Belle Époque

D Belle Époque [bɛleˈpɔk] (frz. für „schööni Epoche“) isch d Bezäichnig für d Zit vo öbbe 30 Joor am Ändi vom 19. und am Aafang vom 20. Joorhundert, hauptsächlig in Öiropa. Si isch nid genau definiert, aber vilmol mäint mä mit em Begriff d Zit vo 1884 (noch em Ändi vom Dütsch-franzöösische Chrieg vo 1870/71) bis zum Usbruch vom Erste Wältchrieg 1914. Für d Zit vor dr Joorhundertwändi isch au dr Begriff Fin de Siècle („Joorhundertändi“) im Bruuch.

En Oobegsellschaft vo de Meebessere (1906)

Es isch e lengeri Periode vo Friide in Öiropa gsi. In dere Zit häi sich d Wirtschaft und d Kultur in de öiropäische Kärnländer Groossbritannie, Frankriich, Dütschland, Ööstriich-Ungarn und Italie stargg entwigglet und dangg dr verbesserete Medizin und Hygiene isch au d Lääbeserwartig gwaggse. Innepolitisch si die sozialistische Bardeie ufchoo, wo d Inträsse vo dr Aarbäiterschaft, wo immer sterker under Drugg cho isch, verdäidigt häi.

D Epoche isch vor allem für die oobere Gsellschaftsschichte schöön gsi, wenn au vili vo de ermere Lüt vom Ufschwung brofitiert häi.

Kunst und Kultur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
S Gmäld Der Kuss vom Gustav Klimt as Bischbil vom Jugedstil

Nöiji Idea häi d Kunst und Kultur revoluzioniert. In dr Bildende Kunst het dr Juugedstiil, dr Sümbolismus und denn dr Kubismus dr Impressionismus abglööst. Bischbil vo Verdräter vo dene Stiilrichdige si dr Impressionist Paul Cézanne, d Juugedstiilmooler Gustav Klimt, dr Sümbolist Franz von Stuck und dr Kubist Pablo Picasso.

In dr Muusik het sich d Spootromantik über e Impressionismus zur atonale Muusig entwigglet (Gustav Mahler, Claude Debussy, Arnold Schönberg).

In dr Litratuur si noch em Naturalismus dr Impressionismus, dr Symbolismus und schliesslig dr Expressionismus choo. (Émile Zola, Anton Tschechow, Henrik Ibsen, Gerhart Hauptmann, Rainer Maria Rilke);

In dr Archidektur het dr Historismus Aahänger an dr Juugedstiil und die Nöije Sachligkäit verloore, wie si z. B. dr Peter Behrens mit sinere Industriiarchidekdur representiert het.

Revoluzione in de Wüsseschafte

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Bsundrigs uf em Gebiet vo dr Füsik het men e Hufe nöiji Erkenntniss gmacht. Do muess mä d Entdeggig vo de Rönggestraale dur dr Röntgen 1895 und vom Radium 1898 dur s Eebaar Marie und Pierre Curie erwääne, d Kwantetheorii (1900) vom Max Planck und im Albert Einstein si Relatiwidäätstheorii (1905). 1911 het dr Ernest Rutherford us Streuversüech s Rutherford'sche Atommodäll abgläitet. Nume zwäi Joor spööter, het dr Niels Bohr si Atommodäll us däm vom Rutherford entwigglet. Die nöije Erkenntniss si in meerere Pünkt im Widerspruch zur klassische Füsik gstande, wo vom Isaac Newton (1643–1727) usgange isch.

Mit de verbesserete Mikroskop, wo vo dr Middi vom 19. Joorhundert entwigglet worde si, het mä Mikribiologii chönne bedriibe und dr bedütendi Bakteriolog Robert Koch het d Erreeger vo Tuberkulose und Cholera entdeggt.

Dank em Sigmund Freud, wo 1890 d Psüchoanalüüse begründet het, isch e nöiji (wüsseschaftligeri und razionaleri) Sichtwiis und Beriicherig in dr Medizin ufchoo.

Litratuur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Willy Haas: Die Belle Epoque. Verlag Hueber, Münche 1977, ISBN 3-19-001306-3 (Große Kulturepochen in Texten, Bildern und Zeugnissen; Bd. 8).
  • Roger Shattuck: Die Belle Epoque. Kultur und Gesellschaft in Frankreich 1885-1918 („The Banquet Years“). Piper, Münche 1963.
  • AKAD-Reihe: GS 301: Das Zeitalter des Imperialismus 1870-1912
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Belle Époque – Sammlig vo Multimediadateie
  • Belle Epoque allgemein (Texte deutsch, französisch, englisch, italienisch; hervorragende, sehr umfangreiche Seite; ausführliche Synopsis 1870-1914, dreisprachig; viele Bildbeispiele für Architektur und Plakate; längere Darstellung der frühen Jahre des Films).
  • paris1900.lartnouveau.com Die Belle Epoque à Paris durch die Postkarten und Dokumente
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Belle_Époque“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.