Tyrannosauridae

Die grootte van verskeie soorte tirannosourides in vergelyking met die mens. (bron)

Tyrannosauridae
Tydperk: Laat Kryt 80–66 m. jaar gelede
’n Skelet van Tyrannosaurus rex (Palais de la Découverte).
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Chordata
Klas:
Sauropsida
Superorde:
Dinosauria
Orde:
Saurischia
Suborde:
Theropoda
Superfamilie:
Tyrannosauroidea
Familie:
Tyrannosauridae

(Osborn, 1906)
Subgroepe
  • †Alectrosaurus
  • †Albertosaurinae
    • †Albertosaurus
    • †Gorgosaurus
  • †Tyrannosaurinae
    • Alioramini
      • †Alioramus
      • †Qianzhousaurus
    • †Bistahieversor
    • †Daspletosaurus
    • †Lythronax
    • †Nanotyrannus
    • †Nanuqsaurus
    • †Tarbosaurus
    • †Teratophoneus
    • †Tyrannosaurus
    • †Zhuchengtyrannus
Tyrannosauridae
Kladistiese klassifikasie
Koninkryk: Animalia
Filum: Chordata
Klade: Dinosauria
Klade: Theropoda
Superfamilie: Tyrannosauroidea
Familie: Tyrannosauridae
(Osborn, 1906)

Tyrannosauridae ("tiran-akkedisse") was ’n familie teropode-dinosourusse wat bestaan uit twee subfamilies met tot elf genera, insluitende die bekende Tyrannosaurus. Die presiese getal genera is onseker; sommige wetenskaplikes erken so min as drie. Al dié diere het naby die einde van die Kryt-periode geleef en hul fossiele is net in Noord-Amerika en Asië ontdek.

Hoewel hulle van kleiner voorsate afgestam het, was tirannosourides feitlik altyd die grootste roofdiere in hul onderskeie ekosisteme en aan die bopunt van die voedselketting. Die grootste spesie was Tyrannosaurus rex, een van die grootste landroofdiere – dit was tot 12,3 m lank[1] en het tot 6 500 kg geweeg.[2] Tirannosourides was tweevoetige karnivore mat enorme skedels met groot tande. Ondanks hul grootte was hul bene lank en geskik vir vinnige beweging. In teenstelling daarmee was hul voorpote baie klein en het hulle net twee funksionele vingers gehad.

Beskrywing

[wysig | wysig bron]

Anders as met ander groepe dinosourusse is volledige skelette vir die meeste tirannosourides ontdek. Hul biologie kon dus baie goed bestudeer word. Sagte weefsel, beide gefossileer en onbeskadig, is vir een Tyrannosaurus rex gevind.

Die tirannosourides was almal groot diere; alle spesies kon tot minstens ’n ton geweeg het.[3] Albertosaurus, Gorgosaurus en Daspletosaurus was almal tussen 8 en 10 m lank,[4] terwyl Tarbosaurus tot 12 m lank kon word van sy bek tot sy stert.[5] Die enorme Tyrannosaurus het tot 12,3 m lank geword.[6] Volwasse tirannosourides het lank, enorme skedels gehad met baie bene wat saamgegroei het om dit sterker te maak. Terselfdertyd was daar hol kamers in die bene en groot openinge tussen die bene om die skedel ligter te maak. Tyrannosaurus, Tarbosaurus en Daspletosaurus se skedels was langer as 1 m.[4] Die grootste Tyrannosaurus-skedel wat ontdek is, was meer as 1,5 m lank.[7]

Die skedel was vooraan ’n "S"-vormige nek geleë, en ’n lang, swaar stert het die dier sy balans help hou. Die massamiddelpunt was oor die heupe. Tirannosourides het net op hul agterpote geloop en die bene in die pote was dus massief.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Hutchinson, John R. (2011). "A Computational Analysis of Limb and Body Dimensions in Tyrannosaurus rex with Implications for Locomotion, Ontogeny, and Growth". PLoS ONE. 6 (10): e26037. doi:10.1371/journal.pone.0026037. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  2. ↑ Erickson, Gregory M., GM (2004). "Gigantism and comparative life-history parameters of tyrannosaurid dinosaurs". Nature. 430 (7001): 772–775. doi:10.1038/nature02699. PMID 15306807. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  3. ↑ Holtz, Thomas R. (2004). "Tyrannosauroidea". In Weishampel, David B.; Dodson, Peter; Osmólska, Halszka (reds.) (reds.). The Dinosauria (Second uitg.). Berkeley: University of California Press. pp. 111–136. ISBN 0-520-24209-2.
  4. ↑ 4,0 4,1 Russell, Dale A. (1970). "Tyrannosaurs from the Late Cretaceous of western Canada". National Museum of Natural Sciences Publications in Paleontology. 1: 1–34.
  5. ↑ Maleev, Evgeny A. (1955). "New carnivorous dinosaurs from the Upper Cretaceous of Mongolia" (PDF). Doklady Akademii Nauk SSSR (in Russian). 104 (5): 779–783. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 November 2012. Besoek op 25 Maart 2014.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link)
  6. ↑ http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2wuF10.1371%2Fjournal.pone.0026037[dooie skakel]
  7. ↑ "Museum unveils world's largest T-rex skull" (in Engels). Montana State University. 7 April 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2013. Besoek op 13 September 2008.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]