Hagenau

Hàwenàu

d Halle au Houblon (Hupfahàlla)
Verwàltung
Land Frànkrich
Region Grand Est
DépartementBas-Rhin (67)
ArrondissementHaguenau-Wissembourg (Unterpräfektur)
KàntonHàwenau
KommünàlverbàndHaguenau
Àmtliga NàmaHaguenau
MaireClaude Sturni (2014-2020)[1]
Code Insee67180
Poschtlaitzàhl67500
Iiwohner
Iiwohner35.715
Flech182,59 km2
Bevelkerungsdicht192,3 Iiw./km2
Làg
Koordinate48° 49′ 00″ N, 7° 47′ 16″ E / 48.816666666667°N,7.7877777777778°E / 48.816666666667; 7.7877777777778Koordinate: 48° 49′ 00″ N, 7° 47′ 16″ E / 48.816666666667°N,7.7877777777778°E / 48.816666666667; 7.7877777777778
Heche115–203 m
Hàwenàu hemen kokatua: Frànkrich
Hàwenàu
Hàwenàu
Hàwenàu (Frànkrich)
Website
https://www.haguenau.fr/
Dialäkt: Mìlhüüserisch

Hawenau [haːvənaʊ] oder Heujenäu [hœːjənœi] (frz. Haguenau, dt. Hagenau) ìsch e Stàdt ìm Elsàss, ungfahr 25 Kilometer ìm Norde vu Stroßburi, 50 Kilometer Südweschtlisch vu Kàrlsruh un 75 Kilometer Südeschtlisch vu Sààrbrìcke. Nooch de Bevelkerung ìsch's d viertgreescht Stàdt vum Elsàss un d zwaitgreescht Stàdt vum Unterelsàss.

D Stàdt ìsch de Sìtz vum Arrondissement Haguenau-Wissembourg un s Hauptort vum Kanton Hàwenau.

Geogràphi

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
d Lag vo Hawenau
d Dìcka Eicha un s Kàpalla, ìm Hawenauer Wàld

Hawenau lejt àn de Moder un het ìn sim Gebìet de Hawenauer Wàld; s Gebìet vu Hawenau ìsch àrich groß, de greescht ìm Elsàss. Der Wàld màcht e geogràphischi Granz fer d Region wi ìm Norde vum Wàld lejt: die Region heißt "Outre-Forêt" uf Frànzeesch, uf Elsassisch "Hìnter'm Wàld". (D elsassischer Dialekt, wi dert greddt ware, bìlde e Ìwergàngzone zwìsche Àlemànnisch un Südfränkisch.)

D Gare vu Hawenau ìsch ìm Nordelsàss bsondersch wichtich. Zigg fàhre rejelmassich uf Strossburi, Nederbrunn un Wisseburi. Die letscht Stàdt erlaubt, ìns Ditschlànd (Region Pfalz) ninzekumme.

D Gare ìsch zwische 2017 un 2020 totàl renoviert worre. Àm Ànfàng ìsch e Füessgangerbruck ìwer d Gleise hargstellt worre. Àb 2019 het de Uffböj vu'me neje moderne Gebej àngfànge. D Böjàrweite sìn ands 2020 fertich worre.

S naagscht làngfrìschtich Projakt isch d Zuggverbìndung zwische Hawenau un Karlsruh widder ìn Betrieb màche. De Zugg dät vor d Gare vu Ewerhoffe un Süfflum durichfàhre. D Schiene àn de ditsch-frànzeesch Granz nawe Bänem laje nooch uf de Rhinbruck, àwer sotte zeerscht ufgefrischt ware.

Gschìcht

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Ursprung ìsch e Jàchtgebìet uf're Ìnsel uf de Moder, wi ìm Herzogtum vu Schwowe gheert het.

Àm Ànfàng vum 12. Johrhundert het denooch do de Frìedrìch II. de Ainawich (der Einäugige) e Wàsserburi geböje. Siner Sohn, de Kaiser Frìedrìch I. Barbarossa het e Pàlàscht drüs gmàcht un het d Stàdt Hawenau gegrindt.

Zìtter 1262 ìsch Hawenau e freji Stàdt gewan. Àm 28. Augscht 1354 ìsch de Zehnstädtebund ufgstellt worre un Hawenau ìsch debii gewan, àss Hauptstàdt. Ìn 1648 ìsch de Weschtfàlisch Frìdde unterschrìwe worre; do het Hawenau siner Stàtus àss freji Stàdt verlore. D Städter vum Zehnstädtebund sìn mit dem nìtt inverschtànde gewan un hàn Wederschtànd degeje gmàcht. Ìm 1680 het's àwer de Kennich Ludwig XIV. unterworfe; do ìsch Hawenau verbrannt worre, durich d Trupp vum Generàl de Monclar, ìm 1677.

Ìm Johr 1871 ìsch Hawenau ditsch worre. Uf Ditsch schriibt m'r siner Nàmme Hagenau, d ditsch Üssproch ìsch fàscht gliich wie uf Frànzeesch.

Nooch'em eerschte Waltkrìej ìsch d Stàdt wìdder frànzeesch worre.

Verwàltung

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Maire vun Hawenau ìsch dr Claude Sturni. Hawenau gheert züem Kommünàlverbànd Haguenau.

Dialekt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

De elsassisch Dialekt vun Hawenau gheert züem Owerrhinàlemànnisch, àwer mìt'me stàrike Ìnfluss vum Frànkische.

Züem Baischpiel sprache d Hawenauer "güet" [g̊ʏːt] un "mìed" [mɪːd̥] mìt're lànge Monophthong üs, ànstàtt d klàssische Diphthongue [g̊yət] un [mɪəd̥] wi uf Elsassisch efters getroffe sìn.

Städtepàrtnerschàfte

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Hawenau het e Pàrtnerschàft mìt de Stàdt Landàu ìn de Pfàlz (Ditschlànd). Ìn 2013 hàn d zwei Städt d fuffzich (50) Johre vu de Pàrtnerschàft g'fiirt.

Berìehmti Hawenauer

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Josel von Rosheim (1476–1554), Rachtsgelehrter
  • Wolfgang Capito (1478–1541), Reformàtor
  • Heinrich Gran (tàtig 1489–1527), Drucker
  • Caspar Bitsch (1579–1636), Rachtsgelehrter
  • Philipp Friedrich Böddecker (1607–1683), Komponischt un Orgànischt
  • Philippe Christophe Hallez (1778–1842), Militär un frànzeescher Politiker
  • Joseph Guerber (1824-1909), Schrìftsteller un Journalischt, Vikar ìn Hawenau
  • Louis Eisenmann (1867–1937), Slàwischt un Historiker
  • Paul Senge (1890-1913), Flìejerpionier
  • Karl Gengler (1886–1974), Politiker, Làndtàgsàbgeordneter
  • Johannes Stroux (1886–1954), Philologe, Àlthistoriker
  • Werner Barkholt (1902–1942), kàtholischer Geischtlicher
  • Marius Schneider (1903–1982), Musikwìsseschàftler
  • Roger Corbeau (1908–1995), Fotogràf
  • Alfred Klein (1916–1944), het geje d Nàzis wederschtànde
  • Pierre Seel (1923–2005), KZ-Ìwerlawender
  • Marie-Louise Roth (* 1926), Literàturwìsseschàftler
  • Sébastien Loeb (* 1974), frànzeescher Rallye-Fàhrer
  • Stéphane Besle (* 1984) Füeßbàller

Sahnswìrdichkaite

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Musee

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Gschìcht Museum, ehmàlichi Kànzlei
  • Elsassisches Museum, greescht Museum vum Unterelsàss nooch Stroßburi
  • Gschìcht Museum
    Gschìcht Museum
  • Elsassisches Museum
    Elsassisches Museum

Kìriche

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Romànischi und gotischi Kìrich St. Georg Kìrich
  • Gotischi Kìrch St. Niklàus Kìrich
  • Prodeschdandischi Kìrich
  • Georgkìrch
    Georgkìrch
  • Niklàuskìrch
    Niklàuskìrch
  • Prodeschdandisch Kìrch
    Prodeschdandisch Kìrch

Gebeje

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Rascht vu dr mìttelàlterliga Stàdtbefeschtigung : Wisseburjer Tor, Fìschertor, Rìtterturm
  • Àltes Bìrgerschpidàl
  • Àlti Scheier
  • Weißaburger Tor
    Weißaburger Tor
  • Fìschertor
    Fìschertor
  • Rìtterturm
    Rìtterturm
  • Birgerschpidal
    Birgerschpidal
  • Scheier
    Scheier
  • Theàter (1842–46)
  • Synagoge (1820, 1940 durich d Nàzi kàpüt gmàcht, 1959 wìeder ufgeböje)
  • Stàdttheàter
    Stàdttheàter
  • Synagoge
    Synagoge
  • Hopfehàlle (1867, erwitert 1881 un 1908)
  • Àlti Wàssermìhle
  • Brunne: Georgebrunne (Mìttelàlter), Ìmmalebrunne (18. Johrhundert), Delphinbrunne (1825)
  • Àlti Zoll vum Spotmìttelàlter
  • Bàrocki Bìrgerhiiser (18. Johrhundert)
d Klosteraalag Mariethal

Im Ortstail Mariethal stehn e Wallfahrtskirich un d ehmàlich Klosterkirch vom Kloster Mariethal.

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Hàwenàu – Sammlig vo Multimediadateie

Referanze

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Liste des maires au 25 avril 2014 (data.gouv.fr)