Sin van die lewe

Waar kom ons vandaan? Wat is ons? Waarheen is ons op pad?
Een van postimpressionis Paul Gauguin se beroemdste skilderye.

Die sin van die lewe is 'n filosofiese vraagstuk wat hom met die doel en intrinsieke waarde van die menslike bestaan, of biologiese lewe oor die algemeen, bemoei. Hierdie konsep kan deur 'n verskeidenheid vrae gestel word, soos Waarom is ons hier?, Waaroor gaan die lewe?, en Wat beteken dit alles? Dit was in die opgetekende geskiedenis van die mensdom deurgaans 'n punt vir filosofiese, wetenskaplike en teologiese bespiegeling. Daar is 'n groot aantal antwoorde vanuit verskillende kulturele en ideologiese agtergronde tot hierdie vrae gebied. Die Franse eksistensialis Albert Camus het opgemerk: "Ons mense is skepsels wat ons lewens deurbring deur onsself te oortuig dat ons bestaan nie absurd is nie."^[1]

Die sin van die lewe is diep verstrengel met die filosofiese en religieuse konsepte van bestaan, bewussyn en geluk, en raak aan baie ander kwessies, soos simboliese betekenis, ontologie, waarde, doel, etiek, goed en kwaad, vrye wil, sienings van God, die bestaan van God, die siel, en die hiernamaals. Wetenskaplike bydraes is meer indirek; deur die empiriese feite oor die heelal te beskryf, verskaf wetenskap ietwat konteks en stel dit parameters waarbinne gesprekke oor verwante onderwerpe gevoer word. 'n Alternatiewe, mens-sentriese, en nie 'n kosmiese of religieuse benadering nie, is die vraag "Wat is die doel van my lewe?" Die waarde van die vraag rakende die doel van die lewe kan as saamvallend met die bereiking van uiteindelike werklikheid beskou word, indien 'n persoon glo dat laasgenoemde bestaan.

Die sin van die lewe as 'n vraag

Filosoof in Meditasie (detail) deur Rembrandt.

Vrae oor die sin van die lewe is in verskeie maniere uitgedruk, insluitende die volgende:

• Wat is die sin van die lewe? Waaroor gaan dit alles? ^{[2][3][4][5][6][7][8]}

• Waarom is ons hier? Waarvoor is ons hier? ^{[8][9][10][11][12][13]}

• Wat is die oorsprong van die lewe? ^[14][15]

• Wat is die aard van die lewe? Wat is die aard van die werklikheid? ^[14][16][17]

• Wat is die doel van die lewe? Wat is 'n mens se doel in die lewe? ^{[5][8][16][18][19]}

• Wat is die betekenis van die lewe? ^[19]

• Wat is betekenisvol en waardevol in die lewe? ^[15][20]

• Wat is die waarde van die lewe? ^[15][21]

• Wat is die rede om te lewe? Waarvoor lewe ons? ^[13][15][22]

Hierdie vrae het tot 'n verskeidenheid teenstrydige antwoorde en argumente gelei, van wetenskaplike teorieë, tot filosofiese, teologiese en spirituele verklarings.

Wetenskaplike ondersoek en oogpunte

DNS, die middel wat die genetiese instruksies vir die ontwikkeling en funksioneering van alle bekende lewende organismes bevat.

Stellings dat beskrywende wetenskap lig op normatiewe kwessies soos die sin van die lewe kan werp, word hewig binne die wetenskaplike en filosofie-van-wetenskap-gemeenskappe betwis. Desnieteenstaande kan wetenskap ietwat konteks bied en parameters daarstel waarbinne gesprekke oor verwante onderwerpe gevoer kan word.

Sielkundige betekenis en waarde binne die lewe

Wetenskap kan, of kan nie, in staat wees (nie) om ons meer oor die wesenlike waarde in die lewe te vertel, maar sommige studies berus op verwante vrae: navorsers in positiewe sielkunde (en, vroeër en minder streng, in humanistiese sielkunde) bestudeer faktore wat tot lewensbevrediging,^[23] volle verbintenis tot aktiwiteite,^[24] die gebruik van 'n mens se persoonlike sterkpunte om 'n voller bydrae te maak,^[25] en betekenissin gebaseer op die belegging in iets groter as die self,^[26] lei.

Een waardestelsel wat deur sosiale sielkundiges voorgestel word, algemeen die Vreesbestuur-teorie genoem, behels dat alle menslike betekenis afgelei word van 'n fundamentele vrees vir die dood, waarby waardes gekies word wanneer dit ons toelaat om die verstandelike herinnering aan die dood te ontvlug.

Neurowetenskap het teorieë gegenereer oor beloning, plesier en motivering in terme van fisiese entiteite soos neurosenderaktiwiteit, veral in die limbiese stelsel en die ventrale tegmentale area in besondere. Indien 'n mens glo dat die sin van die lewe is om plesier te maksimeer, dan maak hierdie teorieë normatiewe voorspellings oor hoe om op te tree om dit te bereik.

Ekonome het 'n groot deel oor wat in die markplek gewaardeer word, geleer, en sosiologie bestudeer waarde op 'n sosiale vlak deur van teoretiese konstruksies soos waardeteorie, norme, anomie, esv. gebruik te maak.

Oorsprong en aard van biologiese lewe

Die presiese meganismes van abiogenesis is onbekend: bekende teorieë sluit die RNS-wêreldhipotese (RNS-gebaseerde replikators) en die yster-swawel-wêreldteorie (metabolisme sonder genetika) in. Die teorie van ewolusie probeer nie die oorsprong van die lewe verduidelik nie, maar eerder die proses waardeur verskillende lewensvorme deur die geskiedenis via genetiese mutering en natuurlike seleksie ontwikkel het.^[27] Teen die einde van die 20ste eeu en gebaseer op die insig verkry uit die geen-sentriese siening van ewolusie, het bioloë George C. Williams, Richard Dawkins en David Haig, onder andere, tot die gevolgtrekking gekom dat indien daar 'n primêre funksie van die lewe is, dit die kopiëring van DNS en die oorlewing van 'n mens se gene is.^[28][29]

Alhoewel wetenskaplikes lewe op aarde intensief bestudeer, is dit steeds 'n uitdaging om die begrip lewe in ondubbelsinnige terme te definieer.^[30][31] Fisies kan gesê word dat lewe "op negatiewe entropie teer"^[32][33] wat na die proses verwys waarby lewende entiteite hul interne entropie verlaag ten bate van die een of ander vorm van energie wat uit die omgewing opgeneem word.^[34][35] Bioloë is dit oor die algemeen eens dat lewensvorme self-organiserende stelsels is wat die interne omgewing reguleer om sodoende hierdie georganiseerde stand te reguleer, dat metabolisme dien om energie te verskaf, en dat voortplanting dit toelaat vir lewe om oor 'n duur van meervuldige generasies voort te bestaan. Organismes is tipies responsief tot prikkels en genetiese inligting neig om van generasie tot generasie te verander om sodoende aanpassing deur ewolusie te bemoontlik. Hierdie karaktereienskappe verbeter respektiewelik die kanse op oorlewing van die indiwiduele organisme en sy afstammelinge.^[36][37]

Nie-sellulêre repliserende agente, noemenswaardig virusse, word gewoonlik nie as organismes beskou nie omdat hulle nie in staat is om voortplanting en metabolisme onafhanklik te behartig nie. Hierdie omstredenheid is egter problematies, aangesien sommige parasiete en endosinbionte ook nie tot onafhanklike lewe in staat is nie.

Astrobiologie bestudeer die moontlikheid van ander lewensvorme in ander wêrelde, soos repliserende strukture wat van materiale buiten DNS gemaak is.

Die Oerknal en die mensdom se noodlot in hierdie heelal

Die metriese uitbreiding van ruimte. Die inflasionêre epog is die uitbreiding van die metriese tensor ten links. (NASA-beeld, 2006)

Alhoewel die Oerknal-model aanvanklik met skeptisisme begroet is toe dit bekend gestel is — gedeeltelik weens die verbinding met die religieuse konsep van kreasionisme — word dit vandag wyd deur menige onafhanklike waarnemers ondersteun.^[38] Huidige fisika kan die vroeë heelal egter net van 10⁻⁴³ sekondes ná die Oerknal beskryf (waar nultyd met oneindige temperatuur ooreenstem); 'n teorie van kwantumgravitasie word benodig om verder terug in tyd te beskryf. Desnieteenstaande het vele fisici al oor wat hierdie beperking kon voorafgegaan het en oor hoe die heelal die werklikheid binnegetree het, bespiegel.^[39] Sommige fisici glo dat die Oerknal toevallig gebeur het, en wanneer die antropiese beginsel in ag geneem word, word dit die gereeldste as impliserend van die bestaan van 'n multiversum.^[40]

Tog blyk dit dat, losstaande van hoe ookal die heelal tot bestaan gekom het, die mensdom se noodlot beslis is. Selfs indien die mensdom so lank sal oorleef, sal biologiese lewe uiteindelik onvolhoubaar raak, sy dit deur 'n Groot Vries, Groot Skeur of Groot Samepersing. Dit blyk dat die enigste manier om te oorleef is om die vloei van energie op 'n kosmiese skaal te beheer sodat die noodlot van die heelal verander kan word.^[39]

Wetenskaplike vrae oor die verstand

Die ware aard en oorsprong van die bewussyn en die verstand self word ook wyd in die wetenskap betwis. Die verklaringsgaping word gewoonlik met die groot probleem van die bewussyn gelyk gestel, en die kwessie van vrye wil word ook as van kardinale belang beskou. Hierdie onderwerpe word meestal in die velde van kognitiewe wetenskap, neurowetenskap en die filosofie van die verstand bespreek, alhoewel sommige ewolusionêre bioloë en teoretiese fisici ook menige toespelings tot die onderwerp gemaak het.^[41][42]

Jheronimus Bosch se Opstyging na die hemel toon 'n tonnel van lig en spirituele figure, wat gewoonlik in verslae oor naby-doodse ervarings beskryf word.

Reduksionistiese en elminatiewe materialisme benaderinge, byvoorbeeld die Veelvuldige Ontwerp-model, hou voor dat die bewussyn volledig deur neurowetenskap verklaar kan word, deur die werkinge van die brein en sy neurone, dus voldoenend aan biologiese naturalisme.^[42][43][44]

Aan die ander kant het sommige wetenskaplikes, soos Andrei Linde, die moontlikheid oorweeg dat die bewussyn, soos ruimtetyd, sy eie intrinsieke grade van vryheid het, en dat ons waarnemings so reëel (of selfs meer reëel) as materiële voorwerpe kan wees.^[45]

Hipoteses oor die bewussyn en ruimtetyd beskryf verduidelik die bewussyn in die beskrywing van 'n "ruimte van bewuste elemente"^[45] wat gewoonlik 'n aantal ekstra dimensies omvat.^[46] Elektromagnetiese teorieë oor die bewussyn los die bindingsprobleem van die bewussyn op deurdat dit aanvoer dat die elektromagnetiese veld wat deur die brein opgewerk word, die eintlike draer van die bewuste ervaring is; daar bestaan egter meningsverskille oor die implementerings van so 'n teorie rakende die ander werkinge van die verstand.^[47][48] Kwantumverstandteorieë gebruik die kwantumteorie om sekere eienskappe van die verstand te verklaar. Om die proses van vrye wil aan die hand van kwantumfenomene te verklaar is 'n gewilde alternatief tot die determinisme; sulke postulasies kan soms vrye wil met kwantumgolwe,^[49] kwantumversterking,^[50] kwantumpotensiaal,^[49] en kwantumwaarskynlikheid^[51] verbind.

Gebaseer op die vooropstellings van nie-materialistiese verklarings van die verstand het sommige die bestaan van 'n kosmiese bewussyn voorgestel, bewerend dat die bewussyn eintlik die "fondament van alle bestaan" is.^[17][50][52] Voorstanders van hierdie siening verwys na berigte van paranormale fenomene, hoofsaaklik ekstrasensoriese waarnemings en psigiese kragte, as bewyse van 'n nie-liggaamlike hoër bewussyn. In die hoop om die bestaan van hierdie fenomene te bewys, het parapsigoloë al menige eksperimente geörkestreer. Meta-analises van hierdie eksperimente dui aan dat die effekgrootte (alhoewel geweldig klein) relatief konsekwent was, wat in 'n algehele statistiese noemenswaardigheid resulteer.^[53][54][55] Alhoewel sommige kritiese analiste voel dat parapsigologiese studies wetenskaplik is, is hulle nie met die eksperimentele uitslae tevrede nie.^[56][57] Skeptiese nasieners betoog dat skynbare suksesvolle resultate meer waarskynlik as gevolg van slorige prosedures, swak opgeleide navorsers, of metodologiese foute is as wat dit as gevolg van werklike effekte is.^{[58][59][60][61]}

Verwysings

1. Mistakes Were made (but not by me). Why We Justify Foolish Beliefs, Bad Decisions, and Hurtful Acts deur Carol Tarvis and Elliot Aronson, Harcourt, Inc, 2007, bladsye 13 en 14.
2. Jonathan Westphal (1998). Philosophical Propositions: An Introduction to Philosophy. Routledge. ISBN 0415170532.
3. Robert Nozick (1981). Philosophical Explanations. Harvard University Press. ISBN 0674664795.
4. Albert Jewell (2003). Ageing, Spirituality and Well-Being. Jessica Kingsley Publishers. ISBN 184310167X.
5. "Question of the Month: What Is The Meaning Of Life?". Philosophy Now (in Engels). Issue 59. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 November 2010. Besoek op 26 Julie 2007.
6. Glenn Yeffeth (2005). The Anthology at the End of the Universe: Leading Science Fiction Authors on Douglas Adams' The Hitchhiker's Guide to the Galaxy. BenBella Books, Inc. ISBN 1932100563.
7. David Seaman (2005). The Real Meaning of Life. New World Library. ISBN 1577315146.
8. Julian Baggini (2004). What's It All About? Philosophy and the Meaning of Life. USA: Granta Books. ISBN 1862076618. {{cite book}}: Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
9. Ronald F. Thiemann; William Carl Placher (1998). Why Are We Here?: Everyday Questions and the Christian Life. Continuum International Publishing Group. ISBN 1563382369.
10. Dennis Marcellino (1996). Why Are We Here?: The Scientific Answer to this Age-old Question (that you don't need to be a scientist to understand). Lighthouse Pub. ISBN 0945272103.
11. F. Homer Curtiss (2003). Why Are We Here. Kessinger Publishing. ISBN 0766138992.
12. William B. Badke (2005). The Hitchhiker's Guide to the Meaning of Everything. Kregel Publications. ISBN 0825420695.
13. Hsuan Hua (2003). Words of Wisdom: Beginning Buddhism. Dharma Realm Buddhist Association. ISBN 0881393029.
14. Paul Davies (Maart 2000). The Fifth Miracle: The Search for the Origin and Meaning of Life. Simon & Schuster. ISBN 0-684-86309-X. Besoek op 26 Julie 2007.
15. Jose Fadul (2008). Lessons in Chess, Lessons in Life: Application of the Psychology of the Game in Real Life. Lulu Press. ISBN 978-0-557-02158-1.
16. Charles Christiansen; Carolyn Manville Baum; Julie Bass-Haugen (2005). Occupational Therapy: Performance, Participation, and Well-Being. SLACK Incorporated. ISBN 1556425309.
17. Evan Harris Walker (2000). The Physics of Consciousness: The Quantum Mind and the Meaning of Life. Perseus Books. ISBN 0738204366.
18. Rick Warren (2002). The Purpose Driven Life: What on Earth Am I Here For?. Zondervan. ISBN 0310255252.
19. Jiddu Krishnamurti (2001). What Are You Doing With Your Life?. Krishnamurti Foundation of America. ISBN 188800424X.
20. Puolimatka, Tapio; Airaksinen, Timo (2002). "Education and the Meaning of Life" (PDF). Philosophy of Education. University of Helsinki. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 26 September 2007. Besoek op 26 Julie 2007.
21. Stan Van Hooft (2004). Life, Death, and Subjectivity: Moral Sources in Bioethics. Rodopi. ISBN 9042019123.
22. Russ Shafer-Landau; Terence Cuneo (2007). Foundations of Ethics: An Anthology. Blackwell Publishing. ISBN 1405129514.
23. E. Diener, J.J. Sapyta, E. Suh (1998). "Subjective Well-Being Is Essential to Well-Being." Psychological Inquiry, Lawrence Earlbaum
24. Csíkszentmihályi, Mihály (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York: Harper and Row. ISBN 0-06-092043-2.
25. Peterson, Christopher; Seligman, Martin (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-516701-5.
26. Seligman, M.E.P. (2002). Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment. New York: Free Press. ISBN 0-7432-2297-0 (Paperback edition, 2004, Free Press, ISBN 0-7432-2298-9)
27. Charles Darwin (1859). On the Origin of Species.
28. Richard Dawkins (1976). The Selfish Gene. Oxford University Press. ISBN 019857519X.
29. Richard Dawkins (1995). River out of Eden. New York: Basic Books. ISBN 0-465-06990-8.
30. Astrobiology Magazine: Defining Life
31. "Defining Life, Explaining Emergence". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Maart 2012. Besoek op 7 September 2009.
32. Schrödinger, Erwin (1944). What is Life?. Cambridge University Press. ISBN 0-521-42708-8.
33. Margulis, Lynn; Sagan, Dorion (1995). What is Life?. University of California Press. ISBN 0-520-22021-8.
34. Lovelock, James (2000). Gaia – a New Look at Life on Earth. Oxford University Press. ISBN 0-19-286218-9.
35. Avery, John (2003). Information Theory and Evolution. World Scientific. ISBN 9812383999.
36. Davison, Paul G. "How to Define Life". The University of North Alabama. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 November 2008. Besoek op 17 Oktober 2008.
37. Witzany, G. (2007). The Logos of the Bios 2. Bio-Communication. Helsinki, Umweb.
38. Helge Kragh (1996). Cosmology and Controversy. Princeton University Press. ISBN 069100546X.
39. Nikos Prantzos; Stephen Lyle (2000). Our Cosmic Future: Humanity's Fate in the Universe. Cambridge University Press. ISBN 052177098X.
40. Rem B. Edwards (2001). What Caused the Big Bang?. Rodopi. ISBN 9042014075.
41. Harvey Whitehouse (2001). The Debated Mind: Evolutionary Psychology Versus Ethnography. Berg Publishers. ISBN 1859734278.
42. Jeffrey Alan Gray (2004). Consciousness: Creeping Up on the Hard Problem. Oxford University Press. ISBN 0198520905.
43. Paul Churchland (1989). A Neurocomputational Perspective: The Nature of Mind and the Structure of Science. MIT Press. ISBN 0262531062.
44. Daniel Clement Dennett (1991). Consciousness Explained. Little, Brown and Co. ISBN 0316180661.
45. John D. Barrow; Paul C. W. Davies; Charles L. Harper (2004). Science and Ultimate Reality: Quantum Theory, Cosmology and Complexity. Cambridge University Press. ISBN 052183113X.
46. Jean Millay; Ruth-Inge Heinze (1999). Multidimensional Mind: Remote Viewing in Hyperspace. North Atlantic Books. ISBN 1556433069.
47. J. McFadden (2002) "Synchronous Firing and Its Influence on the Brain's Electromagnetic Field: Evidence for an Electromagnetic Field Theory of Consciousness Geargiveer 18 Desember 2005 op Wayback Machine". Journal of Consciousness Studies 9 (4) pp. 23-50.
48. R. Buccheri; V. Di Gesù; Metod Saniga (2000). Studies on the Structure of Time: From Physics to Psycho(patho)logy. Springer. ISBN 030646439X.
49. David Bohm; Basil J. Hiley (1993). The Undivided Universe: An Ontological Interpretation of Quantum Theory. Routledge. ISBN 0415065887.
50. Alexandra Bruce (2005). Beyond the Bleep: The Definitive Unauthorized Guide to What the Bleep Do We Know!?. The Disinformation Company. ISBN 1932857222.
51. Benjamin Libet; Anthony Freeman; Keith Sutherland (1999). The Volitional Brain: Towards a Neuroscience of Free Will. Imprint Academic. ISBN 0907845118.
52. Mae-Wan Ho (1998). The Rainbow and the Worm: The Physics of Organisms. World Scientific. pp. 218–231. ISBN 9810234279.
53. Radin, Dean (1997). The Conscious Universe: The Scientific Truth of Psychic Phenomena. HarperSanFrancisco. ISBN 0062515020.
54. Dunne, Brenda; Jahn, Robert G. (2003). "Does psi exist? Replicable evidence for an anomalous process of information transfer". Journal of Scientific Exploration. 17 (2): 207–241. Geargiveer vanaf die oorspronklike (^{[dooie skakel]} – ^{Scholar search}) op 16 Desember 2008. Besoek op 31 Julie 2007. {{cite journal}}: Eksterne skakel in |format= (hulp)
55. Dunne, Brenda J.; Jahn, Robert G. (1985). "On the quantum mechanics of consciousness, with application to anomalous phenomena". Foundations of Physics. 16 (8): 721–772. doi:10.1007/BF00735378. Besoek op 31 Julie 2007.^{[dooie skakel]}
56. Alcock, James E.; Jahn, Robert G. (2003). "Give the Null Hypothesis a Chance" (PDF). Journal of Consciousness Studies. 10 (6–7): 29–50. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 10 Augustus 2007. Besoek op 30 Julie 2007.
57. Hyman, Ray (1995). "Evaluation of the program on anomalous mental phenomena". The Journal of Parapsychology. 59 (1). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Julie 2012. Besoek op 30 Julie 2007.
58. Akers, C.. "Methodological Criticisms of Parapsychology, Advances in Parapsychological Research 4". PesquisaPSI. Besoek op 2007-07-30. Geargiveer 27 September 2007 op Wayback Machine
59. Child, I.L.. "Criticism in Experimental Parapsychology, Advances in Parapsychological Research 5". PesquisaPSI. Besoek op 2007-07-30.
60. Wiseman, Richard; Smith, Matthew (1996). "Exploring possible sender-to-experimenter acoustic leakage in the PRL autoganzfeld experiments - Psychophysical Research Laboratories". The Journal of Parapsychology. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Julie 2012. Besoek op 30 Julie 2007.
61. Lobach, E.; Bierman, D. (2004). "The Invisible Gaze: Three Attempts to Replicate Sheldrake's Staring Effects" (PDF). Proceedings of the 47th PA Convention. pp. 77–90. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 10 Augustus 2007. Besoek op 30 Julie 2007.