onder leiding van René Binet en Maurice Bardèche geweier het om by die European Social Movement aan te sluit, omdat hulle gevoel het dat dit nie ver genoeg gegaan het rakende rassisme en anti-kommunisme nie. As gevolg daarvan het Binet saam met Gaston-Armand Amaudruz in 'n tweede vergadering dieselfde jaar in Zürich saamgewerk om 'n tweede groep te stig wat belowe het om 'n stryd te voer teen kommuniste en nie-blanke mense.[5]

Verskeie Koue Oorlog-regimes en internasionale neo-fascistiese bewegings het saamgewerk in operasies soos sluipmoorde en valsvlag bomontploffings. Stefano Delle Chiaie, wat betrokke was by Italië se "Jare van Lood", het deelgeneem aan Operasie Condor; die 1976-moordpoging op die Chileense Christen-demokratiese Bernardo Leighton.[6] Vincenzo Vinciguerra ontsnap na Francoïstiese Spanje met die hulp van die SISMI (Servizio per le Informazioni e la Sicurezza Militare - Militêre Intelligensie en Sekuriteitsdiens - was die militêre intelligensie-agentskap van Italië vanaf 1977-2007). Dit volg na aanleiding van die Peteano-aanval van 1972, waarvoor Vinciguerra tot lewenslange tronkstraf gevonnis is.[7][8] Saam met Delle Chiaie het Vinciguerra in Desember 1995 in Rome getuig voor regter María Servini de Cubría, waarin verklaar word dat Enrique Arancibia Clavel ('n voormalige Chileense geheime polisieagent in 2004 vir misdade teen die mensdom vervolg is) en die Amerikaanse DINA (Dirección de Inteligencia Nacional - Nasionale Intelligensie Direktoraat was die Chileense geheime polisie)-agent, Michael Townley, wie direk betrokke was by Genl. Carlos Prats se moord. Michael Townley is in Italië tot 15 jaar tronkstraf gevonnis omdat hy as tussenganger tussen die DINA en die Italiaanse neo-fasciste opgetree het.[9]

Die regerings van Francoïstiese Spanje, Augusto Pinochet se Chili en Alfredo Stroessner se Paraguay het saamgewerk in Operasie Condor, wat wêreldwyd politieke teenstanders geteiken het. Gedurende die Koue Oorlog het hierdie internasionale bedrywighede tot 'n mate van samewerking gelei tussen verskeie neo-fascistiese elemente wat betrokke was by 'n "Kruistog teen Kommunisme". Die anti-Fidel Castro-terroris Luis Posada Carriles is op 6 Oktober 1976 vir die Cubana Flight 455-bomaanval veroordeel. Volgens die Miami Herald is hierdie bomontploffing op dieselfde vergadering beslis, waartydens besluit is om die Chileense voormalige minister, Orlando Letelier, te teiken, wie op 21 September 1976 vermoor is. Carriles het in sy outobiografie geskryf: "... ons die Kubane het ons nie net gefokus op 'n geïsoleerde tirannie of in 'n spesifieke stelsel in ons vaderland nie, maar dat ons voor ons 'n kolossale vyand gehad het, wie se hoofbeheer in Moskou was, met sy tentakels gevaarlik uitgebrei oor die hele planeet."

Geskiedenis van neo-fascisme in Suid-Afrika

[wysig | wysig bron]

Reeds voor die Tweede Wêreldoorlog was daar enkele kleiner inheemse Nazistiese en fascistiese bewegings aktief in Suid-Afrika veral onder die Afrikanergemeenskap. Hierdie bewegings se klem op nasionalisme het aanklank gevind en is deur sommige Afrikaners ondersteun en het daartoe gelei dat van die vooroorlogse Nazi en fascistiese bewegings na die oorlog nog vir 'n tyd bly voortbestaan het. Die Gryshemde is in Mei 1950 amptelik ontbind alhoewel hul leier Louis Weichardt tot en met 1970 aktief in die politiek betrokke was. Die Ossewa-Brandwag is eers in 1954 ontbind terwyl die Nuwe Orde teen 1958 opgehou funksioneer het. Ook Robey Leibbrandt was tot en met sy dood in 1966 polities aktief. [10]

Die Britse neo-fascistiese bewegings in Suid-Afrika

[wysig | wysig bron]

Ten spyte van Brittanje se algemene beeld gedurende die Tweede Wêreldoonog as teenstander van die Nazisme, was daar afgesien van lede van die Britse fascistiese bewegings, ook pro-Duitse simpatiseerders onder die regerende elite wat teen Winston Churchill se oorlogsverklaring gekant en ten gunste van vrede met Duitsland was.[11] Volgens Van Rooyen was die Engelssprekende bevolking in Suid-Afrika ook, ten spyte van hulle liberale beeld, nooit werklik afsydig jeens politieke konserwatisme en rassevooroordeel nie, en het die toename in Britse immigrante sedert 1945 die voorkoms van rassisme onder hulle versterk. Verskeie van hierdie immigrante was die fascistiese saak goedgesind: "Suid-Afrika was veral gewild onder die Britse immigrante wat reeds die bagasie van rasse-vooroordeel saam met hulle gedra het en is aangetrek deur Suid-Afrika se beeld van 'n land te wees 'waar die witman weet hoe om die swartman in sy plek te hou"[12]

Oswald Mosley

So vroeg soos Oktober 1949, byvoorbeeld, is die Brit J.L Battersby, agt maande na sy aankoms in Suid-Afrika, as ongewenste immigrant verklaar. Hy het onder meer 'n kwartaalblad, Nationː Towards a Gentile World Front, wat as Hitler-vererend en antisemities beskryf is, gepubliseer. Hy het ook probeer geld insamel vir die immigrasie van geskikte Ariese weeskinders en daar was selfs sprake van die stigting van 'n Hitler-sentrum in Newcastle.[13][14] Na-oonogse Britse fascistiese bewegings se invloed het ook tot in Suid-Afrika gestrek en takke is selfs gestig. Van die bekendstes hiervan was die bewegings wat rondom die politieke sienings van Oswald Mosley gevorm is.

Sir Oswald Emald Mosley was gedurende die twintigerjare lid van die Britse parlement vir onder meer die Konserwatiewe Party, die Arbeidersparty en later vir sy eie wegbreekgroep, die New Party. Nadat 'n memorandum wat hy in 1930 oor ekonomiese hervorming aan die parlement voorgelê het, verwerp is, het hy met die politieke stelsel ontnugter geraak. In 1932 stig hy die British Union of Fascists (BUF) , bestaande uit paramilitêre groepe wat swart uniforms gedra het en gereeld in straatgevegte met kommuniste en linkse militante betrokke was.[15][16][17][18]

Die Mosleyiete in Suid-Afrika

[wysig | wysig bron]

Oswald Mosley was na die oorlog 'n gereelde besoeker aan Suid-Afrika en is selfs deur die Eerste Minister en ander lede van die Kabinet ontvang. Hy het op 'n stadium twee funksionerende takke van sy beweging in Suid-Afrika gehad met Derek Alexander as sy hoofagent in Johannesburg. Hy het ook 'n tak van die Europa-Africa Association, wat 'n tweeweeklikse tydskrif, Action, gepubliseer het in Johannesburg gestig. In 1959 is 'n tak van die intenasionale European National Movement in Suid-Afrika onder die leierskap van Alexander gevorm.[19][20]

In 1960 is 'n boikot van Suid-Afrikaanse goedere deur die Britse publiek, wat teen die rassebeleid van die Hendrik Verwoerd-regering gekant was, deur die Union Movement teegestaan. Mosleyiete en ongeveer 10000 boikotters het later op Trafalgarplein in Londen gebots. Mosley se amptelike standpunt jeens Apartheid was dat dit oor die hele Afrika vasteland ingestel moes word.[21] Tydens sy laaste besoek aan Suid-Afrika teen die middel sestigerjare, het hy aangekondig dat hy sy planne laat vaar het om sy Union Movement in Suid-Afrika te vestig, omdat hy nie 'n opposisie vir die Nasionale Party (NP) wou stig nie. Volgens hom moes Afrika in wit en swart gebiede verdeel word en het hy Suid-Afrika uitgesonder as een van die gesondste plekke in die wêreld en Britse immigrante aangemoedig om by die NP aan te sluit. Hy het bygevoeg dat Suid-Afrika reeds vir baie generasies op die voorgrond van die rasseverhoudingsprobleem gestaan het en 'n voorbeeld vir die afsonderlike ontwikkeling van die rasse gestel het.[22]

Een van Mosley se ondersteuners, William Webster, 'n professionele bokser, het Suid-Afrika in 1962 besoek met die doel om £100 000 van ondersteuners in te samel. Die fondse sou in die Britse verkiesing aangewend word om honderd Mosley-kandidate in die verkiesing te nomineer, sodat die Arbeidersteun verdeel kon word en die Konserwatiewe Party weer 'n oorwinning kon behaal.[23][24] Volgens Webster was die NP in Suid-Afrika op die regte pad met hul beleid: "Hulle is baie skerper as wat jy dink. Hulle volg dieselfde roete as wat Hitler gedoen het, maar hulle sal nie so haastig wees as wat hy was nie. Hulle gaan nou baie stadig, maar hulle sal uiteindelik hul vyande vernietig." Hierdie vyande het hy soos volg omskryf:"…hoef nie vir jou sê dat die Nazi's vir die Jode en die Kommuniste gegaan het nie." Hy het ook aangevoer dat die Mosleyiete slagspreuke teen die 'Swart Gevaar' in Brittanje as propaganda vir hul verkiesingsveldtog gebruik: "Pasop vir die swartman - hy sal jou werk steel, dan jou vrou, en jy sal in sy kookpot opeindig"[25]

Die Candour League

[wysig | wysig bron]

Arthur Kenneth Chesterton, die neef van die bekende skrywer G.K. Chesterton, het op sestienjarige ouderdom by die Suid-Afrikaanse Infanterie aangesluit en gedurende die Eerste Wêreldoorlog in die Oos-Afrika-veldtog en later as offisier aan die wesfront in Europa geveg. Op negentien het hy bevel oor 'n kompanie gevoer en die Militêre Kruis vir sy deelname in die aanval op die Hindenburglyn ontvang. Volgens 'n biogratiese beskrywing agter in sy boek, The new unhappy lords, was hy in 1922 instrumenteel om 'n einde aan die Rand-rebellie aan die Witwatersrand te bring deur 'n bajonetaanval op die rebellehoofkwartier in Fordsburg te lei. Oberholster se werk oor die mynwerkerstaking maak egter geen melding van Chesterton se aandeel nie.[26]

In 1933 het hy by die BUF aangesluit en was onder meer redakteur van die beweging se nuusbrtef, Blackshirt, hoof van publisiteit en propaganda, en Mosley se biograaf. In 1938 het hy vanweë verskille oor die taktiek en organisasie van die BUF, finaal met Mosley gebreek. Chesterton was een van die min BUF-leiers wat nie internering opgelê is nie en wat aan die Tweede Wêreldoorlog, as deel van die Britse magte in Somalië en Ethiopië, deelgeneem het. Hy was 'n joernalis wat vir nege jaar onderredakteur en hoofartikelskrywer vir Truth was totdat hy die redakteurskap van die London Tidings oorgeneem het. Vir vyf jaar het hy ook gereeld artikels oor intemasionale aangeleenthede vir die Journal van die Royal United Service Institution geskryf voordat die Britse Oorlogskantoor sy artikels laat onderdruk het.[27][28][29]

Chesterton het 'n obsessie gehad met volgens hom die magte van verval en agteruitgang wat gedreig het om Brittanje te oorstroom en was tot en met sy dood 'n vertolker van 'n samesweringsteorie wat op die Joodse finansierders gefokus het. Hiervolgens was die Jode in 'n sameswering betrokke om nie net die Britse Ryk nie, maar die hele Ariese ras, te vernietig. Hy het homself na die oorlog van Mosley se pogings om die fascisme te laat herleef, gedistansieer, sy rassenasionalisme en antisemitisme aangepas en in plaas van 'n wedergebore Europa, eerder op 'n herbesielde Britse Ryk gefokus.[30]

In 1947 het hy onder meer verklaar dat die fascisme gefaal het: "Dit het so rampspoedig gefaal dat dit onmoontlik is om selfs die woord te noem sonder dat dit oproep, nie wat sy aanhangers bedoel het toe hulle dit gebruik het nie, maar wat sy dodelikste vyande beplan het om dit te glo. En dit is inderdaad 'n nederlaag! ... [Fascisme] is net gemaak om onredelik te lyk omdat die Nasionale Sosialistiese Duitsland en Fascistiese Italië albei versteurd geword het, en verkies het om militêre glorie bo vrede na te volg en sodoende die oorsaak van hul eie vernietiging was. As gevolg van hul buitensporighede ... het hierdie regimes Fascisme met so 'n status en reuk gelaat dat selfs so 'n gesonde verstand soos dit vervat het, nou verdink word."[31]

In 1953 het Chesterton sy eie tydskrif Candour gestig, wat wit heerssugtige sienings, antisemitisme, en die geloof in 'n Joodse sameswering vir wêreldoorheersing, verkondig het. In 1954 stig hy die League of Empire Loyalists (LEL) wat daar in gespesialiseer het om, uit protes teen die afbreek van die Britse Ryk deur die toestaan van onafhanklikheid aan die kolonies, byeenkomste van die Konserwatiewe Party te ontwrig. Die beweging is in 1967 in die National Front (NF) geinkorporeer waarvan Chesterton tot 1971 as voorsitter gedien het.[32][33]

Chesterton het Suid-Afrika gereeld besoek en het noue bande met die leiers van die NP en die Rhodesian Front gehad. In Maart 1964 het hy 'n byeenkoms in die Hotel Cecil in Kaapstad toegespreek wat tot die stigting van die Kaapse tak van die Candour League gelei het. 'n Tak van die beweging is ook in Rhodesië gevorm.[34]

Die Candour League of South Africa was ten gunste van wit heerskappy. 'n Teenboikot is begin teen lande soos Swede wat 'n sterk boikotbeweging teen Suid-Aflikaanse goedere gevoer het. Die blanke regering van Ian Smith in Rhodesië is ondersteun en 'n noodfonds vir Rhodesiese aankope is gestig. Die beweging het 'n lys uitgegee van die Britons Publishing Society, wat kopieë van die Protokolle van die Wyses van Sion versprei en boeke waarin die Neurenberg-verhore, vrymesselary en Katolisisme aangeval is, verkoop het.[35][36]

Literatuur

[wysig | wysig bron]
  • Visser, Myda Marista, 1999. Die Ideologiese Grondslae en Ontwikkeling van die Blanke Fascistiese Bewegings in Suid-Afrika, 1945-1995. Magister Artium Tesis in Kultuurgeskiedenis, Fakulteit Lettere en Wysbegeerte, Universiteit van Pretoria, Pretoria.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ R. Griffin. 1991. The nature of fascism, St Martin’s Press bl. 64.
  2. ↑ "Post-fascist - definition of post-fascist by The Free Dictionary". TheFreeDictionary.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Mei 2014. Besoek op 15 Augustus 2013.
  3. ↑ Griffin, R. (2007) The 'post‐Fascism' of the Alleanza Nazionale: A case study in ideological morphology, Journal of Political Ideologies, 1/2: 123-145
  4. ↑ Visser, Myda Marista, 1999. Die Ideologiese Grondslae en Ontwikkeling van die Blanke Fascistiese Bewegings in Suid-Afrika, 1945-1995. Magister Artium Tesis in Kultuurgeskiedenis, Fakulteit Lettere en Wysbegeerte, Universiteit van Pretoria, Pretoria.
  5. ↑ Tauber, Kurt P. (1959). "German Nationalists and European Union". Political Science Quarterly. 74 (4): 564–89. doi:10.2307/2146424. ISSN 0032-3195. JSTOR 2146424. {{cite journal}}: Onbekende parameter |registration= geïgnoreer (hulp)
  6. ↑ Documents concerning attempted assassination Geargiveer 7 Junie 2006 op Wayback Machine van Bernardo Leighton, op die National Security Archives webwerf.
  7. ↑ "Terrorism Western Europe (PDF)" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 9 Desember 2006. Besoek op 7 Junie 2006. Geargiveer 7 November 2006 op Wayback Machine
  8. ↑ "Gladio". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Desember 2006. Besoek op 7 Junie 2006. Geargiveer 9 Desember 2006 op Wayback Machine
  9. ↑ "mun6". Jornada.unam.mx. 22 Mei 2000. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 April 2011. Besoek op 22 Oktober 2008.
  10. ↑ Visser, Myda Marista, 1999. Die Ideologiese Grondslae en Ontwikkeling van die Blanke Fascistiese Bewegings in Suid-Afrika, 1945-1995. Magister Artium Tesis in Kultuurgeskiedenis, Fakulteit Lettere en Wysbegeerte, Universiteit van Pretoria, Pretoria, bl.105.
  11. ↑ J. Costello, Ten days that saved the West, bl. 102, 113-115.
  12. ↑ J. Van Rooyen, Hard right, bl. 103-104.
  13. ↑ Hitler's friends in South Africa, Wiener Library Bulletin 4(34), 1950, bl. 20.
  14. ↑ J.C. Moll, Fascisme ... , bl. 152.
  15. ↑ C.O'Maolain, The radical right, p. 323.
  16. ↑ H.R. KedWard, Fascism in western Europe 1900-45, bl. 88-90.
  17. ↑ S. Taylor, The radical right in Britain, in P.H. Merld & l. Weinberg (ads.), Encounters with the contemporary radical right, bl. 167-168.
  18. ↑ "Mosley. Sir Oswald Emald", Microsoft Encarta 97 Encyclopedia.
  19. ↑ A. Bunting, The rise of the South African Reich. bl. 70.
  20. ↑ D. Eisenberg. The re-emergence of fascism, bl. 307.
  21. ↑ D. Eisenberg. The re-emergence of fascism, bl. 39.
  22. ↑ B. Bunting, The rise of the South African Reich, bl. 70.
  23. ↑ B. Bunting, The rise of the South African Reich,bl.71
  24. ↑ D. Eisenberg, The re-emergence of fascism, bl. 307-308.
  25. ↑ B. Bunting, The rise of the South African Reich, bl. 71.
  26. ↑ A.G. Oberholster, Die mynwerkerstaking, Witwatersrand. 1922, (Pretoria, 1982).
  27. ↑ A.K. Chesterton, The new unhappy lords, bl. 224
  28. ↑ R. Griffin (red.), Fascism, bl. 178
  29. ↑ S. Taylor. The radical right in Britain, in P.H. Merld & L. Weinberg (reds.), Encounters with the contemporary radical right, bl. 168.
  30. ↑ R. Griffin (red.), Fascism, bl. 178, 322.
  31. ↑ A.K. Chesterton, The importance of being Oswald, London Tidings 85,29 November 1947, soos aangehaal in R. Griffin (red.), Fascism, bl. 323.
  32. ↑ R. Griffin (red.), Fascism, bl. 176, 322.
  33. ↑ S. Taylor. The radical right in Britain, in P.H. Merld & L. Weinberg (reds.), Encounters with the contemporary radical right, bl. 168.
  34. ↑ A. Bunting, The rise of the South African Reich. bl. 71.
  35. ↑ D. Eisenberg, The re-emergence of fascism, bl. 308.
  36. ↑ A. Bunting, The rise of the South African Reich. bl. 71.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.