Parlement

Gebou van die Parlement in Kaapstad, setel van die Nasionale Vergadering en die Nasionale Raad van Provinsies.
Die Knesset van Israel.
Setel van die Britse parlement in die Paleis van Westminster, Westminster, Londen.

'n Parlement is die hoogste verkose beraadslaende orgaan van 'n demokratiese regstaat. Dit bestaan uit verkose verteenwoordigers van die volk, wat 'n essensiële rol in die totstandkoming van wetgewende akte speel, en in sy totaliteit of in sy onderdele kontrole oor die staat se uitvoerende mag uitoefen. Die naam is afgelei van die Franse parler, wat "om te praat" beteken; 'n parlement is dus 'n gesprek of bespreking, 'n vergadering waar mense sake bespreek. 'n Volksverteenwoordiging het slegs 'n parlement in 'n parlementêre stelsel, die teenhanger in 'n presidensiële stelsel word 'n kongres genoem.

Funksies

[wysig | wysig bron]

'n Parlement het hoofsaaklik vier funksies.

  • Verteenwoordigende funksie.
Parlementslede (LP's) verteenwoordig die volk en vorm die skakel tussen die samelewing (die volk) en die politieke stelsel.
  • Wetgewende funksie.
Die parlement is die wetgewende gesag. In werklikheid gaan dit dikwels in gesprek met die regering oor wetsontwerpe wat hulle voorlê.
  • Beraadslaende funksie.
Dit is die parlementariërs se plig om oor nuwe wetsontwerpe te debatteer.
  • Beherende funksie.
LP's monitor die funksionering van die regering nougeset. Om hiermee te help word oudit-verslae gebruik om te sien of die uitvoerende gesag hom by die begroting hou en staatsgeld verantwoordelik spandeer. 'n Parlementêre kommissie van ondersoek kan ook aangestel word om growwe foute op 'n bepaalde beleidsterrein te ondersoek en aanbevelings te maak.

Verskillende lande

[wysig | wysig bron]
██ Lande met 'n tweekamerstelsel. ██ Lande met 'n eenkamerstelsel. ██ Geen wetgewende gesag nie. ██ Lande met 'n eenkamerstelsel en 'n adviesorgaan.

Van die ongeveer 193 lande ter wêreld het 60 'n tweekamerstelsel.[1]

  • Die parlement van Suid-Afrika bestaan uit die Nasionale Vergadering en die Nasionale Raad van Provinsies.
  • Die parlement van die Verenigde Koninkryk bestaan uit 'n laerhuis (House of Commons) en 'n hoërhuis (House of Lords).
  • Die Federale Parlement van België bestaan uit die Kamer (van Volksverteenwoordigers) en die Senaat. In die Belgiese parlement word daar nie tussen 'n eerste en tweede kamer onderskei nie, omdat hulle formeel gelykwaardig is. In België word die term "wetgewende kamers" gebruik om na beide kamers van die parlement te verwys.
  • Die Duitse parlementêre stelsel bestaan ook uit twee organe: die Bondsdag (Bundestag) en die Bondsraad (Bundesrat). Slegs die Bondsdag vorm egter die federale parlement. Die Bondsraad word as 'n afsonderlike instelling beskou en verteenwordig die 16 deelstate van Duitsland.
  • In Nederland word die volksverteenwoordiging die State-Generaal genoem en bestaan uit die Eerste Kamer en die Tweede Kamer. Dit is sedert 1814 'n parlement, in 1815 is dit tot 'n tweekamerstelsel gesplit.
  • Die Kongres van die Verenigde State van Amerika (United States Congress) bestaan uit die Senaat (United States Senate) en die die Huis van Verteenwoordigers (United States House of Representatives).

Parlementsgeboue

[wysig | wysig bron]
1. Halwe sirkel, 2. Rye teenoor mekaar, 3. Sirkel, 4. Hoefyster, 5. Skoolklas

Parlementsgeboue kan volgens hul uitleg geklassifiseer word:[2]

Halwe sirkel
Rye teenoor mekaar
  • oorsprong – Engelse Koning kry advies van enersyds die adel, andersyds die geestelikes
  • hedendaags gebruik – House of Lords (Britse parlement), Kanadese Senaat (Kanadese parlement)
Sirkel
Hoefyster
  • oorsprong – onbekend (kombinasie tussen halwe sirkel en rye)
  • hedendaags gebruik – Dhaka Bangladesj, House of Representatives (Australiese parlement)
Skoolklas
  • Riksdag (Sweedse parlement) – tipe 1
    Riksdag (Sweedse parlement) – tipe 1
  • Palais Bourbon (Franse parlement) – tipe 1
    Palais Bourbon (Franse parlement) – tipe 1
  • House of Lords (Westminister) (Britse parlement) – tipe 2
    House of Lords (Westminister) (Britse parlement) – tipe 2
  • Kanadese Senaat (Kanadese parlement) – tipe 2
    Kanadese Senaat (Kanadese parlement) – tipe 2
  • Landtag (Parlement van Noordryn-Wesfale) – tipe 3
    Landtag (Parlement van Noordryn-Wesfale) – tipe 3
  • House of Representatives (Australiese parlement) – tipe 4
    House of Representatives (Australiese parlement) – tipe 4
  • Országház (Hongaarse parlement) – tipe 4
    Országház (Hongaarse parlement) – tipe 4
  • Riigikogu (Parlement van Estland) – tipe 5
    Riigikogu (Parlement van Estland) – tipe 5

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Deschouwer, Kris; Mooghe, Marc (2008). Politiek, een inleiding in de politieke wetenschappen. Boom Onderwijs. p. 170.
  2. ↑ Parliament (2016), David Mulder, Max Cohen de Lara

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]