Pollux

Pollux
Pollux se ligging (in die rooi sirkel).
Pollux se ligging (in die rooi sirkel).
Sterrebeeld Tweeling
Bayer-naam Beta Geminorum
Spektraaltipe K0 III[1]
Soort Reusester
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 07h 45m 18.94987s[2]
Deklinasie +28° 01′ 34.3160″[2]
Skynmagnitude (m) 1,14[3]
Absolute magnitude (M) 1,08[4]
B-V-kleurindeks  +1,00[3]
U-B-kleurindeks  +0,86[3]
Besonderhede
Massa (M☉) 1,91[5]
Radius (R☉) 8,8[6]
Ligsterkte (L☉) 43[7]
Ouderdom (jaar) 724 miljoen[8]
Temperatuur (K) 4 666[6]
Rotasiespoed (km/s) 2,8[9]
Metaalinhoud [Fe/H] -0,07 tot +0,19[6]
Eienskappe
Veranderlikheid Vermoed[10]
Ander name
78 Geminorum, BD+28°1463, GCTP 1826.00, Gliese 286, HD 62509, HIP 37826, HR 2990, LFT 548, LHS 1945, LTT 12065, SAO 79666.
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Pollux (ook bekend as Beta Geminorum of β Gem) is ’n oranjekleurige, geëvolueerde reusester sowat 34 ligjare van die Son af in die noordelike sterrebeeld Tweeling (Gemini). Dit is die helderste ster in die Tweeling en die naaste reusester aan die Son.

Die ster se spektrum dien sedert 1943 as een van die stabiele ankerpunte waarvolgens ander sterre geklassifiseer word.[11] In 2006 is bevestig die eksoplaneet Pollux b, of β Geminorum b (later Thestias genoem), wentel om Pollux.[6]

Naam

[wysig | wysig bron]

Die ster se Bayer-naam is "Beta Geminorum". Die tradisionele naam "Pollux" verwys na die tweeling Kastor en Polluks in die Griekse en Romeinse mitologie.[12] Op 28 Julie 2016 het die Internasionale Astronomiese Unie se sternaamwerkgroep (WGSN) die eienaam Pollux vir Beta Geminorum goedgekeur.[13][14]

Castor en Pollux is die "hemelse tweeling"-sterre wat aan die sterrebeeld Tweeling sy naam verleen. Die twee sterre se eienskappe is egter heel verskillend. Castor is ’n komplekse sesvoudige stelsel van warm, blouwit A-tipe sterre en dowwe rooidwerge, terwyl Pollux ’n koeler, geeloranje enkelreus is.

Eienskappe

[wysig | wysig bron]

Met ’n skynbare magnitude van 1,14[15] is Pollux die helderste ster in die Tweeling. Dit is 6,69 grade noord van die sonnebaan, en dus sien kykers in die Suidelike Halfrond die ster op seldsame geleenthede naby die Maan. Dit is 33,78 ligjare van die Son af.[16][17][2]

Die ster se massa is sowat twee keer dié van die Son[5] en sy radius sowat nege keer die Son s'n.[6] Dit was eers ’n A-tipe hoofreeksster,[18] maar het die waterstof in sy kern opgebruik en geëvolueer in ’n reusester met ’n sterreklassifikasie van K0 III.[1] Sy oppervlaktemperatuur is sowat 4 666 K,[6] wat daaraan sy oranje kleur gee wat tipies van K-tipe sterre is.[19] Sy rotasiespoed is 2,8 km·s-1.[9]

Die waarneming van swak X-strale dui op ’n klein magneetveld, die kleinste wat nog om ’n ster waargeneem is. Die vlak van X-strale is sowat 1027 erg s-1, wat omtrent dieselfde as dié van die Son is. Die teenwoordigheid van dié veld dui aan Pollux was eens ’n Ap-ster met ’n baie sterker magneetveld.[18]

Planeetstelsel

[wysig | wysig bron]

Wetenskaplikes vermoed sedert 1993 dat ’n eksoplaneet om Pollux wentel,[20] en dit is op 16 Junie 2006 bevestig. Pollux b se massa is na raming minstens 2,3 jupitermassas. Dit wentel om die ster met ’n periode van sowat 590 dae.[6]

Nadat die planeet om Pollux ontdek is, is dit Pollux b genoem. Nadat die publiek betrek is om ’n naam voor te stel en daarvoor te stem, het die Internasionale Astronomiese Unie in Desember 2015 aangekondig die wennaam is Thestias.[21] Thestias is die patroniem van Leda, Pollux se ma, die dogter van Thestius. Dit is gekies omdat die naam Leda toe al aan ’n asteroïde en ’n maan van Jupiter toegeken was.[22][23]

Die Pollux-stelsel[6]
Planeet of skyf
(vanaf ster) 		Massa Halwe lengteas
(AE) 		Wentelperiode
(dae) 		Eksentrisiteit Baanhelling
(°) 		Radius
b (Thestias) 2,30±0,45 MJ 1,64±0,27 589,64±0,81 0,02±0,03 — —

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Morgan, W. W.; Keenan, P. C. (1973), "Spectral Classification", Annual Review of Astronomy and Astrophysics 11: 29–50, doi:10.1146/annurev.aa.11.090173.000333, Bibcode: 1973ARA&A..11...29M 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 van Leeuwen, F. (November 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–664, doi:10.1051/0004-6361:20078357, Bibcode: 2007A&A...474..653V 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
  4. ↑ Carney, Bruce W. et al. (March 2008), "Rotation and Macroturbulence in Metal-Poor Field Red Giant and Red Horizontal Branch Stars", The Astronomical Journal 135 (3): 892–906, doi:10.1088/0004-6256/135/3/892, Bibcode: 2008AJ....135..892C 
  5. ↑ 5,0 5,1 Hatzes, A. P. et al. (July 2012), "The mass of the planet-hosting giant star β Geminorum determined from its p-mode oscillation spectrum", Astronomy & Astrophysics 543: 9, doi:10.1051/0004-6361/201219332, A98, Bibcode: 2012A&A...543A..98H. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 Hatzes, A. P. et al. (2006), "Confirmation of the planet hypothesis for the long-period radial velocity variations of β Geminorum", Astronomy and Astrophysics 457 (1): 335–341, doi:10.1051/0004-6361:20065445, Bibcode: 2006A&A...457..335H 
  7. ↑ Mallik, Sushma V. (December 1999), "Lithium abundance and mass", Astronomy and Astrophysics 352: 495–507, Bibcode: 1999A&A...352..495M 
  8. ↑ Takeda, Yoichi; Sato, Bun'ei; Murata, Daisuke (August 2008), "Stellar parameters and elemental abundances of late-G giants", Publications of the Astronomical Society of Japan 60 (4): 781–802, doi:10.1093/pasj/60.4.781, Bibcode: 2008PASJ...60..781T 
  9. ↑ 9,0 9,1 Massarotti, Alessandro et al. (January 2008), "Rotational and Radial Velocities for a Sample of 761 HIPPARCOS Giants and the Role of Binarity", The Astronomical Journal 135 (1): 209–231, doi:10.1088/0004-6256/135/1/209, Bibcode: 2008AJ....135..209M 
  10. ↑ Petit, M. (October 1990), "Catalogue des étoiles variables ou suspectes dans le voisinage du Soleil" (in French), Astronomy and Astrophysics Supplement 85 (2): 971, Bibcode: 1990A&AS...85..971P. 
  11. ↑ Garrison, R. F. (December 1993), "Anchor Points for the MK System of Spectral Classification", Bulletin of the American Astronomical Society 25: 1319, Bibcode: 1993AAS...183.1710G, archived from the original on 2019-06-25, https://web.archive.org/web/20190625094716/http://www.astro.utoronto.ca/~garrison/mkstds.html, besoek op 2012-02-04 
  12. ↑ "Pollux". STARS (in Engels). University of Illinois, Urbana, Illinois. 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 September 2019. Besoek op 29 Mei 2009.
  13. ↑ "IAU Working Group on Star Names (WGSN)" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 22 Mei 2016.
  14. ↑ "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1" (PDF). Besoek op 28 Julie 2016.
  15. ↑ Lee, T. A. (October 1970), "Photometry of high-luminosity M-type stars", Astrophysical Journal 162: 217, doi:10.1086/150648, Bibcode: 1970ApJ...162..217L 
  16. ↑ Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J. (July 1997), "The Hipparcos Catalogue", Astronomy and Astrophysics 323: L49–L52, Bibcode: 1997A&A...323L..49P 
  17. ↑ Perryman, Michael (2010), "The Making of History's Greatest Star Map", Astronomers' Universe (Heidelberg: Springer-Verlag), doi:10.1007/978-3-642-11602-5, ISBN 978-3-642-11601-8, Bibcode: 2010mhgs.book.....P, http://cds.cern.ch/record/1338896 
  18. ↑ 18,0 18,1 Aurière, M. et al. (September 2009), "Discovery of a weak magnetic field in the photosphere of the single giant Pollux", Astronomy and Astrophysics 504 (1): 231–237, doi:10.1051/0004-6361/200912050, Bibcode: 2009A&A...504..231A 
  19. ↑ "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation), December 21, 2004, archived from the original on 2012-03-10, https://www.webcitation.org/6630AbtJZ?url=http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_colour.html, besoek op 2012-01-16 
  20. ↑ A. P. Hatzes (1993). "Long-period radial velocity variations in three K giants". The Astrophysical Journal. 413: 339–348. Bibcode:1993ApJ...413..339H. doi:10.1086/173002.
  21. ↑ Final Results of NameExoWorlds Public Vote Released, International Astronomical Union, 15 Desember 2015.
  22. ↑ "NameExoWorlds". nameexoworlds.iau.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Januarie 2019. Besoek op 13 April 2018.
  23. ↑ YOU helped name an exoplanet! Geargiveer 7 Mei 2018 op Wayback Machine, TheSkyNet, 2015-12-17

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]