Regs (politiek)

Die benaming regs (regsgesinde) word in die politieke spektrum gebruik om die politieke oriëntasie van politieke partye, individue en organisasies te karakteriseer. Die betekenis wat daaraan gegee word, kan van land tot land verskil en kan met verloop van tyd verander.

Die terme, regs, middel-regs, links, middel-links, (ens.) dui daarop dat alle politieke partye redelik maklik geposisioneer kan word in 'n politieke spektrum wat van die uiters-regse tot uiters-linkse posisie wissel. In die praktyk kan so 'n klassifikasie nie eenvoudig gemaak word op grond van die partye se posisies nie, omdat 'n party byvoorbeeld 'n regse posisie op die etiese veld hê en dan 'n linkse posisie op die sosiale veld ondersteun. 'n Praktiese reël vir die klassifikasie van 'n party kan wees om die vlak van regsheid teen sy standpunte op drie sleutelgebiede te meet: die visie oor die rol van die regering in die ekonomie, die visie van die verlangde verdeling van mag (die gewenste invloed van die burger in die politiek) en die visie op die vraag of daar streng voorgeskrewe waardes en norme op die morele gebied moet wees.

'n Spektrum kan ook binne 'n party of organisasie onderskei word. Die twee uiterste punte daarvan word deur die linkse of regse vleuels aangedui.

Oorsprong van die term

Opening van die State-generaal te Versailles op 5 Mei 1789

Daar is verskeie verduidelikings oor die presiese oorsprong van die politieke terme links en regs, alhoewel daar ooreenstemming is dat dit dateer uit die tyd van die Franse Revolusie, waarin 'n ruimtelike indeling van die Franse state-generaal (États généraux) ingestel is waarvolgens die voorstanders van die behoud van die ou magverhoudinge aan die regterkant gesit het en hul teenstanders aan die linkerkant. Die konserwatiewe (reaksionêres en geestelikes) het aan die regterkant van die voorsitter gesit. Hulle het hoofsaaklik bestaan uit edeles, kerkleiers en monargistiese burgers wat die tradisionele Ancien Régime wou handhaaf.^[1] Links van die voorsitter was die sekulêre liberale. Hulle wou die mag van die tradisionele orde vernietig tot voordeel van die bourgeoisie. Later in die negentiende eeu het die aksente verskuif: die linkerkant het hoofsaaklik van toegepasing geword op sosialistiese partye, waardeur die liberale in die politieke sentrum beland het en die konserwatiewes as regs beskou is.

Betekenis van die begrip "regs"

In die 19de eeu dui regs op konserwatisme, 'n skerp reaksie teen die moderne vryhede en industriële samelewing, sterk klem word gelê op organies gegroei sosiale verbindings en magsposisies, respek vir gesag en aanvaarding van ongelykheid. Links het aan die ander kant 'n progressiewe visie aangedui - 'n mens kon dink aan die slagspreuk van die Franse Revolusie, vryheid, gelykheid en broederskap. In die middel van die 19de eeu is byvoorbeeld in België na die Katolieke "party" (le parti conservateur) verwys as "la droite" (regs) en die liberale "party" as "la gauche" (links). In die loop van die 19de eeu het die liberalisme egter ook (deels) 'n konserwatiewe mag geword, wat die belange van die bourgeoisie hoofsaaklik verdedig het. Aan die einde van die 19de eeu is progressiewe denke 'n nuwe impuls gegee deur die stygende sosialisme. Hoe meer liberalisme as 'n konserwatiewe mag ervaar is, hoe meer is "links" vir die sosialisme gereserveer.

Regs staan hoofsaaklik vir konserwatiewe waardes, byvoorbeeld ook op etiese of godsdienstige vlak. In die tweede plek kan klassieke liberalisme ook as regs beskou word, in die sin dat dit meer aandag gee aan nie-ingryping deur die regering en spontane sosiale verhoudinge as aan die tradisionele liberale aandag aan universele emansipasie.

Die volgende ontwikkelings kan deels verklaar dat verskillende sienings ontwikkel is oor wat regs is.

• Hans Besseling definieer in die webjoernaal "Het Vrije Volk" regs soos volg: "Regs staan vir: individuele vryheid en organisasie van liefdadigheids- en ander sosiale aktiwiteite deur private individue sonder regeringsubsidie, beskerming van eiendom en inkomste, markwerking as aansporing vir ekonomiese groei, beperking van staatsinvloed tot die skep van die nodige voorwaardes vir die veilige bestaan van die burgers."^[2]

Liberaal in die skema van regs tot links

In sommige gevalle word liberalisme gesien as regs en in ander as links. Dit kan beskou word as links in die sin van sy historiese roeping om - in teorie - alle individue te bevry en gelyke geleenthede aan almal te bied. Dit kan as regs beskou word wanneer dit in die praktyk die afkeer van regeringsintervensie verkies bo die implementering van individuele emansipasie en dus so terugkeer na 'n vorm van reg van die sterkste, 'n voortbestaan van die natuurlike ongelykheid van mense, wat noodsaaklik is vir die konserwatisme.

'n Wesenskenmerk van die huidige liberalisme is die beperking van staatsinmenging in die vryheid van die individu. Hierdie beginsel is gekant teen 'n linkse ekonomiese beleid van groot staatssteun vir die ekonomies swakkes, maar ook die regse beleid om 'n tradisionele moraliteit te handhaaf. Liberale partye kan sowel links as regs in die politieke spektrum wees. Dit verklaar hoe dit moontlik is dat die Suid-Afrikaanse “liberale” party die Demokratiese Alliansie soms as regs beskou word, terwyl in die Verenigde State die woord "liberaal" omtrent dieselfde as "links" in Afrikaans beteken.

Dit is ook moonlik om progressiewe liberalisme (ook bekend as links-liberalisme en sosiale liberalisme) as links van die middel te karakteriseer, terwyl konserwatiewe liberalisme regs van die middel beskou kan word.

Ekstreem Regs

Die term "ekstreem regs" word algemeen gebruik vir groepe wat bereid is om fisiese geweld te gebruik, benewens die mondelinge bespreking om hul regse politieke idees te verdedig. Hierdie geweld kan teen beide mense en eiendom gerig word. In Suid-Afrika is die Boeremag aktief wat volgens die regering beskou word as 'n regs terreurnetwerk wat verantwoordelik was vir die aanslag in Soweto in 2002.^[3]

Verwysings

1. Carl Devos, 2006, De kleermakers en de keizer: inleiding tot politiek en politieke wetenschappen, Academia Press, bl. 87.
2. "Het Vrije Volk", Hans Besseling, Wat is Links en wat is Rechts?, 3 Oktober 2006
3. Rise of the Boeremag: A case Study