Sednoïde

Sedna, die eerste bekende sednoïde en die liggaam waarna hulle genoem is.

’n Sednoïde of sednoïed is ’n trans-Neptunus-voorwerp (TNV} met ’n perihelium van groter as 50 AE en ’n halwe lengteas van groter as 150 AE.[1][2] Net drie voorwerpe van dié populasie is bekend: 90377 Sedna, 2012 VP113 en 2015 TG387, maar daar is vermoedelik baie meer. Al drie het ’n perihelium van groter as 64 AE.[3]

Hierdie voorwerpe lê anderkant ’n oënskynlik amper leë gaping in die Sonnestelsel wat by sowat 50 AE begin en het geen noemenswaardige wisselwerking met die planete nie. Sommige sterrekundiges soos Scott Sheppard[4] beskou sednoïdes as binneste Oortwolkvoorwerpe (OWV's), hoewel die binneste Oortwolk, of Hillswolk, oorspronklik geraam is op ’n afstand van verder as 2 000 AE, anderkant die afeliums van die drie bekende sednoïdes.

Ongewone wentelbane

[wysig | wysig bron]

Die sednoïdes se wentelbane kan nie verduidelik word aan die hand van versteurings deur die groot planete[5] of wisselwerkings met die galaktiese getye nie.[1] As hulle in hul huidige posisies gevorm het, sou hul wentelbane aanvanklik rond gewees het; anders sou akkresie (die samesmelting van klein liggame in groter liggame) nie moontlik gewees het nie omdat die groot relatiewe snelhede tussen planetesimale te steurend sou gewees het.[6] Hul huidige elliptiese wentelbane kan deur verskeie hipoteses verduidelik word:

  1. Die voorwerpe se wentelbane en periheliums kon "gelig" gewees het deur ’n verbybewegende, nabygeleë ster toe die Son nog in sy skeppingsterreswerm was.[7][8]
  2. Hul wentelbane kon versteur gewees het deur ’n nog onbekende planeet anderkant die Kuipergordel, soos die hipotetiese Planeet Nege.[9][10]
  3. Hulle kon aangetrek gewees het vanaf verbybewegende sterre, heel waarskynlik in die Son se skeppingsterreswerm.[5][11]

Bekende lede

[wysig | wysig bron]
Sednoïdes en kandidaatsednoïdes[3][12]
Nommer Naam Deursnee
(km) 		Perihelium (AE) Halwe lengteas (AE) Afelium (AE) Heliosentriese
afstand (AE) 		Argument van perihelium (°) Jaar ontdek
90377 Sedna 995 ± 80 76,06 506 936 85,1 311,38 2003
2012 VP113 600 80,5 261 441,49 83,65 293,78 2012
V774104[13] 500-1 000 km ??? ??? ??? ~103 ??? 2015
2015 TG387[14] 200-600 km 64,94 1 094 2 123 77,69 118,17 2015

Op 10 November 2015 is aangekondig V774104 is ’n derde kandidaatsenoïde. Hy is egter net twee weke lank waargeneem, wat te kort is om selfs te weet of sy perihelium buite Neptunus se invloed is.[15] Op 1 Oktober 2018 is aangekondig 2015 TG387 het ’n halwe lengteas van 1 094 AE. Met ’n afelium van 2 123 AE is die voorwerp verder as Sedna.

Teoretiese populasie

[wysig | wysig bron]

Voorgestelde meganismes vir Sedna se ongewone wentelbaan sal ook betrekking hê op die struktuur en dinamika van enige groter populasie. As ’n planeet anderkant Neptunus verantwoordelik is, sal alle soortgelyke voorwerpe rofweg dieselfde perihelium (≈80 AE) hê. As Sedna uit ’n ander planeetstelsel aangetrek is wat in dieselfde rigting as die Sonnestelsel draai, sal die hele populasie wentelbane met ’n relatief klein helling en ’n halwe lengteas van tussen 100 en 500 AE hê. As dit in die teenoorgestelde rigting draai, sal twee populasies vorm, een met ’n klein en een met ’n groot helling. Die versteurings van verbybewegende sterre sal ’n groot verskeidenheid periheliums en hellings veroorsaak, elk afhangende van die aantal en hoek van sulke wisselwerkings.[16]

As nog sulke voorwerpe gevind word, sal dit help bepaal watter scenario die waarskynlikste is.[17] "Ek noem Sedna ’n fossielrekord van die vroegste Sonnestelsel," het Brown in 2006 gesê. "Eindelik, wanneer ander fossielrekords gevind word, sal Sedna help om ons te vertel hoe die Son gevorm het en die aantal sterre wat naby die Son was toe dit gevorm het."[18] In ’n opname in 2007-2008 deur Brown, Rabinowitz en Schwamb is probeer om nog lede van Sedna se hipotetiese populasie op te spoor. Hoewel die opname sensitief was vir beweging tot by 1 000 AE en die moontlike dwergplaneet 2007 OR10 ontdek is, is geen nuwe sednoïdes opgespoor nie.[17] Daaropvolgende simulasies wat die nuwe data gebruik het, het daarop gedui dat sowat 40 Sedna-grootte-voorwerpe waarskynlik in dié gebied voorkom, met die helderste een wat dieselfde magnitude as die dwergplaneet Eris het: −1.[17]

Ná die ontdekking van 2015 TG387 het Sheppard et al. afgelei dit beteken daar is sowat 2 miljoen binneste Oortwolkvoorwerpe groter as 40 km breed, met ’n totale massa van 1×1022 kg (verskeie kere die massa van die Asteroïdegordel).[19]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Trujillo, Chadwick A.; Sheppard, Scott S. (2014). "A Sedna-like body with a perihelion of 80 astronomical units" (PDF). Nature. 507 (7493): 471–474. Bibcode:2014Natur.507..471T. doi:10.1038/nature13156. PMID 24670765. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 16 Desember 2014.
  2. ↑ Sheppard, Scott S. "Known Extreme Outer Solar System Objects" (in Engels). Department of Terrestrial Magnetism, Carnegie Institution for Science. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Februarie 2019. Besoek op 17 April 2014.
  3. ↑ 3,0 3,1 "JPL Small-Body Database Search Engine: a > 150 (AU) and q > 50 (AU) and data-arc span > 365 (d)". JPL Solar System Dynamics. Besoek op 15 Oktober 2014.
  4. ↑ Sheppard, Scott S. "Beyond the Edge of the Solar System: The Inner Oort Cloud Population" (in Engels). Department of Terrestrial Magnetism, Carnegie Institution for Science. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2019. Besoek op 17 April 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 Brown, Michael E.; Trujillo, Chadwick A.; Rabinowitz, David L. (2004). "Discovery of a Candidate Inner Oort Cloud Planetoid" (PDF). Astrophysical Journal. 617 (1): 645–649. arXiv:astro-ph/0404456. Bibcode:2004ApJ...617..645B. doi:10.1086/422095. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 27 Junie 2006. Besoek op 2 April 2008.
  6. ↑ Sheppard, Scott S.; Jewitt, David (2005). "Small Bodies in the Outer Solar System" (PDF). Frank N. Bash Symposium. University of Texas at Austin. Besoek op 25 Maart 2008.
  7. ↑ Morbidelli, Alessandro; Levison, Harold (2004). "Scenarios for the Origin of the Orbits of the Trans-Neptunian Objects 2000 CR105 and 2003 VB12 (Sedna)". Astronomical Journal. 128 (5): 2564–2576. arXiv:astro-ph/0403358. Bibcode:2004AJ....128.2564M. doi:10.1086/424617.
  8. ↑ Pfalzner, Susanne; Bhandare, Asmita; Vincke, Kirsten; Lacerda, Pedro (9 Augustus 2018). "Outer Solar System Possibly Shaped by a Stellar Fly-by". The Astrophysical Journal. 863 (1): 45. doi:10.3847/1538-4357/aad23c. ISSN 1538-4357.
  9. ↑ Gomes, Rodney S.; Matese, John J.; Lissauer, Jack J. (2006). "A distant planetary-mass solar companion may have produced distant detached objects". Icarus. 184 (2): 589–601. Bibcode:2006Icar..184..589G. doi:10.1016/j.icarus.2006.05.026.
  10. ↑ Lykawka, Patryk S.; Mukai, Tadashi (2008). "An outer planet beyond Pluto and the origin of the trans-Neptunian belt" (PDF). Astronomical Journal. 135: 1161–1200. arXiv:0712.2198. Bibcode:2008AJ....135.1161L. doi:10.1088/0004-6256/135/4/1161.
  11. ↑ Jílková, Lucie; Portegies Zwart, Simon; Pijloo, Tjibaria; Hammer, Michael (2015). "How Sedna and family were captured in a close encounter with a solar sibling". MNRAS. 453: 3158–3163. arXiv:1506.03105. Bibcode:2015MNRAS.453.3157J. doi:10.1093/mnras/stv1803.
  12. ↑ "MPC list of q > 50 and a > 150" (in Engels). Minor Planet Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Februarie 2019. Besoek op 1 Oktober 2018.
  13. ↑ Kelly Beatty (21 November 2015). "V774104: Solar System's Most Distant Object" (in Engels). Sky & Telescope. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2019. Besoek op 22 November 2015.
  14. ↑ Sheppard, Scott; Trujillo, Chadwick; Tholen, David; Kaib, Nathan (2004). "A New High Perihelion Inner Oort Cloud Object". arXiv:1810.00013. Bibcode:2004ApJ...617..645B. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  15. ↑ Witze, Alexandra (10 November 2015). "Astronomers spy most distant Solar System object ever". Nature News. doi:10.1038/nature.2015.18770.
  16. ↑ Schwamb, Megan E. (2007). "Searching for Sedna's Sisters: Exploring the inner Oort cloud" (PDF). Caltech. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 12 Mei 2013. Besoek op 6 Augustus 2010. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Schwamb, Megan E.; Brown, Michael E.; Rabinowitz, David L. (2009). "A Search for Distant Solar System Bodies in the Region of Sedna". The Astrophysical Journal Letters. 694 (1): L45–L48. arXiv:0901.4173. Bibcode:2009ApJ...694L..45S. doi:10.1088/0004-637X/694/1/L45.
  18. ↑ Fussman, Cal (2006). "The Man Who Finds Planets". Discover. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2010. Besoek op 22 Mei 2010.
  19. ↑ Scott Sheppard; Chadwick Trujillo; David Tholen; Nathan Kaib (1 Oktober 2018). "A New High Perihelion Inner Oort Cloud Object" (PDF). arXiv:1810.00013. Besoek op 1 Oktober 2018.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]