Y-chromosoom
| Deel van 'n reeks oor |
| Genetika |
|---|
 |
| Inleiding tot die genetika |
| Geneties gemanipuleerde organismes |
| Geskiedenis en regulering |
| Prosese |
|
| Toepassings |
| Twispunte |
Die Y-chromosoom is een van twee geslagschromosome in soogdiere, insluitend die mens, en baie ander diere. Die ander een is die X-chromosoom. Y is ’n kort chromosoom met min oorerflike inligting, maar dit is die geslagsbepalende chromosoom in baie spesies, aangesien die teenwoordigheid of afwesigheid van Y bepaal of die dier se geslag manlik of vroulik is. Die Y-chromosoom in soogdiere bevat die geen SRY, wat testis-ontwikkeling en ander manlike eienskappe tot gevolg het.
Elke gesonde mens het 23 paar chromosome: 22 paar outosome en een paar geslagschromosome. Wanneer iemand een Y en een X het (46,XY), is hy manlik; vroue het twee X-chromosome (46,XX). Die 46 dui die getal chromosome aan (23 paar).
Oorerwing en afwykings
[wysig | wysig bron]Die vader bepaal die geslag van ’n kind. Sy spermselle bevat óf ’n Y- óf ’n X-chromosoom. Omdat die moeder twee X-chromosome het, bevat al haar eierselle ’n X-chromosoom. Ná bevrugting bevat die bevrugte eiersel dus óf twee X-chromosome óf een Y- en een X-chromosoom. In die eerste geval (XX) is dit ’n dogtertjie en in die tweede geval (XY) ’n seuntjie.
Daar is baie X-verwante oorerflike aandoenings. Dikwels kom dié aandoenings net in mans voor omdat vroue twee X-chromosome het en dus nie die siekte ontwikkel nie, of net ’n ligter vorm daarvan kry. ’n Voorbeeld is hemofilie A.
Ook Y-verwante aandoenings kom voor. Een daarvan is die Sindroom van Swyer,[1] waarby die SRY-geen ontbreek (46,XY,SRY-). Dan sal die embrio, ondanks die aanwesigheid van ’n Y-chromosoom, uiterlik tot ’n dogtertjie ontwikkel. Dieselfde gebeur as daar een X is en geen Y nie (45,X0) (Sindroom van Turner).
Verwysings
[wysig | wysig bron]Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Die menslike Y-chromosoom
Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia
