Sidney Poitier

Sidney Poitier
'n Beeld van die betrokke persoonlikheid.
Sidney Poitier, KBE
Geboorte 20 Februarie 1927
Miami, Florida, Verenigde State
Sterfte 06 Januarie 2022 (op 94)
Los Angeles, Kalifornië, Verenigde State
Nasionaliteit Amerikaans, Bahamiaans
Beroep(e) Akteur, regisseur, skrywer, diplomaat
Aktiewe jare 1943–2001 (as akteur)
Internet-rolprentdatabasis-profiel

Sir Sidney Poitier, KBE[1] (20 Februarie 1927 - 6 Januarie 2022) was ’n Amerikaansgebore Bahamaanse akteur, regisseur, skrywer en diplomaat.

Hy was in 1964 die eerste swart persoon wat ’n Oscar as beste akteur gewen het,[2] vir sy rol in Lilies of the Field. Hy het dié eer in 1967 gestand gedoen deur in drie suksesvolle rolprente te speel: To Sir, with Love, In the Heat of the Night en Guess Who's Coming to Dinner – dit het hom die suksesvolste ster van die jaar by die loket gemaak. In 1999 het die American Film Institute hom aangewys as een van die grootste sterre van alle tye (no. 22 op die lys van die top-25).

Poitier het verskeie gewilde rolprente geregisseer, soos A Piece of the Action, Uptown Saturday Night, Let's Do It Again (saam met sy vriend Bill Cosby) en Stir Crazy (met Richard Pryor en Gene Wilder). In 2002, 38 jaar ná sy eerste Oscar, het hy ’n ereprys ontvang vir sy "merkwaardige prestasies as kunstenaar en mens".[3]

Hy was van 1997 tot 2007 die Bahamas se ambassadeur in Japan. Op 12 Augustus 2009 het die Amerikaanse president, Barack Obama, die Presidensiële Vryheidsmedalje, die VSA se hoogste burgerlike toekenning, aan Poitier toegeken.[4]

Vroeë lewe

[wysig | wysig bron]

Poitier is in Miami gebore terwyl sy ouers, Reginald James en Evelyn Poitier,[5] op besoek aan Amerika was. Omdat hy in Amerika gebore is, het hy outomaties Amerikaanse burgerskap gekry.[6] Hy het op Cat Island in die Bahamas grootgeword en later na Miami verhuis, waar sy ouers tamaties en ander produkte van hul plaas op Cat Island verkoop het.

Op 17-jarige oudersom het hy in New York gaan woon, waar hy ’n skottelgoedwasser was. Hy het daarna by die Amerikaanse weermag aangesluit. Later hy ’n geslaagde oudisie afgelê by die American Negro Theater en in van hul produksies gespeel.[7][8]

Hollywood

[wysig | wysig bron]

Akteur

[wysig | wysig bron]
Poitier (links) in 1963 by die "March on Washington", saam met sy mede-akteurs Charlton Heston (regs) en Harry Belafonte.

Poitier was nie gewild by die American Negro Theater nie omdat hy toondoof was en nie kon sing nie.[9] In die volgende ses maande het hy hom daarop toegespits om sukses as akteur te behaal deur sy toneelspel te verbeter en van sy Bahamaanse aksent ontslae te raak. Hierna het hy ’n hoofrol in die Broadway-stuk Lysistrata gekry, waarvoor hy goeie resensies ontvang het. Teen einde 1949 moes hy kies tussen ’n hoofrol in ’n toneelstuk en ’n aanbod om saam met Darryl F. Zanuck te werk aan die prent No Way Out (1950). Hy die rolprent gekies en sy spel het hom verdere rolle besorg – interessanter en groter as die rolle wat in dié tyd vir ander swart akteurs beskikbaar was.

In 1959 was Poitier die eerste swart man wat vir ’n Oscar vir beste akteur benoem is, vir sy spel in The Defiant Ones (1958). In 1964 was hy die eerste swart akteur wat die Oscar in dié kategorie gewen het, vir Lilies of the Field (1963).

Hy het in 1959 in die eerste produksie van A Raisin in the Sun op Broadway gespeel en later dieselfde rol in die rolprentweergawe vertolk wat in 1961 uitgereik is. Hy het ook aandag getrek in The Bedford Incident (1965) en A Patch of Blue (1965). In 1967 het die kommersiële toppunt van sy loopbaan bereik met drie gewilde prente: Guess Who's Coming to Dinner, To Sir, with Love en In the Heat of the Night. In laasgenoemde prent het sy suksesvolste karakter vertolk: dié van Virgil Tibbs, ’n speurder van Philadelphia. Tibbs se latere loopbaan is uitgebeeld in twee opvolgprente, They Call Me MISTER Tibbs! (1970) en The Organization (1971).

Poitier het onder kritiek begin deurloop omdat hy dieselfde, geïdealiseerde swart karakters vertolk sonder enige persoonlikheids- of seksuele foute, soos sy karakter in Guess Who's Coming To Dinner. Poitier self wou meer uiteenlopende rolle hê, maar het ook verplig gevoel om ’n goeie voorbeeld te stel met sy karakters en vorige stereotipes uit die weg te ruim aangesien hy die enigste prominente swart akteur van dié tyd in die Amerikaanse rolprentbedryf was. Hy het juis om dié rede die naamrol in Othello van die hand gewys.[10] In 2002 het hy ’n ereprys op die 74ste Oscar-toekenningsaand gekry vir sy bydrae tot die rolprentbedryf.

Regisseur

[wysig | wysig bron]

Poitier was die regisseur van verskeie rolprente, waarvan die suksesvolste die komedie Stir Crazy met Richard Pryor en Gene Wilder was. Dit was jare lank die kommersieel suksesvolste prent wat deur ’n swart persoon geregisseer is.[11] In die western Buck and the Preacher het hy ook gespeel, saam met Harry Belafonte. Poitier, Bill Cosby en Belafonte het saamgewerk aan Uptown Saturday Night met Poitier as regisseur. Hy het Cosby ook in Let's Do It Again, A Piece of the Action en Ghost Dad geregisseer.

Van 1995 tot 2003 het hy gedien in die direkteursraad van die Walt Disney Company.[12]

Loopbaan as diplomaat

[wysig | wysig bron]

Hy was van 1997 tot 2007 die Bahamas se ambassadeur in Japan. Hy was ook die Bahamas se ambassadeur in Unesco.

Filmografie

[wysig | wysig bron]

Akteur

[wysig | wysig bron]
Jaar Titel Rol Notas
1947 Sepia Cinderella Ekstra Nie op naamrol
1949 From Whence Cometh My Help Homself Dokumentêr
1950 No Way Out Dr. Luther Brooks
1951 Cry, the Beloved Country Eerw. Msimangu
1952 Red Ball Express Kpl. Andrew Robertson
1954 Go, Man, Go! Inman Jackson
1955 Blackboard Jungle Gregory W. Miller
1956 Good-bye, My Lady Gates Watson
1957 Edge of the City Tommy Tyler Bafta-benoeming vir beste akteur in ’n hoofrol
1957 Something of Value Kimani Wa Karanja
1957 Band of Angels Rau-Ru Ponce de Leon
1957 The Mark of the Hawk Obam
1958 Virgin Island Marcus
1958 The Defiant Ones Noah Cullen Bafta vir beste akteur in ’n hoofrol
Silver Bear vir beste akteur[13]
Oscar-benoeming vir beste akteur
Golden Globe-benoeming vir beste akteur in ’n drama
1959 Porgy and Bess Porgy Golden Globe-benoeming vir beste akteur – musiekprent of komedie
1960 All the Young Men Sers. Eddie Towler
1961 A Raisin in the Sun Walter Lee Younger Bafta-benoeming vir beste akteur in ’n hoofrol
Golden Globe-benoeming vir beste akteur in ’n drama
1961 Paris Blues Eddie Cook
1962 Pressure Point Dokter
1963 The Long Ships Aly Mansuh
1963 Lilies of the Field Homer Smith Oscar vir beste akteur
Golden Globe-benoeming vir beste akteur in ’n drama
Bafta-benoeming vir ’n hoofrol
Silver Bear vir beste akteur[14]
1965 The Bedford Incident Ben Munceford
1965 The Greatest Story Ever Told Simon van Sirene
1965 A Patch of Blue Gordon Ralfe Bafta-benoeming vir beste hoofrol
Golden Globe-benoeming vir beste akteur in ’n drama
1965 The Slender Thread Alan Newell
1966 Duel at Diablo Toller
1967 To Sir, with Love Mark Thackeray
1967 In the Heat of the Night Virgil Tibbs Bafta-benoeming vir ’n hoofrol,
Golden Globe-benoeming vir beste akteur in ’n drama
1967 Guess Who's Coming to Dinner Dr. John Wade Prentice
1968 For Love of Ivy Jack Parks
1969 The Lost Man Jason Higgs
1970 King: A Filmed Record... Montgomery to Memphis Verteller Dokumentêr
1970 They Call Me MISTER Tibbs! Virgil Tibbs
1971 Brother John John Kane
1971 The Organization Virgil Tibbs
1972 Buck and the Preacher Buck
1974 A Warm December Matt Younger
1974 Uptown Saturday Night Steve Jackson
1975 The Wilby Conspiracy Shack Twala
1975 Let's Do It Again Clyde Williams
1977 A Piece of the Action Manny Durrell
1979 Paul Robeson: Tribute to an Artist Verteller Kortprent
1988 Shoot to Kill Warren Stantin
1988 Little Nikita Roy Parmenter
1992 Sneakers Donald Crease
1994 A Century of Cinema Homself Dokumentêr
1996 Wild Bill: Hollywood Maverick Homself Dokumentêr
1996 To Sir, with Love II Mark Thackeray
1997 The Jackal Carter Preston
2001 Ralph Bunche: An American Odyssey Verteller Dokumentêr
2004 Tell Them Who You Are Homself Dokumentêr
2008 Mr. Warmth: The Don Rickles Project Homself Dokumentêr

Regisseur

[wysig | wysig bron]
Jaar Titel
1972 Buck and the Preacher
1973 A Warm December
1974 Uptown Saturday Night
1975 Let's Do It Again
1977 A Piece of the Action
1980 Stir Crazy
1982 Hanky Panky
1985 Fast Forward
1990 Ghost Dad

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Omdat Poitier ’n burger is van die Bahamas, ’n lid van die Statebond, is dit ’n effektiewe ridderskap (teenoor ’n ereridderskap) wat hom toelaat om die titel "sir" te gebruik. Hy gebruik dit egter net in verband met sy amptelike pligte as ambassadeur.
  2. ↑ Awards for James Baskett, Internet Movie Database
  3. ↑ Sidney Poitier awards: Academy of Motion Picture Arts and Sciences awards database
  4. ↑ Artikel 12 Augustus 2009 Washington Post
  5. ↑ Sidney Poitier Film Reference biography
  6. ↑ Adam Gourmand, Sidney Poitier: Man, Actor, Icon (2004), bl. 8.
  7. ↑ Poitier, Sidney. The Measure of a Man. (2000). New York: HarperCollins Publishers
  8. ↑ Chenrow, Fred; Chenrow, Carol (1974). Reading Exercises in Black History. Elizabethtown, PA: The Continental Press, Inc. p. 46. ISBN 0-8454-2108-5.
  9. ↑ Goudsouzian; Sidney Poitier; bl. 69, 133
  10. ↑ Harris, Mark (2008). Pictures at a Revolution: Five Films and the Birth of a New Hollywood. Penguin Press. p. 161.
  11. ↑ Black Enterprise
  12. ↑ "Actor Takes Center Stage as Disney Trial Grinds On" New York Times, 12 Augustus 2004
  13. ↑ "Berlinale 1958: Prize Winners". berlinale.de (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Augustus 2019. Besoek op 1 April 2010.
  14. ↑ "Berlinale 1963: Prize Winners". berlinale.de (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Augustus 2019. Besoek op 14 Februarie 2010.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]