Palouse



Palouse

Landskap, landboustreek en ekostelsel in die noordweste van die Verenigde State

Strek oor die deelstate

Washington
Idaho
Oregon

Ligging in Noord-Amerika



Hoogste bergpiek

Moscow Mountain, Idaho (1 519 m)

Die Palouse [pəˈluːs] is 'n streek in die noordwestelike Verenigde State wat, afhangende van die geografiese definisie, oor twee of drie deelstate strek - die suidooste van Washington en die noorde van Sentraal-Idaho. Volgens sommige definies strek die Palouse ook verder suidwaarts na Noordoos-Oregon. Die streek beslaan sowat 4 000 vierkante myl.[1]

Herfskleure in die Palouse-heuwels in die ooste van Washington

Ondanks sy buitengewone landskapsvorme met golwende groen heuwels, wat aan die streek die bynaam "Toskane van Amerika" besorg het, was die yl bevolkte landelike gebied met sy halfdroë klimaat nooit 'n toeristetrekpleister nie. Weens die geografiese nabyheid van een van die vernaamste setlaarsroetes in die VSA - dit is net 260 km noord van die Oregon Trail geleë - het die Palouse in die laat 19de eeu vinnige groei ervaar toe baie setlaars hulle hier as graanboere gevestig het. Op een tydstip het sy bevolking getallegewys selfs by dié van die digbevolkte Puget Sound-gebied verbygesteek om die mees bevolkte streek van die deelstaat Washington te word.[2] So is die bevolking van Walla Walla volgens die sensus van 1880 as 3 588 bepaal - iets meer as dié van Seattle met 3 533.

Vir die grootste deel van sy gedokumenteerde geskiedenis is die Palouse met graan en peulgroente vereenselwig en het sy rooi skure ikoniese simbole van die gebied geword wat as een van die vrugbaarste landboustreke in die Verenigde State beskou word. Sowat 90 persent van die graanoes word na hoofsaaklik Asiatiese bestemmings in die Stille Oseaangebied uitgevoer. Gronderosie bly die grootste uitdaging vir die plaaslike landboubedryf.[3]

Pullman in Washington en Moscow in Idaho is die streek se ekonomiese spilpunte. Hier is ook twee sogenaamde landskenkingsuniversiteite geleë wat in die vroeë 1890's op federale grond gevestig is, die Universiteit van Idaho in Moscow en die Universiteit van die Deelstaat Washington (Washington State University). Die twee instellings is slegs agt myl of dertien km van mekaar geleë.

Geologie

[wysig | wysig bron]
Die Palouse-heuwellandskap in die vroeë oggendsonlig, soos gesien vanaf Steptoe Butte

Die Palouse-streek se unieke topografie is miljoene jare gelede gevorm. Tans is die Palouse teen die oostelike rand van die Columbiarivierplato geleë - tussen die Rotsgebergte in die ooste en die Kaskadebergreeks in die weste. Die plato rus op basaltlae wat oor 'n lang tydperk, tussen 6 en 17 miljoen jaar gelede, gevorm is en as Columbia River Basalts bekend staan. Hulle het oorsprong in 'n reeks lawastrome wat teen 'n spoed van tussen twintig en dertig myl per uur beweeg en dele van die huidige deelstate Washington, Oregon en Idaho bedek het.

Die duinagtige Palouse-heuwels is 100 000 jaar gelede deur hewige windstorms gevorm wat uit die suidweste gewaai en die basaltlaag met 'n groot loessmassa bedek het. Geoloë het verskeie hipoteses oor die oorsprong van hierdie sandafsettings ontwikkel. Volgens sommige wetenskaplikes is dit vulkaanas wat tydens uitbarstings in die Kaskadebergreeks ontstaan het. Ander neem aan dat gletsers, wat oorspronlik gebiede noord van die Palouse bedek het, gesteentes tot sand (sogenaamde rotspoeier of -meel) fyngemaal het. Die mees aanvaarde teorie is dat die sand van die Columbiaplato se westelike rand naby die Kaskadereeks afkomstig is.

Die loessafsettings het danksy 'n besondere eienskap tot die huidige vrugbare landbougrond ontwikkel: hul vermoë om - danksy die hoë gehalte van vulkaanas in die sand - vog te stoor. Uitbarstings van vulkane in die Kaskadereeks het die landskap verskeie kere met 'n laag vulkaanas bedek. Die mees onlangse uitbarsting was dié van Mount St. Helens in Washington op 18 Mei 1980. 'n Blizzard van vulkaanas het oor die Palouse gewaai en die streek 'n tyd lank in volslae duisternis gedompel. Vrese van boere dat die vulkaanas nadelige uitwerkings op landboubedrywighede sou hê was nogtans ongegrond - hulle kon 'n rekordoes insamel.[4]

Palouse se vrugbare laag bogrond is op plekke sowat 250 meter diep - een van die redes hoekom die streek uiters geskik is vir die verbouing van graan en peulgewasse. Die bogrond se vermoë om vog te stoor maak van droëlandboerdery hier 'n buitengewoon suksesvolle bedryf. Koring is by verre die belangrikste graansoort in die Palouse, maar daar word ook ertjies en lensies op groot skaal geoes. Die distrikte Latah County (met Moscow) in Idaho en Whitman County in Washington lewer feitlik die Verenigde State se hele kommersieel verboude opbrengste van ertjies en lensies op.[5]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Julie R. Monroe: The Making of America Series - Moscow: Living and Learning on the Palouse. Charleston, SC: Arcadia Publishing 2003, bl. 9
  2. ↑ D. W. Meinig: The Great Columbia Plains: A Historical Geography, 1805-1910. Seattle: University of Seattle Press 1968 (Hersiene uitgawe 1995), bl. 248
  3. ↑ United States Department of Agriculture - Soil Conservation Service | Forest Service | Economics, Statistics, and Cooperatives Service: Erosion in the Palouse: A Summary of the Palouse River Basin Study. Washington, February 1979, bl. 5. Aanlyn beskikbaar: PDF-lêer Geargiveer 23 April 2021 op Wayback Machine
  4. ↑ Monroe (2003), bl. 10
  5. ↑ Monroe (2003), bl. 10

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Geskiedenis
Wolga-Duitse immigrante in die Pasifiese Noordweste
Landbou-erfenis
Toerismeverwante artikels
Media
Bekamping van gronderosie
Agtergrondinligting oor rotspoeier (rotsmeel)