Tydsrekking

In die teorie van relatiwiteit is tydsrekking of tydsvertraging of tydsdrywing (Engels: "time dilation" of "clock drift") die werklike verskil van tydsverloop tussen twee gebeure soos gemeet deur waarnemers wat óf relatief tot mekaar beweeg óf in verskillende swaartekragmassas geleë is.

Om tydsrekking te help verduidelik, het Stephen Hawking dit in sy boek A Brief History of Time gedemonstreer met 'n sterrekundige op aarde en 'n ruimtereisiger wat in 'n swartkolk inval (LW, die gravitasiekrag in 'n swartkolk is baie sterk, dus verloop tyd baie stadig) (vry vertaal):

Die ruimtereisiger is geskeduleer om die gebeurtenisgrens te bereik teen 12:00 in die middag, soos gemeet op sy horlosie. Soos hy daarna val, kyk 'n sterrekundige van die aarde af met 'n teleskoop na die ruimtereisiger se horlosie en sien dat dit stadiger en stadiger loop. Die sterrekundige se muurhorlosie loop een uur terwyl die ruimtereisiger se horlosie slegs een minuut aanskuif van 11:57 na 11:58. En dan neem dit 'n dag op aarde sodat die ruimtereisiger se horlosie aanskuif van 11:58 tot 11:59! Die sterrekundige sien nooit die ruimtereisiger se horlosie 12:00 bereik nie. Al wat hy sien is die beweginglose prentjie van die ruimtereisiger en sy horlosie word slegs rooier totdat dit heeltemal in die niet verdwyn.

Russell Humphreys[1] het die volgende bygevoeg uit die ruimtereisiger se perspektief:[2]

Soos die ruimtereisiger nader kom aan die gebeurtenisgrens, kyk hy terug na die sterrekundige se muurhorlosie op aarde en hy sien dat dit vinniger en vinniger loop. Hy sien ook dat die sterrekundige vinnig rondbeweeg in die laboratorium. Hy sien die planete en sterre vinnig om hulle wentelbane beweeg. Tog verloop tyd volgens sy horlosie heeltemal normaal. Wanneer die ruimtereisiger se horlosie 12:00 slaan, lyk dit of die sterrekundige se horlosie so vinnig soos 'n waaier beweeg. Hy voel geen spesifieke sensasie soos hy die gebeurtenisgrens oorsteek nie, maar nou sien hy helder lig binne die gebeurtenisgrens. Sy horlosie bereik 12:01 en loop steeds normaal.

Skeppingsleerders soos Russell Humphreys en John Hartnett[3] gebruik hierdie beginsel om te verklaar hoe mens sterre kan sien wat miljoene ligjare ver is indien die heelal slegs ongeveer 6000 aarde-jare oud is.[4]

Atoomhorlosies

[wysig | wysig bron]

Tydsrekking is bevestig met atoomhorlosies: atoomhorlosies by die Nasionale Buro van standaarde in Boulder, Colora, 1655 m bo seevlak,[5] loop ongeveer 5 mikrosekondes vinniger as die atoomhorlosies by die Koninklike Sterrewag in Greenwich in Engeland by seevlak.[6]

GPS satelliete

[wysig | wysig bron]

Vandag word die beginsel van tydsrekking gebruik in GPS satelliete. Omdat 'n GPS satelliet in 'n laer gravitasieveld is as die oppervlak van die aarde, verloop tyd vinniger op 'n GPS satelliet. GPS'e moet daarvoor kompenseer, anders sal 'n GPS se akkuraatheid dryf (al hoe minder akkuraat word).

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Kyk D. Russell Humphreys, Ph.D..
  2. ↑ Kyk sy boek Starlight and Time Geargiveer 7 Maart 2019 op Wayback Machine.
  3. ↑ Kyk A/Prof John Hartnett.
  4. ↑ Vir artikels hieroor, kyk Ver-sterlig-jong-aarde-probleem Geargiveer 6 Julie 2014 op Wayback Machine en How can we see light from stars millions of light years away?.
  5. ↑ Engelse Wikipedia: Boulder, Colorado
  6. ↑ Kyk byvoorbeeld How to add 90billionths of a second to your life . . . live in the basement: Scientists prove time really does pass quicker at a higher altitude of The Higher You Are, the Faster You Age

Kyk ook

[wysig | wysig bron]