Ångström (eenheid)

Ångström
'n heliumatoom
Een ångströmlengte (swart stafie) word teenoor 'n heliumatoom aangedui, en een femtometer (wit stafie) word teenoor die atoomkern aangedui.
Eenheidstelsel Nie-SI eenheid, metriek
Eenheid van Lengte
Simbool Å
Vernoem na Anders Jonas Ångström
Omskakeling
Een Å is gelyk aan:
   SI eenhede    10−10 m = 0.1 nm
   Imperiale eenhede    3.937008×10−9 in
   Planck eenhede    6.187×1024 lP

Die ångström [1][2][3][4] ( /ˈæŋstrəm/; ANG -strəm[5]) of bloot angstrom ( /ˈɒŋstrəm/ )[6] is 'n metrieke eenheid van lengte gelyk aan 10−10 m, dit wil sê een tienmiljardste (VS) van 'n meter, 'n honderdmiljoenste van 'n sentimeter, 0.1 nanometer, of 100 pikometers. Die simbool daarvoor is Å, 'n letter van die Sweedse alfabet, en is vernoem na die Sweedse fisikus Anders Jonas Ångström (1814–1874).[7]

Die ångström word dikwels in die natuurwetenskappe en tegnologie gebruik om groottes van atome, molekules, mikroskopiese biologiese strukture, lengtes van chemiese bindings, rangskikking van atome in kristalle,[8][9]golflengtes van elektromagnetiese straling uit te druk, sowel as vir dimensies van geïntegreerde stroombane in elektronika. Die atoomradiusse van fosfor, swael en chloor is ongeveer 1 ångström, terwyl dié van waterstof ongeveer 0,5 ångström is. Sigbare lig het golflengtes in die spektrum van 4 000 tot 7 000 Å.

Al is dit 'n desimale breuk van die meter, was die ångström nooit deel van die SI-stelsel van eenhede nie, en word dit toenemend vervang deur die nanometer of pikometer.[10][11] Tot 2019 is dit deur die Internasionale Buro vir Gewigte en Mate (BIPM) asook die Amerikaanse Nasionale Instituut vir Standaarde en Tegnologie (NIST) as 'n versoenbare eenheid gelys.[12][13] Dit word egter nie in die 9de uitgawe van die amptelike SI-dokument genoem nie, en ook nie in die BIPM-brosjure (2019) nie.[10][11]

Die 8ste uitgawe van die BIPM-brosjure (2006) en die NIST-gids 811 (2008) behou die spelling ångström, met Sweedse letters; hierdie vorm word egter nie oral in Engelse manuskripte gebruik nie en sommige Amerikaanse woordeboeke lys slegs die spelling angstrom.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Anders Ångström

In 1868 het die Sweedse fisikus, Anders Jonas Ångström, 'n grafiek van die spektrum van sonlig geskep waarin hy die golflengtes van elektromagnetiese straling in die elektromagnetiese spektrum uitgedruk het in veelvoude van een tienmiljoenste van 'n millimeter (of 10−7) mm.[14][15] Ångström se grafiek en tabel van golflengtes in die sonspektrum is algemeen deur die sonfisika-gemeenskap gebruik, wat die eenheid aangeneem het en dit na hom vernoem het. Dit het daarna versprei na die velde van astronomiese spektroskopie, atoomspektroskopie, en dan na ander wetenskappe wat met atoomskaalstrukture handel.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "angstrom | Definition of angstrom in English by Oxford Dictionaries". web.archive.org. 6 Maart 2019. Besoek op 30 Januarie 2024.
  2. ↑ "Definition of ANGSTROM". www.merriam-webster.com (in Engels). Besoek op 30 Januarie 2024.
  3. ↑ Collins Engelse woordeboek: Angstrom
  4. ↑ Webster's Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language. Portland House, 1989
  5. ↑ Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3de uitgawe), Longman, ISBN 9781405881180
  6. ↑ Oxford woordeboek: angstrom [1]
  7. ↑ Inskrywing "angstrom" in die Oxford English Dictionary, 2de uitgawe (1986). Besoek op 2021-11-22 by https://www.oed.com/oed2/00008552 .
  8. ↑ Arturas Vailionis (2015): "Geometry of Crystals" Lecture slides for MatSci162_172, Geometry; Stanford-universiteit. archived on 2015-03-19
  9. ↑ "ICSD". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Julie 2014. Besoek op 30 Januarie 2015.
  10. ↑ 10,0 10,1 Bureau international des poids et measures (2019): Le système international d'unités, brosjure, 9de uitgawe.
  11. ↑ 11,0 11,1 NIST (2019): Special Publication 330: The International System of Units (SI) 2019 Edition.
  12. ↑ International Bureau of Weights and Measures (2006), The International System of Units (SI) (PDF) (8th ed.), p. 127, ISBN 92-822-2213-6, geargiveer (PDF) from the original on 2021-06-04, retrieved 2021-12-16
  13. ↑ Ambler Thompson and Barry N. Taylor (2009): "B.8 Factors for Units Listed Alphabetically". NIST Guide to the SI, National Institutes of Standards and Technology. Besoek op 2019-03-02
  14. ↑ Uppsala, Swede. Die 1869 uitgawe deur Ferdinand Dümmler in Berlyn uitgegee, bevat sketse van die sonspektrum.
  15. ↑ "A Brief (Incomplete) History of Light and Spectra". ChemTeam.