| Dialäkt: Schwäbisch |
Dr Gottfried von Einem (* 24. Januar 1918 z Bern em gleichnamiga schweizerischa Kanton, † 12. Juli 1996 en Oberdürnbach – heitzodag a Stadtdoil vo Maissau en Eschtreich –), ischt a eschtreichischer Kombonischt gwäa.
Dr Gottfried von Einem kommt am 24. Januar 1918 z Bern uff d Welt. Sei Vadder isch dr eschtreichische k. u. k. Milidär-Attaschee William von Einem ond sei Mueder d Baronin Gerta Louise. Wia der Bua drei Johr alt ischt, ziagt dui Familie om noch Malente.[1]. Sei Schuelausbildong erhelt seller Bua 1938 z Plön ond en Ratzeburg. Noch-em Abidur kriagt’r an dr Berliner Staatsoper a Stell als Korrepetidor, späder wuud’r Assischdent bei de Bayreuter Feschtspiil. Erscht em Alder vo 24 Johr studiirt’r z Berlin Kombosizioo beim Boris Blacher (1903–1975). Mit deam Moo vorbendet dr Einem a lebenslanga Freindschaft. Em Einem sei erschds greeßers Werk isch des Ballett Turandot, wo 1944 z Dreschden zom erschda Mol ibr d Bihne goht.
Noch-em End vom Zwoida Weltkriag ziagt dr Gottfried von Einem om noch Salzburg, wo-nr maßgeablich an dr Geschdaldong vo de dordige Feschtspiil beteiligt wird. 1947 wuud em Rahma vo selle Feschtspiil em Einem sei erschda Opr uruffgfihrt: Dantons Tod, noch-em gleichnamiga Drama vom Georg Büchner. Do drbei zeigt sich, dass dr Einem a gschickts Händle hot fir des, was bihnawirksam ischt. Mit deam Werk schafft’r da internazionala Durchbruch.
Noh deitlicher zeigt sich em Einem sei bihnawirksams Talent bei seira nägschda Opr, Der Prozess, noch-ra Vorlag vom Franz Kafka, wo 1953 an seim jetziga Wohnort Wien mit-ma graußa Erfolg zom erschda Mol uff-a Bihne kommt.
Am 29. Januar 1956 wird em Friedrich Dürrenmatt sei Theaderstick Der Besuch der alten Dame em Zircher Schauspiilhaus uruffgfirt. Vormuatlich noh em selba Johr wohnt dr Gottfried von Einem ara Uffihrong bei, ond so nooch ond nooch spiilt’r mit-em Gedanka, aus deam Stoff a Opr zo macha. Er setzt sich mit-em Dürrenmatt en Vorbendong ond tregt-em sein Ploo vor. Dr Dürrenmatt loot sich fir des Vorhaba erwerma ond sagt em Einem zua, sei Drama zo-ma Libreddo omzoschreiba. Ogfähr a Virtl vom Stoff fellt do drbei dr Scher zom Opfer, weil sonscht a Uffihrong z lang daura dät. Ganz gschdricha wuud dui Szene, wo dr Lehrer sein ledschda Vorsuach ondrnemmt, d Claire Zachanassian omzustemma, ond em Ill sei Audofahrt. 1970 isch dui Opr zom Uffihra ferdich. S erschde Mol uff d Bihne kommt des Werk abr erscht em Johr druff an dr Wiener Staatsoper.
Em Einem sei ibrnägschda Opr hoißt Jesu Hochzeit ond stellt a moderns Mysterienspiil dar. Abr scho vor dr Uruffihrong sorgt des Werk fir an handfeschda Skandal. Erzkonservadive Kadolika sehet sella Opr als a Goddesläschderong oo. D Lotte Ingrisch – enzwischa em Einem sei Frau – legt ihr Libreddo em Wiiner Kardinal Franz König (1905–2004) vor, om priafa zo lassa, ob dui Kridik vo de Konservadive berechtigt ischt. Dr König abr koo dean Vorwurf et teila, ond so goht des Werk am 18. Mai 1980 em Theater an der Wien zom erschda Mol ibr a Bihne.
Am 12. Juli 1996 schliaßt dr Gottfried von Einem em eschtreichischa Oberdürnbach seine Auge fir emmer. 78 Johr alt ischt’r worra. Sei ledschda Ruah fendet’r uff-em Fridhof Hietzing, wo-nr a Ehragrab kriagt.
Dr Gottfried von Einem isch zwoimol vorheiradet gwäa, zerscht mit dr Lianne geborene von Bismarck ond zledscht mit dr Lotte Ingrisch, wo au d Libreddi zo a baar vo seine Opra gschriiba hot. Aus-em Einem seira erschda Ehe isch dr eschtreichische SPÖ-Polidiker Caspar Einem hervorganga. Sei Großneffe Max von Einem ischt Posaunischt ond komboniirt au, allerdings em Bereich vom Jazz.
Em Einem sei Musik ischt bloß gemäßigt modern ond zom greeschda Doil tonal. Drom erschliaßt-se sich au vorheltnismäßich leicht ema greeßera Publikom als dui vo viile vo seine komboniirende Zeitgenossa. Uff d Leitmotivtechnik, wo vom Richard Wagner amol eigfihrt worra ond vo viile Nochfolger ibrnomma worra ischt, hot dr Einem koin Wert glegt. En manche vo seine Werk fendet mr sogar Spura vom Jazz. Em Vorheltnis zom Einem seine Opra fallet seine reine Instrumentalwerk vo dr Bedeidong her et ens Gwicht.