Flüelen

Flüelen
	Wappe vo Flüelen
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Uri (UR)
Bezirk:	(Dr Kanton Uri kennt kei Bezirk.)
BFS-Nr.:	1207
Poschtleitzahl:	6454
UN/LOCODE:	CH FLN
Koordinate:	690311 / 195002Koordinate: 46° 54′ 0″ N, 8° 37′ 26″ O; CH1903: 690311 / 195002
Höchi:	435 m ü. M.
Flächi:	12.42 km²
Iiwohner:	2020 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.flueelen.ch
	Flielä Flielä
Charte
	Charte vo Flüelen

Flielä (amtlich Flüelen) isch e politische Gmeind im Kanton Üüri, Schwiiz.

Geografi

Flielä lit üf dr rächte Site vo dr Mindig vo dr Ryyss in Ürnsersee, eme Becki vom Vierwaldstettersee. S Rüssdelta isch es Naturschutzgebiet.

Dr Ort bstaht üs dr Ortsteil Oberdorf, Dorf und Üsserdorf. Vo dr Gmeindsflächi sind 22 % landwirtschaftlichi Flächi, 55,1 % Wald, 6,1 % Sidligsflächi und 16,8 % suschtigi Flächi.^[2] D Nachburgmeinde vo Flielä sind Seedorf, dr Vierwaldstättersee, Sisìgä, Birglä und Alteref.

Dur d Gmeind gaat d Strecki vo dr Gotthardbaan.

Gschicht

Flielä isch zum erschte Mal gnamset worde im Jahr 1266 als Vluolon.

Bevelkerig

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005^[3]

Jahr	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920	1930
Iiwohner	600	660	803	1420	730	941	1080	1185	1170
Jahr	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000	2010	2015
Iiwohner	1608	1645	1717	1731	1672	1695	1787	1942	1972

Dr Üüsländeraateil isch 2010 bi 10,5 % gläge.^[2]

Religion

5,9 % vo dr Iiwooner sind evangelisch-reformiert, 87,4 % sind remisch-katholisch (Stand 2000).^[2]

Politik

Bi dr Nationalraatswaale 2015 hät s das Ergebnis gää:^[4] SVP 49,4 %, CVP 15,8 %, GP 29,4 %, Suschtigi 5,4 %.

Dr Gmeindspräsident vo Flielä isch dr Simon Arnold (Stand 2016).

Wirtschaft

Es het z Flielä es par Puurebetriib, wo uf den Alpen am Bärg ope Vee sümmeret. Am Rophaie schaffet d Wildheuer. Do drüber het s Schwiizer Färnsee anne 2016 en Dokumäntarfilm dräit.^[5]

Bim Baanhof und bim Hafe vo Flielà isch es Gwärbgebiet mit verschidene Induschtrie. D Kompanyy isch e Bagger- und Chiisfabrigg, wo mit Schwümmbagger im Vierwaldstettersee Chiis usebaggeret. Am Bärg oben a Flielä isch e Bannwald gäge Schteischlag und Lawine.

Sprach und Dialäkt

Bi dr Volkszellig 2000 hend vo dr 1787 Iiwohner 93,6 % Diitsch als Haiptsprach aagää, 0,1 % Franzesisch, 2 % Italienisch und 6,3 % anderi Sprache.^[2]

Dr hekschtalemannisch Dialäkt vo Flielä ghert zue dr Untere Ryysstaler Mundart.

Liit

Heinrich Danioth (1896–1953), Moler un Dichter

Bilder

Flielä vo dr Axenstrass üüs (2013)
d Pfarrchilche Herz Jesu
es alts Hüüs
d Schiffländi vo Flielä, 1817

Literatür

Hans Stadler: Flüelen. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Helmi Gasser: Die Kunstdenkmäler des Kantons Uri, Band 2: Die Seegemeinden. (Kunstdenkmäler der Schweiz Band 78). Hrsg. von der Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte GSK. Bern 1986, ISBN 3-7643-1811-2. S. 61–138.
Alfons Müller-Marzohl: Flüelen UR, das Dorf und seine Kirchen. (Schweizerische Kunstführer, Nr. 484). Hrsg. Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte GSK. Bern 1991, ISBN 978-3-85782-484-5.