Balgach

Balgach
Wappe vo Balgach
Wappe vo Balgach
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: St. Galle (SG)
Wahlchrais: Waalkrais Rhintlw
BFS-Nr.: 3232i1f3f4
Poschtleitzahl: 9436
UN/LOCODE: CH BAL (Balgach)
CH HEE (Heerbrugg)
Koordinate: 763140 / 252156Koordinate: 47° 24′ 0″ N, 9° 36′ 0″ O; CH1903: 763140 / 252156
Höchi: 404 m ü. M.
Flächi: 6,52 km²
Iiwohner: 5067 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: www.balgach.ch
Charte
Charte vo BalgachBodeseeWichastoaSämtiserseeSeealpseeFääleseeRütiweierWenigerweierSchlossweierLiechtastaaÖschtrychKanton Appezäll UsseroodeKanton Appezöll InneroodeKanton Appezöll InneroodeKanton Appezöll InneroodeKanton ThurgauKanton ThurgauWaalchrais SanggaleWaalchrais RorschachWaalkrais WärdabärgWaalkrais SargaaserlandAltstettaAltstettaAu SGBalgaBärnigTippilzouAichbärgMarpaOberrietRäbstaRhineggRüthiSammagreataWitnou
Charte vo Balgach
ww

Balge isch e politischi Gmaind im Waalkrais Rintl vom Kanton San Galle. D Gmaind hät zwo Ortstail, nämmli Balge und Heerbrugg.

Geografii

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wämmer vo Sammagreata uf Altstetta fahrt, so merkt ma vo luter Hüüser kumm, wo Balge aafangt oder ufhöört. Fahrt ma vom Rhii här dor s Riet uf Balge zua, so kunnt ma ana paar Sidliga (landwertschaftligi Betrieb) verbii. Chorz vor da Bahnlini häts nördlich vo da Rietschtrooss a Mehrzwäck- und a Sporthalla, a Hallabaad und o a Sportalaag im Fraia. Uf da Südsita isch d Induschtrii Wäga (Wegen). Di ander Induschtrii-Zoona ischt im Ortstail Heerbrugg, wo au d Laica schtoht. Oberhalb vom Doarf häts bis zum Wald ufi nomol landwertschaftlich gnutzts Gebiat, döt häts vil Räba. Da Bearg doruf gits no a gmüetlichi Füürstell mit anara Hütta dazua wo ma wunderbar brötla cha.

Name

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dä früeschti Beleg vom Ortsname findt ma 890/891, damols als 'Palgaa'.

Schpruch ame Huus öber d Redlichkait und s Wärcha
S 'alti Rodhuus' - hüt s Ortsmuseum

Bevölkerig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bevölkerigsentwicklig
Johr 1850 1900 1910 1950 1970 1990 2000 2010
Iiwohner 1'435 1'733 2'200 2'644 3'356 3'538 3'997 4'406

D Befölkerig hät i früenere Johrhundert vorwigend vo da Landwertschaft gläbt. Ma hät Tier ghalta, g ackeret, am Hang Räba pfläagt und föra Winter im Waald gholzet. Wo geges Endi vom 18. Johrhundert d Schtickerei eri Hochblüeti ka hät, händ o z Balge viel Lüt davo künna provitiere. Hüt gits im Chligwärb und ir Induschtrii Arbet för d'Bewohner vo Balge. Viel aber gond usswärts gi schaffe.

Wia d Bevölkerig früener dänkt hät zaiget en Schpruch a da Fassade vom Huus a da Schtaigschtrooss 3; D'redlichkeit wead wohl am längsta gäalta - nia wead sy abgnützt, ma brucht sy säalta - Wänt nöd wärchascht by Räaga - und by Sunnaschy - gits wäadar Törgga no Ribil - und ko Truba und ko Wy

Sehenswördigkaita

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

A gschichtsträchtigs Huus ischt s alti Rodhuus a dä Staigschtrooss, wo hüt s Ortsmuseum dinna ischt. As ischt uf da Lischta vo da Kulturgüater vo nazionaler Bedütig im Kanton San Galle.

Zmitzt i da Räba stoot oberhalb vom Dorf s Schloss Grüenestai (Grünenstein), uurschrünglich us em 13. Johrhundert, dä hütig Barockbou ischt 1871 baut wora.

Eichholz-Brunna mit em Relief 'Im Aichewald' - gschaffe vom Bildhauer Mädy Zünd

Uf em Gmaindsgebiat send 22 Brünna, wo under da Kontrolla vom Wasserwaart vor Gmaind stond. Allai 17 dävo send im Dorfchärd oder i dä umligenda Quartier und send mit Kunschtwärch vo verschidna Künschtler verschönneret wora.[2]

Persönlichkaita

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Jakob Laurenz Sonderegger (1825-1896), Arzt und Politiker, erste Zentralpräsident vo de Schwizerische Ärzteschaft (hüt FMH)
  • Meinrad Zünd (* 5. Mai 1916; † 21. März 1998) au Mädy Zünd oder Mädy 13., Künschtler und Bildhauer
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Balge – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnoote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
  2. ↑ Gmaind Balge Foti-Album