Aarbe | |
---|---|
![]() | |
Basisdate | |
Staat: | Schwiiz |
Kanton: | Thurgau (TG) |
Bezirk: | Arbe |
BFS-Nr.: | 4401 |
Poschtleitzahl: | 9320 |
Koordinate: | 750234 / 264790 |
Höchi: | 402 m ü. M. |
Flächi: | 5.9 km² |
Iiwohner: | [1] | 15'459 (31. Dezämber 2022)
Website: | www.arbon.ch |
Charte | |
![]() |
Aarbe (IPA: /a:rbə/), amtlich Arbon isch e Städtli am Bodesee und noch Frauefeld und Chrüüzlinge di drittgrööst Gmaind im Kantoo Tuurgau.
Di ältiste archäologische Fund vo Arbe stamed us de Jungstaiziit (Pfyner Kultur) und und us de Bronzezit (Arbon Kultur).
Sit em 3. Jh.n. Chr. isch Aarbe as e Kastell vo de Römer bizügt, wo a de Römerstrooss vo Bregez uf Pfyy glegen isch. S Kastell isch uf em Berglihügel errichtet wore. Denebet het s au Bäder ghaa. De latiinisch Name het Arbor Felix gluutet. De Name bidüütet “Glückliche Bomm”, da dörft aber e volksetymologischi Umbildig vom ene keltische Name sii. Ab em früene Mittelalter isch de Name as Arbona öberliferet.
Spötistens im 5. Joorhundert hend sich Alemane niderloo, wo glii de christlich Globe aagnoo hend. Um 610 sind de St. Columban und de St. Gallus vo Tugge her uf Aarbe cho und hend de Priester Willimar troffe, sind denn aber witter uf Bregez. De Gallus isch am ene 16. Oktober z Aarbe gstorbe, s Joor isch nöd bikannt. Dozmol isch Aarbe s Zentrum vom Arbongau gsii. Im Mittelalter isch öber de römische Bäder d Chile vom St. Martin baut wore und de Ort het e Burg ghaa.
Aarbe het zum Territorium vom Bischof vo Chostez (Constantiense territorium) ghört. 1255 het de Bischof Eberhard von Waldburg em Ort s Maartrecht vergee und en mit ere Muur und emene Grabe umschlosse. 1390 und 1494 hend grossi Bränd grossi Tail vom Städtli verwüestet. 1515 het de Bischof Hugo vo Hohelandeberg a Stell vo de alte Burg e Schloss baue loo.
I de Noiziit het Aarbe sich zum ene Industriiort entwicklet, und 1863 het de Franz Saurer sini Fabrik z Aarbe uuftue, wo spöter d Adolph Saurer AG druss worden isch.
D Altstadt vo Aarbe isch no guet erhalte und zum Tail sind no Muure us de Römerzitt vorhande. Uf em Hügel vom früenrige römische Kastell stoot s Schloss us em 16. Jh., wo hüt s Museum isch. Denebet stoot d Chilche vom St. Martin und debii no s Galluschappeli us em 10. Jh. mit wertvolle Freske us em 14. Jh. Turistisch wertvoll isch au d Seepromenaade.
Aarbe litt a de Iisebaanlinie Chrüüzlinge – Romishorn – Rooschach. Vom Hafe faaret Schiff under anderem au uf Tütschland öbere. Sit 1993 het Aarbe über de Zuebringer A1.1 au en Aaschluss a d Autobaan A1.
D Firmaa Saurer isch e grosse Broduzänt vo Laschdwääge i dr Schwiiz gsi, hüt isch si no im Beriich Textilmaschine tätig.