Skoppensboer (dood)

Die Dood met 'n kersdemper en sonwyser

Uitbeelding van die Skoppensboer in die Westerse kultuur

Skoppensboer (ook die Dood, doodsmaaier, die man met die seis en Mantelman^[1]) is 'n verpersoonliking van die dood.

Hy word uitgebeeld as 'n lewendige geraamte met 'n seis en 'n uurglas in sy hand. Hy dra meestal 'n mantel met 'n kappie oor die kop. Die seis versinnebeeld die feit dat die dood iedereen tref: 'n seis maai alle koringhalms om. Die sandloper simboliseer die voortsnellende tyd.

In die Middeleeue word die dood onder andere tydens die dodedans meestal uitgebeeld as 'n maer lyk met oop wonde waar maaiers uitkruip.

Skoppensboer is ook simbolies vir die (allesverslindende) tyd. Tyd word egter meestal deur Vader Tyd voorgestel, 'n (lewende) ou man met 'n sandloper en 'n seis.

Skoppensboer is die sentrale figuur in die gelyknamige gedig geskryf deur Eugène Marais:

I. ’n Druppel gal is in die soetste wyn; ’n traan is op elk’ vrolik’ snaar, in elke lag ’n sug van pyn, in elke roos ‘n dowwe blaar. Die een wat deur die nag ons pret beloer en laaste lag is Skoppensboer. II. Gewis en seker is die woord: die skatte wat ons opvergaar, ondanks die sterkste slot en koord word net vir mot en roes bewaar. Net pagters ons van stof en dons om oor te voer aan Skoppensboer. III. Die heerlikheid van vlees en bloed; die hare wat die sonlig vang en weergee in ’n goue gloed: die dagbreek op elk’ sagte wang en oge vol van sterreprag is weerloos teen sy groter mag. Alreeds begint die rimpel sny; oor alles hou die wurm wag en stof en as is al wat bly: Want swart en droef, die hoogste troef oor ál wat roer, is Skoppensboer. IV. L’Envoi Gewis is alles net ’n grap! Ons speel in die komedie mee geblinddoek met ’n lamfer-lap wat selfs die son ’n skadu gee. Wat treur ons tog? Viool en fluit maak nog geluid; en lank die nag wat voorlê nog. Al kan ons nooit volmaaktheid raak, nog blink die oog en gloei die huid wat heel die winter blomtyd maak. Dus onverleë lag ons maar mee met elke toer van Skoppensboer!

Verwysings

1. Van Nierop, Leon. 1996. Die Sielsmokkelaar Johannesburg:Perskor