Jean-Baptiste Lully

Dr Jean-Baptiste Lully

Dr Jean-Baptiste Lully (* 28. Novämber 1632 z Floränz; † 22. Merz 1687 z Bariis; ursprünglig Giovanni Battista Lulli) isch en italiänische Komponist und Ballettdänzer gsi, wo dr grösst Däil vo sim Lääbe für e Hoof vom Louis XIV. gschafft het. Er isch 1661 franzöösische Bürger worde.

Lääbe

Dr Lulli isch z Italie ufgwaggse, bis dass en dr Roger de Lorraine 1646 uf Bariis mitgnoo het für d Anne Marie Louise d’Orléans, so dass öbber gha het, wo si Italiänisch mit em het chönne schwätze. Er het witerhii Muusig studiert und Danz. Im Louvre het dr Lully dr spööter Louis XIV. kennegleert und si si Fründ worde. Dr Kardinal Mazarin het dr Lully gförderet und mit Amour malade, wo am 17. Januar 1657 urufgfüert worde isch, isch im Lully dr Durchbruch as Komponist glunge. Er het witer am Hoof Karriere gmacht und am 5. Mai 1661 het en dr Louis XIV. zum Surintendant de la musique du roi ernennt. Er het mit em Molière zämmegschafft und het s in de 1670er Joor drzue brocht, e Monopol uf Opereuffüerige ghaa und überhaupt uf alli Uffüerige, wo drbii Muusig gspiilt worde isch. Für e Molière isch das bsundrigs schweer worde, wil jetz alli sini Teggst, wo dr Lully Muusig drfüür komponiert het, jetz däm ghöört häi.

Bis am Aafang vo de achziger Joor het dr Lully Uffüerig um Uffüerig uf d Büüni brocht und isch dr Liebling vom Köönig gsi. 1683 isch d Köönigin gstorbe und d Madame de Maintenon isch im Ghäime im Louis si Frau worde. Deere het d Muusig vom Lully und au dr Lully sälber nid gfalle. Si isch sträng religiöös gsi und het Brobleem mit em Lully sinere Homosexualidäät gha und drmit, ass er bi Orgie mitgmacht het. So het er si Protekzioon verloore. 1687 het er sich bi dr Uffüerig von ere Mottette in dr Église des Pères Feuillants mit em Dirigäntestaab uf e Fuess gschlaage. D Wunde het sich entzündet und dr Lully isch e baar Mööned druf draa gstorbe.

S Wärk

Gäistligi Vokalwärk

Grands motets

1. Jubilate Deo (29. August 1660)
2. Miserere (23. (?) Merz 1663)
3. Benedictus (1663 oder 1664)
4. O lachrymae (1664 (?))
5. Plaude laetare Gallia (24. Merz 1668)
6. Te Deum (9. Septämber 1677)
7. De profundis (Mai 1683)
8. Dies irae (1. Septämber 1683)
9. Quare fremuerunt (19. April 1685)
10. Domine salvum fac regem (1685 (?))
11. Notus in Judea (1685 oder 1686)
12. Exaudiat Te Domine (1687).

Petits motets

1. Anima Christi
2. Ave coeli munus supernum
3. Dixit Dominus
4. Domine salvum fac regem
5. Exaudi Deus deprecationem
6. Laudate pueri Dominum
7. O dulcissime Domine
8. Omnes gentes
9. O sapientia in misterio
10. Regina Coeli
11. Salve Regina.

Wältligi Vokalwärk

1. Dialogue de la guerre avec la paix (1655, Muusig verscholle)
2. Ingrate bergère (1664, Teggst: Octave de Périgny)
3. Anunque podigoas
4. Scoca pur tutti
5. A la fin petit Desfarges
6. D’un beau pêcheur la pêche malheureux
7. Un tendre coeur rempli d’ardeur
8. Courage, Amour, le paix est faite (1661, Teggst: Benserade)
9. Non vi è più piacer (Muusig verscholle)
10. Le printemps, aimable Sylvie (Teggst: Benserade; Muusig verscholle)
11. Tous les jours cent bergères (Teggst: Perrin, Muusig verscholle)
12. Viens, mon aimable bergère (Teggst: Perrin, Muusig verscholle)
13. Qui les saura, mes secrètes amours (Teggst: Perrin)
14. Où êtes-vous allé, les belles amourettes
15. Vous mêlons toute notre gloria
16. Pendant que ces flambeaux
17. Le langueur des beaux yeux (Muusig verscholle)
18. On dit que vos yeux sont trompeurs (Teggst: Octave de Périgny, Muusig verscholle)
19. Que vous connaissez peu trop aimable Chimène (Teggst: Quinault, Muusig verscholle)
20. Si je n’ai parlé de ma flamme (Muusig verscholle)
21. En ces lieux je ne vois que de promenades (Teggst: Lully, Muusig verscholle)
22. Ah qu’il est doux de se rendre (Teggst: Quinault, Muusig verscholle)
23. J’ai fait serment, cruelle (Teggst: Quinault, Muusig verscholle)
24. Le printemps ramène la verdure (Teggst: Lully (?); Muusig verscholle)
25. Depuis que l’on soupire (Teggst: Quinault, Muusig verscholle)
26. Sans mentir on est bien misérable (Muusig verscholle)
27. Venerabilis barba capucinorum
28. Il faut mourir, pécheur (1687).

Büüniwärk

Ballets de cour, Mascarades und Divertissements

1. Mascarade de la foire Saint-Germain (Teggstdichter umbekannt, 7. Merz 1652, Muusig verscholle)
2. Ballet du temps (Gmäinschaftsarbet, Teggst: Benserade 3. Dezämber 1654)
3. Ballet des plaisirs (Gmäinschaftsarbet mit em Louis de Mollier, Teggst: Benserade, 4. Februar 1655)
4. Le Grand Ballet des bienvenus (Gmäinschaftsarbet, Teggst: Benserade, 30. Mai 1655, Muusig verscholle)
5. Ballet de Psyché ou la puissance de l’Amour (Gmäinschaftsarbet, Teggst: Benserade, 16. Januar 1656, Muusig verscholle)
6. La Galanterie du temps (Teggst: Francesco Buti, 3. Februar 1656, Muusig verscholle)
7. Amour malade (Teggst. Francesco Buti, 17. Januar 1657)
8. Ballet d’Alcidiane (Gmäinschaftsarbet mit em J.-B. Boesser und L. de Mollier, Teggst: Benserade, 14. Februar 1658)
9. Ballet de la raillerie (Gmäinschaftsarbet mit em L. de Mollier, Teggst: Benserade, 19. Februar 1659)
10. Les Débris du ballet du Roy (Musik aus dem Ballet de la raillerie, 1659 (?))
11. Ballet de Toulouse (Novämber/Dezämber 1659 (?))
12. Ballet de la revente des habits de ballet et de comédie (Teggst: Benserade, 15. Dezämber 1660)
13. Ballet de l’impatience (Gmäinschaftsarbet mit em Pierre Beauchamps und Francois Hillaire d’Olivet, Teggst: Benserade, Buti, 19. Februar 1661)
14. Ballet des saisons (Teggst: Benserade, 26. Juli 1661)
15. Ballet des arts (Gmäinschaftsarbet mit em M. Lambert, Teggst: Benserade, 8. Januar 1663)
16. Les Noces de village (Teggst: Benserade, 3, oder 4. Oktober 1663)
17. Les Amours déguisés (Gmäinschaftsarbet mit em M. Lambert, Teggst: Octave de Périgny, 13. Februar 1664)
18. Divertissement pour la collation des Plaisirs de l’île enchanté (7. Mai 1664)
19. Ballet du palais d’Alcine (Teggst: Molière, 9. Mai 1664)
20. Ballet de la naissance de Vénus (Gmäinschaftsarbet mit em M. Lambert und L. de Mollier, Teggst: Benserade, 28. Januar 1665)
21. La Réception faite par un gentilhomme de campagne à une compagnie choisie à sa mode qui le vient visiter (Teggst: Benserade, Februar 1665, Muusig verscholle)
22. Le Triomphe de Bacchus dans les Indes (Teggstdichter umbekannt, 9. Januar 1666)
23. Ballet des Muses (Teggst: Benserade, 2. Dezämber 1666)
24. Le Carnaval (Teggst: Benserade, 18. Januar 1668)
25. La Grotte de Versailles (Teggst: Quinault, April (?) 1668)
26. Ballet de Flore (Teggst: Benserade, 13. Februar 1669)
27. Le Triomphe de l’Amour (Teggst: Benserade, Quinault, 21. Januar 1681)
28. Le Noce de village (Merz 1683)
29. L’Idylle sur la paix (Teggst: Jean Racine, 16. Juli 1685)
30. Le Temple de la paix (Teggst: Quinault, 20. Oktober 1685).

Intermedie, Comédies-ballets

1. Xerxès (6 Entrées für Francesco Cavallis Oper, 22. Novämber 1660)
2. Hercule amoureux (18 Entrées für Cavallis Oper Hercules amante, 7. Februar 1662)
3. Le Mariage forcé (Teggst: Molière, 29. Januar 1664)
4. Les Plaisirs de l’île enchantée/La Princesse d’Elide (Gemeinschaftswerk mit M. Lambert, Teggst: Molière, 7./8. Mai 1664)
5. Oedipe (Teggst: Pierre Corneille, 3. August 1664)
6. Le Favori/Le Ballet des grands ou les délices de la campagne (Teggst: Marie-Catherine Desjardins; Prolog und intermédes von Molière, 13. Juni 1665)
7. L’Amour médecin (Teggst: Molière, 14. Septämber 1665)
8. La Pastorale comique (Teggst: Molière, 5. Januar 1667)
9. Les Sicilien ou l’Amour peintre (Teggst: Molière, 8(?). Februar 1667)
10. George Dandin/Le Grand divertissement de Versailles (Teggst: Molière, 18. Juli 1668)
11. Monsieur de Pourceaugnac/Le divertissement de Chambord (Teggst: Molière, Lully, 6. Oktober 1669)
12. Les Amants magnifiques (Teggst: Molière, 4. Februar 1670)
13. Le Bourgeois gentilhomme (Teggst: Molière, 14. Oktober 1670)
14. Britannicus (Teggst: Racine, 1670, Muusig verscholle)
15. Psyché (Teggst: Molière, Corneille, Quinault, Lully, 17. Januar 1671)
16. Le Comtesse d’Escarbagnas/Ballet des ballets (Teggst: Molière, 2. Dezämber 1671).

Tragédies en musique, Pastorale, Pastoralé héroïque

1. Les Fêtes de l’Amour et de Bacchus (Libretto: Quinault, Benserade, Perigny, Molière, Lully, 11. Novämber 1672)
2. Cadmus et Hermione (Libretto: Quinault, um e 15. April 1673)
3. Alceste ou Le Triomphe d’Alcide (Libretto: Quinault, 28(?). Januar 1674)
4. Thésée (Libretto: Quinault, 11. Januar 1675)
5. Atys (Libretto. Quinault, 10. Januar 1676)
6. Isis (Libretto: Quinault, 5. Januar 1677)
7. Psyché (Libretto: Thomas Corneille, 19. April 1678) Choeur des divinités de la terre et des eaux, aus Psyché (1687) – Midi-Datei^ⓘ/?
8. Bellérophon (Libretto: Thomas Corneille, B. le Bovier de Fontenelle, 31. Januar 1679)
9. Proserpine (Libretto: Quinault, 3. Februar 1680)
10. Persée (Libretto: Quinault, 18. April 1682)
11. Phaëton (Libretto: Quinault, 6. Januar 1683)
12. Amadis (Libretto: Quinault, 18. Januar 1684)
13. Roland (Libretto: Quinault, 8. Januar 1685)
14. Armide (Libretto: Quinault, 15. Februar 1686)
15. Acis et Galatée (Libretto: J. G. de Campistron, 6. Septämber 1686)
16. Achille et Polixène (Libretto: J. G. de Campistron, nume d Uwertüüre und dr 1. Akt vom Lully, Akt 2–5 vom P. Colasse, 7. Novämber 1687).

Instrumentalwärk

1. Première marche des mousquetaires (1658)
2. 10 Branles (1665)
3. 3 Gavottes (1665)
4. Passacaille (1665)
5. 3 Courantes (1665)
6. 3 Bourrées (1665)
7. Allemande (1665)
8. Boutade (1665)
9. Gaillarde (1665)
10. 3 Sarabanden (1665)
11. 18 Trios de la chambre du roi
12. Marches et batteries de Tambour (1670)
13. Folie d’Espagne, Marsch (1672)
14. Marche de Savoye, Airs, L’Asemblée, La Retraite
15. Pleusiers (6) pièces de symphonie (1685)
16. Airs pour le carrousel de Monseigneur (28. Mai 1685)
17. 17 Airs
18. La descente des armes (Marsch)
19. Marches des gardes de la marine, des fusillers, des dragons, du prince d’Orange
20. verschiideni Äinzelstück (3 Allemande, 14 Courante, 4 Sarabande, 2 Bourrées, 4 Chaconnes, La Bourse, Trio, Menuet, La Trivelinade, Gigue).

Weblingg

• Wärk franzöösisch
• Partiture und Informazione
• Werkverzeichnis nach LWV Nummern
• Klangbeispiel: Gigue us Le Temple de la Paix (1685)
• Gmeinfreji Note vu Jean-Baptiste Lully im International Music Score Library Project

Normdate: GND: 118575287 | LCCN: n79072787 | SUDOC/IdRef: 030819318 | SELIBR: 208463 | VIAF: 13099537

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Jean_Baptiste_Lully“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.