Zeno van Citium

Zeno van Citium
Gebore ca. 334 v.C.
Citium, Siprus
Oorlede ca. 262 v.C.
Athene, Antieke Griekeland
Vakgebied Logika, fisika, etiek
Bekend vir Stigter van stoïsisme
Beïnvloed deur Sinisme, Crates van Thebe, Diodorus, Herakleitos, Hipparchia, Philo, Polemo, Stilpo
Invloed op Cleanthes, Chrysippus, Panaetius, Posidonius, Lucius Annaeus Seneca , Epictetus, Markus Aurelius en vele ander

Zeno van Citium (Grieks: Ζήνων ὁ Κιτιεύς; Citium in Siprus, ca. 335 v.C. – Athene ca. 262 v.C.), was die stigter van die stoïsisme, die mees prominente filosofiese skool in die laat Hellenisme en die Romeinse Ryk.

Lewensloop en denke

[wysig | wysig bron]

In Citium op Siprus was daar 'n aantal inwoners van Fenisiese afkoms, insluitende moontlik Zeno. Hy studeer in Athene as leerling van die Sinikus Crates en die Platoniste Xenocrates en Polemo. Hy word ook geïnspireer deur Sokrates omdat hy ook aandag vestig op die tasbare. Daar is nie veel bekend oor sy lewe nie, behalwe dat hy soos met die Sinici 'n voorkeur vir skokkende gedrag deel en geen gemaklike leermeester was nie. Zeno hou nie van groot groepe mense nie, en gee voorkeur aan eenvoud bo rykdom. Hy stig 'n skool, maar kon sy skuld nie betaal nie. Hy word deur die Atheners as slaaf verkoop. 'n Vriend koop hom vry.

Zeno wil 'n filosofie ontwikkel, die stoïsisme, vir die konkrete, materiële en ligaamlike mens. Hy beweer dat alles gebeur volgens streng natuurwette en sệ dat toeval nie bestaan nie. Volgens hom bestaan alles oorspronklik uit vuur, lug, water en aarde. Hierdie siklus keer terug en duur 3 942 000 jaar, na elke byna 4 miljoen jaar word alles weer vuur (Kosmiese determinisme). Hierdie proses word bestuur deur die wetgewer (God) en dit verloop bykans volledig in diens van die mens, met andere woorde alles wat bestaan is deel van één omvattend geheel; naamlik die natuur. Die uitdaging vir die mens bestaan daarin om in harmonie te lewe.

Volgens Zeno om gelukkig te wees, moet jy in harmonie lewe aan die hand van dié harmoniewette. "Alles in die natuur gebeur volgens bepaalde wette", "Jy moet wil hê wat is!". Hierdie wette het te maak met die stand van die planete (Kosmiese Determinisme). Alles is verklaarbaar deur materiële prosesse. Elke mens is vry (vry wees is om te wil hê wat die natuur aan jou voorskryf) in die mate dat hy homself kan losmaak van konkrete omstandighede. Zeno pleeg selfmoord in ongeveer 335 v.C.

Van Zeno kry ons die volgende aanhaling: "Waarom het ons twee ore en maar één mond? Om meer te kan luister en alleen dit te sê wat nodig is".

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
  • Dorandi, Tiziano (2005). "Chapter 2: Chronology". In Algra, Keimpe; et al. (reds.). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. p. 38. ISBN 978-0521616706.
  • Ferguson, William Scott (1911). Hellenistic Athens: An Historical Essay. London: Macmillan. pp. 185–186.
  • Marshall, Peter (1993). Demanding the Impossible: A History of Anarchism. Oakland, California: PM Press. ISBN 978-1604860641.
  • Dawson, Doyne (1992). Cities of the Gods: Communist Utopias in Greek Thought. Oxford University Press.
  • Holiday, Ryan; Hanselman, Stephen (2020). "Zeno the Prophet". Lives of the Stoics. New York: Portfolio/Penguin. pp. 1–10. ISBN 978-0525541875.
  • Hunt, Harold. A Physical Interpretation of the Universe. The Doctrines of Zeno the Stoic. Melbourne: Melbourne University Press, 1976. ISBN 0522841007
  • Long, Anthony A., Sedley, David N. The Hellenistic Philosophers, Volume 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1987. ISBN 0521275563
  • Mason, Theodore; Scaltsas, Andrew S., reds. (2002). The philosophy of Zeno: Zeno of Citium and his legacy. Municipality of Larnaca. ISBN 978-9963603237.
  • Pearson, Alfred C. Fragments of Zeno and Cleanthes, (1891). Greek/Latin fragments with English commentary.
  • Reale, Giovanni. A History of Ancient Philosophy. III. The systems of the Hellenistic Age, (translated by John R. Catan, 1985 Zeno, the Foundation of the Stoa, and the Different Phases of Stoicism)
  • Schofield, Malcolm. The Stoic Idea of the City. Cambridge: Cambridge University Press, 1991. ISBN 0226740064

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]