Sponsagtige beesenkefalopatie

Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie.
Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word.
'n Bees wat die vermoë om te staan verloor het

Sponsagtige beesenkefalopatie (BSE), algemeen bekend as malbeessiekte, is 'n neurodegeneratiewe siekte by beeste.[1] Simptome sluit in abnormale gedrag, probleme met loop en massaverlies.[2] Later in die ontwikkeling van die siekte in 'n bees kan die dier nie beweeg nie.[2] Die tyd tussen infeksie en die begin van simptome is oor die algemeen vier tot vyf jaar.[1] Die tyd vanaf die begin van die simptome tot die dood is oor die algemeen weke tot maande.[1] Verspreiding na mense lei waarskynlik tot 'n variant van die Creutzfeldt-Jakob-siekte (vCJD).[3] Vanaf 2018 is altesaam 231 gevalle van vCJD wêreldwyd aangemeld.[4]

Oorsprong

[wysig | wysig bron]

Daar word vermoed dat BSE te wyte is aan 'n infeksie deur 'n verkeerdgevoude proteïen, bekend as 'n prion.[3][5] Daar word geglo dat beeste besmet is deur vleis-en-beenmeel gevoer te word wat die oorblyfsels bevat van beeste wat spontaan die siekte ontwikkel het, of met skrapiebesmette skaapprodukte.[3][6] Die uitbraak het dwarsdeur die Verenigde Koninkryk toegeneem as gevolg van die gebruik van vleis-en-beenmeel as kosaanvulling vir jong kalwers van melkkoeie.[3][7] Gevalle word vermoed op grond van simptome en word bevestig deur die ondersoek van die brein.[2] Gevalle word as klassiek of atipies geklassifiseer, en laasgenoemde is opgedeel in H- en L-soorte.[2]

Voorkoming

[wysig | wysig bron]

Pogings om die siekte in die Verenigde Koninkryk te voorkom, sluit in dat geen dier ouer as 30 maande as deel van menslike voeding of veevoer toegelaat word nie.[8] In Europa moet alle beeste ouer as 30 maande getoets word as hulle menslike voedsel sou word.[8] In Noord-Amerika mag weefsel wat kommer wek, naamlik die brein, rugmurg, trigeminale ganglia, ingewande, oë en mangels (ook bekend as gespesifiseerde risikomateriaal), nie by dierevoer of troeteldierkos gevoeg word nie.[9] Ongeveer 4,4 miljoen beeste is tydens die uitroeiingsprogram vanaf 1986 in die Verenigde Koninkryk van kant gemaak.[10]

In 2017 is net vier gevalle wêreldwyd aangemeld, en die toestand is byna uitgewis.[2] In die Verenigde Koninkryk, van 1986 tot 2015, is meer as 184 000 beeste gediagnoseer met die hoogtepunt van nuwe gevalle wat in 1993 voorgekom het.[3] 'n Paar duisend addisionele gevalle is in ander wêreldstreke aangemeld.[2] Daar word geglo dat 'n paar miljoen beeste met die toestand waarskynlik gedurende die uitbreek die voedselvoorraad binnegekom het.[2]

Die wetenskaplike konsensus is dat aansteeklike BSE-prionmateriaal nie deur kookprosedures vernietig word nie, wat beteken dat selfs besmette beesvoedsel wat "goed gekook is", aansteeklik kan bly. In werklikheid bly die aansteeklike middel lewensvatbaar teen 600 °C.[11][12]

BSE in Suid-Afrika

[wysig | wysig bron]

In 2000 is 'n vrou van Rustenburg, Ronel Eckard, oorlede weens variante-Creutzfeldt-Jakob-siekte. Die media het gesê dit is "moontlik Suid-Afrika se eerste geval van 'n dood as gevolg van malbeessiekte."[13][14]

Die Departement van landbou, bosbou en visserye (DLBV) het in 2003 verklaar dat:[15]

  1. Daar geen gevalle van BSE in Suid-Afrika is nie.
  2. Suid-Afrika vry is van die skaapsiekte "skrapie".
  3. Daar geen bewys is dat beeste mekaar met BSE kan besmet nie.
  4. 'n Bepaalde verband tussen BSE (by beeste) en die Creutzfeldt-Jakob-siekte (by mense) nie bewys is nie. Die vermoede van so 'n skakel is egter 'n wêreldwye kommer.

Nietemin, word 'n program vir invoerbeheermaatreëls en deurlopende toesig oor siektes deur die DLBV onderhou.[15]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Sponsagtige beesenkefalopatie (Engels). WGO (November 2002). Argief geskep van die oorspronklike op 18 Desember 2018. URL besoek op 27 Augustus 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Casalone, C; Hope, J (2018). Atipiese en klassieke sponsagtige beesenkefalopatiee. pp. 121–134. doi:10.1016/B978-0-444-63945-5.00007-6. ISBN 9780444639455. PMID 29887132. {{cite book}}: |journal= ignored (hulp)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Oor BSE Prion-siektes (Engels). CDC (2 Oktober 2018). URL besoek op 26 Oktober 2018.
  4. ↑ BSE in Noord-Amerika: BSE Prion-siektes (Engels). CDC (2 Oktober 2018). URL besoek op 26 Oktober 2018.
  5. ↑ Vrae en antwoorde oor BSE Prion-siektes (Engels). FDA (22 Mei 2019). URL besoek op 16 Junie 2019.
  6. ↑ Prusiner, Stanley B. (2001). "Neurodegeneratiewe siektes en Prione". New England Journal of Medicine (in Engels). 344 (20): 1516–1526. doi:10.1056/NEJM200105173442006. PMID 11357156.
  7. ↑ Nathanson, Neal; Wilesmith, John; Griot, Christian (1997). "Sponsagtige beesenkefalopatie (BSE): Oorsake en gevolge van 'n algemene bron-epidemie" (PDF). American Journal of Epidemiology (in Engels). 145 (11): 959–69. doi:10.1093/oxfordjournals.aje.a009064. PMID 9169904.
  8. ↑ 8,0 8,1 Beheermaatreëls vir BSE Prion-siektes (Engels). CDC (2 Oktober 2018). URL besoek op 27 Oktober 2018.
  9. ↑ Kosverbanning oor BSE Prion-siektes (Engels) (2 Oktober 2018). URL besoek op 27 Oktober 2018.
  10. ↑ "'Alle beskermingstappe geneem' na BSE diagnose". BBC News (in Engels). 23 Oktober 2018. Besoek op 27 Oktober 2018.
  11. ↑ "Malbeessiekte: Steeds 'n bekommernis". MayoClinic.com (in Engels). CNN. 10 Februarie 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2005. Besoek op 20 Junie 2009.
  12. ↑ BSE (Engels). FSIS (Maart 2005). Argief geskep van die oorspronklike op 13 April 2008. URL besoek op 8 April 2008.
  13. ↑ Suid-Afrika se eerste 'malbees'-slagoffer? (Engels). Nuus24 (8 Desember 2000).
  14. ↑ Husband breaks mad cow silence (Engels). IOL Nuus (20 September 2019). URL besoek op 25 September 2019.
  15. ↑ 15,0 15,1 BSE (Engels). daff.gov.za. URL besoek op 25 September 2019.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]