Die Tyd van Beroeringe of Tyd van Troebele (Russies: Смутное время, Smoetnoje wremja; Engels: Time of Troubles) was ’n tydperk in die Russiese geskiedenis tussen die dood van die laaste tsaar van die Rjoerik-dinastie, Fjodor I, in 1598 en die stigting van die Romanof-dinastie in 1613. In dié tyd is Rusland beset deur die Pools-Litause Gemenebes en het dit gebuk gegaan onder burgeroorloë en mense wat valslik op die troon aanspraak gemaak het.
Ná Fjodor se dood is sy swaer en grootste raadgewer, Boris Godoenof, wat tydens die geestelik gestremde Fjodor se leeftyd al as regent opgetree het, deur ’n nasionale vergadering (Zemski Sobor) as opvolger gekies. Sy kort bewind (1598–1605) was nie so suksesvol soos sy regentskap onder Fjodor nie. In 1601–1603 was die oeste besonder swak, met nagtemperature in die somer dikwels onder die vriespunt.[1] Talle mense is van honger dood; die regering het geld en kos onder die arm mense van Moskou uitgedeel, maar dit het gelei tot die toestroming van mense van die platteland af, wat bygedra het tot die ekonomiese wanorde. Groot bendes het deur die platteland geswerf en allerhande misdade gepleeg, die Kosakke aan die grens was rusteloos en die regering was nie in staat om orde te handhaaf nie.
Onder die invloed van edellui wat teen Godoenof se verkiesing was, het die algemene ontevredenheid omgesit in vyandigheid teenoor hom. Gerugte het versprei dat wyle tsaar Fjodor se jonger broer, Dmitri, wat veronderstel was om dood te wees, nog lewe en dat hy wegkruip.
In 1603 het ’n man wat homself Dmitri genoem het en aanspraak op die troon gemaak het – die eerste van die sogenaamde Vals Dmitri's – in die Pools-Litause Gemenebes sy verskyning gemaak. Die jongste seun van Iwan die Verskriklike is inderwaarheid met ’n mes doodgesteek nog voor Fjodor se dood (volgens baie op bevel van Godoenof), en die misterieuse karakter wat hom as Dmitri voorgedoen het, was ’n indringer.
’n Groot deel van die bevolking het hom egter as die ware troonopvolger beskou en hy het groot steun verwerf binne en buite Rusland, veral in die Pools-Litause Gemenebes. Faksies in die gemenebes het hom beskou as ’n geleentheid om hul eie invloed oor Rusland uit te brei, of minstens ryk te word deur hul steun. Die pous het dit beskou as ’n geleentheid vir die Rooms-Katolieke Kerk om ’n houvas te kry op die Russies-Ortodokse Russe.
’n Paar maande later het ’n klein Poolse mag die grens oorgesteek. Dit het bestaan uit 4 000 Pole, Litauers, Russiese uitgewekenes, Duitse huursoldate en Kosakke. Dit was die begin van die Pools-Litause Gemenbes se besetting van Rusland. Hoewel die gemenebes nie amptelik oorlog teen Rusland verklaar het nie omdat sy koning, Sigismund III Wasa, teen die inval gekant was, het ’n paar magtige magnate Vals Dmitri met hul eie soldate en geld gesteun met die hoop op groot belonings agterna.
Dmitri het Moskou net ná Godoenof se dood triomfantelik binnegery.
Dmitri se bewind was kort. Binne ’n jaar het ’n ambisieuse prins, Wasili Sjoeiski, teen hom saamgesweer, en Dmitri en baie van sy ondersteuners is wreed vermoor in die Moskouse Kremlin.[2] Sowat 2 000 Pole is na skatting deur Sjoeiski vermoor. Daar was groot woede in Pole, maar daar is besluit om eers te wag met enige wraakplanne.[3]
Sjoeiski het daarna die mag oorgeneem en is deur ’n vergadering, wat uit sy faksie bestaan het, tot tsaar Wasili IV verkies. Nie die Russiese boere, gemenebes, Kosakke of Duitse huursoldate was tevrede daarmee nie. Gou het ’n nuwe indringer, ook glo Dmitri, seun van Iwan die Verskriklike, die troon opgeëis. Nes sy voorganger het hy die steun en beskerming van die Pools-Litause magnate geniet. Nadat Sjoeiski egter ’n verbond met Swede gesluit het, het die koning van die gemenebes, wat die verbond as ’n bedreiging beskou het, nou amptelik in die binnelandse aangeleenthede van Rusland ingemeng.
Pools-Litause soldate het in 1609 weer die Russiese grens oorgesteek en Smolensk beset. Nadat die Russies-Sweedse magte verslaan is, is Sjoeiski gedwing om te abdikeer. Vals Dmitri II kon egter nie die Russiese troon beset nie, want die Poolse aanvoerder, Stanisław Żółkiewski, het ’n ander kandidaat gesteun: Sigismund se seun, Wladislaus IV van Pole. Baie Russe het trou beloof aan hom op voorwaarde dat hy die Russies-Ortodokse Kerk met rus laat. Met dié verstandhouding is die Poolse soldate toegelaat om die Kremlin te beset.
Die Poolse koning het egter die ooreenkoms afgekeur en besluit om self die troon oor te neem en Rusland tot katolisisme te bekeer. Dit het nie een van die faksies aangestaan nie en ook nie die Swede, wat intussen Pole se vyand geword het nie. Hulle het oorlog teen Rusland verklaar en hul eie Vals Dmitri gesteun.
Rusland was nou in ’n kritieke toestand. Die troon was vakant, die bojare (adel) het onder mekaar gestry, die Russies-Ortodoksepatriarg Hermogenes was in die tronk, die Katolieke Pole het die Kremlin en Smolensk beset, die Protestantse Swede het Nowgorod beset, voortgesette Tartaarse invalle het tot gevolg gehad dat die grensgebiede ontvolk het,[4] en groot rowerbendes het oral toegeslaan. Tienduisende mense is in gevegte en opstande dood; op 17–19 Maart 1611 het die Pole en die Duitse huursoldate wat opstande in Moskou onderdruk het, 7 000 Moskowiete doodgemaak en die stad aan die brand gesteek.[5] Baie ander stede is ook verwoes en verswak; op 22 September 1612 het die Pole en Litauers byvoorbeeld die hele bevolking van Wologda uitgewis.[5]
Eindelik was daar redding vir Rusland – in die vorm van ’n patriotiese opstand onder die leierskap van Koezma Minin, ’n handelaar van Nizjni Nowgorod, en prins Pozjarski. Hulle het die Kremlin omsingel en op 24-27 Oktober 1612 (ou styl; 3-6 November nuwe styl)[6] moes die Poolse weermag terugval en het die garnisoen in die Kremlin oorgegee. 4 November word steeds in Rusland gevier as die Dag van Nasionale Eenheid.
