Dr Julian Paul Assange[1] [əˈsɑːnʒ] (* 3. Juli 1971[2] z Townsville, Queensland, Auschtralie as Julian Hawkins)[1] isch e auschtralische bolitische Aktivischt, inveschtigative Schurnalischt, Computerhacke, Brogrammierer un e Grinder un Sprächer vu dr Plattform WikiLeaks. Die sammlet Dokumänt vu Regimekritiker un Whistleblower us vylne Länder vu dr Wält un stellt si online z Verfiegig. Doderdur chunnt d Effetligkait an Informatione iber illegali un unethischi Aktivitete vu Regierige un Inschtituzione. Doderfir het dr Julian Assange verschideni Uuszaichniuge iberchuu, unter anderem dr Amnesty International Media Award (2009), dr Global Exchange Human Rights Award (2013), dr Stuegerter Friidesbryys (2020) un d Konrad-Wolf-Bryys (2023).
Em Assange syy Eltere hän e Wanderzirkus bedribe. Syy Chindheit het dr Assange in dr Nechi vu dr auschtralische Ortschaft Byron Bay verbrocht, eme Zäntrum fir alternativi Chinschtler. Speter sin si uf d Insle Magnetic Island zoge.[3] No dr Drännig vun syyne Eltere isch dr Assange bi syyre Mueter ufgwagse. Si het anne 1979 e Musiker ghyrote. Us däre Eh isch em Assange syy Halbbrueder firi gange. Wu sich d Mueter wider vu ihrem zweete Mann drännt, het si mit ihre beider Chinder vilmol dr Wohnort gwägslet, zem Eine wel si Film drillt het, zem andere wel si zytwyys uf dr Flucht vor ere Sekte gsi isch,[4]. D Chinder hän wäge däm vilmol d Schuel gwägslet un hän au zytwyys statt däm Huusunterricht gha. Speter het dr Assange Physik studiert an d University of Melbourne.[1]
Erschti Brogrammiererfahrige het dr Assange uf eme C64 gsammlet, 1987 het er sich e Modem zuegleit.[3] Unter em Pseudonym „Mendax“ het er aagfange mit erschte Hacker-Aktivitete. Är un zwei wyteri Hacker hän sich zämmegschlosse un het e Gruppe grindet mit em Namme „International Subversives“. Wäg syyne Hacker-Aktivitete het d Australien Federal Police anne 1991 in syym Huus z Melbourne e Razzia durgfiert. 1992 isch dr Julian Assange in 24 Fell vun eme illegale Hacke fir schuldig bfunde wore. Är isch zuen ere Bueß in Hechi vu 2100 AUD un zuen ere Bewehrigsstrofe verurdeilt wore.[5]
In syyre Hacker-Zyt het er syy speteri Frau chänne glehrt. Anne 1989 sin si zämmezoge un hän e Suhn iberchuu. 1991 het s sich s Baar drännt. Noch eme johrelange Rächtsstryt hän sich dr Assange un syy Mueter mit syyre friejere Frau uf e gmeinsam Sorgerächt geinigt.[3]
Syt 2006 isch er fir Wikileaks aktiv. No syyre Uussag het er „im Internet Gäld verdient“ un het wäge däm ohni Bezahlig fir WikiLeaks chenne schaffe.[6] Wäg syyre Arbet fir Wikileaks isch er e baar Mol verhaftet, abghert, zensiert un au verchlagt wore, aber alliwyyl erfolglos.[7]
Dr Assange stoht in Ideä vum Krypto-Anarchismus noch, wu ne Informationsasymmetri zwische Staat un Burger verdrätte un vu libertärem Gedankeguet uusgoht. Derwylscht e Staat in dr Lag sej, großi Deil vu dr Kommunikation vu syyne Burger z iberwache, versuecht er glyychzytig, vil Informatione vor däm gheim z halte. Di tächnische Innovatione vum Internet deete jetz d Megligkeit biete, die feschtgstellt Asymmetri umzchehre. Uf eire Syte chennte alli private Informatione mit kryptographische Mittel gschitzt wäre. Des hätt e großi Bschränkig vu staatlige Yyfluss- un Kontrollmegligkeite as Folg. Zem glyyche Ziil chennt mer uf dr andre Syte au dur di konsequänt Vereffentlichung vu Herrschaftswisse chuu. S Publikmache vu Herrschaftswisse deet Staatsorgan derzue veraaloo, ihri Kommunikationsfliss z reduziere, was e Verminderig vu dr Funktionsfähigkeit vum Gsamtsyschtem Staat deet bedyte. Doderzue meint dr Assange: „Leaking isch e inhärent antiautoritärI Tat. S isch e anarchistischi Tat.“[8]
Syt Augschte/Septämber 2010 isch z Schwede ne Verfahre geg dr Assange wäge sexuälle Vergoh glofe. Unterstitzer vum Assange hän s Verfahre as Schmierkampagne vu bolitische Gegner aagsää go WikiLeaks schade. D Staatsaawälti, wu z Schwede zueständig isch, d Marianne Ny, het derno im Dezämber 2010 bedont, ass si keim bolitische oder anderem Druck uusgsetzt sej.[9] No Mediebricht wäre sexuälli Vergoh vu dr Gsetz z Schwede im internationale Verglyych ussergwehnli wyt definiert;[10] D Marianne Ny isch scho vor em Fall as "besonders weitgehende Staatsanwältin" (Die Zeit) ufgfalle.[11]
Im Augschte hän zwoo Fraue, dr Assange bi dr schwedische Bolizei aazeigt. Dr Assange soll mit ene zerscht yyvernämmlige Sex ghaa haa (no eire vu dr Fraue un noch s Assanges Aawalt), was sich aber no däne Fraue zue sexuällem Missbruuch entwicklet heb. Im Mittelpunkt solle doderbyy no e Deil Mediebrichte d Froge stoh, eb dr Sex wyter yyvernämmli gsi isch, eb dr Assange sich gweigeret heb, e Kondom z bruche, eb er e Frau, wu gschlofe het, sexuäll beläschtigt oder sogar Sex mit ere gha het;[12] Sex mit eberem, wu schloft, wird no schwedischem Rächt nit as yyvernämmli aagsähne.[10]
Am 20. Augschte 2010 isch geg dr Assange e Haftbefähl wäge Vergwaltigung erloo wore, aber ei Dag speter wider ufghobe wore, wel d Ermittligsbeherde dr Vorwurf vun ere Vergwaltigung as uubegrindet aagsähne het. Am 1. Septämber 2010 het si unter ere neje Aachlegeri (Marianne Ny) d Ermittlige wider ufgnuu,[13] jetz wäg sexuäller Netigung un sexuäller Bläschtigung[14] Dr Assange sälber het d Vorwirf bstritte un het vu „dräckige Trick“ vu syyne Gegner gschwätzt.[15] Em Assange syy Aawalt het bedont, ass d boode Chlegerne no ihre eigene Uussag yyvernämmlige Sex mit syym Kliente ghaa hätte. Si hätte ihn erscht bschuldigt, wu s sich uusgstellt het, ass dr Assange mit boode Fraue sexuälli Kontakt ghaa heb.[16]
Dr Assange isch no dr Aachlagerhebig zerscht no fir drej Wuche z Schwede blibe fir e eventuälli Bfrogig;[11] no syym Aawalt sej er au zuen ere Uussag unter Eid bereit gsi.[16] No dr Aagabe vu dr Ny het dr Assange ere schließli persenli aagruefe, gi si froge, eb er us em Land derft uusreise, was si ihm do erlaubt heb.[11] Är isch derno "ganz offiziell" (Die Zeit) uf Großbritannie uusgreist.[11]
Am 18. Novämber 2010 het di schwedisch Staatsaawaltschaft nomol e Haftbefähl wäge Vergwaltigung, sexuälle Beläschtigung un Netigung erloo; s zueständig Amtsgricht het e international wirksame Haftbefähl bschlosse. Dr Assange isch in Bruefig gange. S zweithegscht schwedisch Gricht het dr Haftbefähl bstoh loo, het aber d Aachlagepinkt abgschwecht. Dr Vorwurf vu dr sexuälle Beläschtigung isch ganz gheje loo wore, dr Vorwurf vu dr Vergwaltigung abgmilderet in „weniger grobi Vergwaltigung.“[11]
Am 1. Dezember 2010 isch bekannt wore, ass Interpol[2] e „Red Notice“ gege dr Assange erloo het. Die „rote Mitdeilige“ heiße, ass di 188 Mitgliidsstaate s Land, wu dr urspringli Haftbefähl stammt, bi dr Suechi noch ere Person „mit Blick uf ihri Feschtnahm un Uusliferig“ solle unterstitze. S handlet sich doderbyy no Interpol nit um e internationale Haftbefähl. Dr Assange deet gsuecht wäre wäg dr Vergwaltigungsvorwirf, wu z Schwede gege ihn erhobe wore seje. Syy Aawalt het wenigi Stund vor dr Vereffetlichung vu dr Red Notice dur Interpol e Beruefigsgricht z Schwede aagruefe ghaa un d Ufhebig vum schwedische Haftbefähl beaadrait ghaa.[17][18]
Am 7. Dezember 2010 het sich dr Assange z London dr Bolizei gstellt un isch verhaftet wore.[19] Am 14. Dezämber 2010 het e Londoner Gricht entschide, dr Assange gege ne Kaution vu 200.000 britische Bfund (ca. 240.000 € bzw. 301.000 CHF) frejzloo. Zuesätzli miesste zwei Burge 40.000 Bfund z Verfiegig stelle. Derzue miesst er e elektronischi Fueßfessle drage un wyteri Bedingige yyhalte. Di britische[20][21] Staatsaawaltschaft het Beruefig gege d Frejlossig yygleit.[22] Am 16. Dezämber 2010 het dr High Court z London entschide, dr Assange zue dr ufgfierte Bedingige uf Kaution us dr Haft z entloo.[23] No am nämlige Dag het dr Assange s Gfängnis verloo.[24][25] Dr Journalist Vaughan Smith het em Assange Härbärg gee un em effetlig Unterstitzig zuegsait. Im Jänner 2011 het s e 10-minitigi Verhandlig z Großbritannie gee, e wyteri Aaherig zuen ere meglige Uusliferig uf Schwede isch am 7. Februar 2011 gsi, d Verhandlig isch aber wyter verdagt wore.[26][27] Am 24. Februar 2011 het s Gricht entschide, ass dr Assange an Schwede derf uusgliferet wäre.[28] Dr Assange het dodergege Beruefig vor em Londoner High Court yyglait. S Verfahre het im Juli 2011 aagfange.[29] Am 2. Novämber 2011 het dr High Court entschide, dass dr Assange derf uusgliferet wäre.
Dr Assange het dodergege ne letschti Beruefig bim hegschte Gricht yyglait, em Supreme Court, wu am 16. Dezämber fir zuelässig erklert woren isch, wel dr juristisch Stryt grundsätzligi Bedytig heb.[30][31][32] Am 1. Februar 2012 het e zweedägigi Aaherig aagfange. Am 30. Mai het au des Gricht entschide, dass dr Assange derf uusgliferet wäre.[33] En Aadrag uf Neiufnahm vum Fall isch am 14. Juni 2012 abgwise wore.[34] Dr Assange isch derno in d Botschaft vu Ecuador gflichtet, ass er nit abgschobe wird un het dert um bolitisch Asyl bätte. Am 16. Augschte het dr ecuadorianisch Usseminischter Ricardo Patiño verchindet, ass em Assange Aysl gwehrt wird. E Verdrätter vum britische Usseminschterium het aber churz vorhär scho gsait ghaa, ass dr Assange verhaftet wurd, wänn er d Botschaft verloo diei.[35] Ab do het dr Assange in dr Botschaft gläbt.
Am 19. Mai 2017 het di schwedisch Staatsaawaltschaft verchindet, ass s Verfahre yygstellt wird.[36]
Anne 2010 het WikiLeaks zäme mit dr New York Times, em Guardian un em Spiegel Uusziig us Militärprotokoll vereffetligt, wu unter anderem Chriegsverbräche vu dr USA in dr Chrieg z Afghanischtan un im Irak belait hän.[37] Im Juli 2010 het WikiLeaks anderi intärni Dokumänt vu dr US-Strytchreft un -Beherde vereffetligt. D Chriegsdaagbiecher vum Chrieg z Afghanischtan, wu s doodin het, un d Chreigsdaagbiecher vum Irakchrieg, wu im Oktober 2010 vereffetgligt wore sin, hän noch eme UN-Sunderberichterstatter iber Folter, em Nils Melzer, „muetmaßligi Chriegsverbräche un Korruption“ ufdeckt.[38] Ass die Militärprotokoll ufeglait wore sin, het wältwyt fir Ufsäh gsorgt
D US-Regierig het dodruf Ermittlige gege dr Assange yyglaitet. Dr Assange het d Uusliferig in d USA gferchtet, un het si dr Uusliferig vu Großbritannie an Schwede widersetzt, indäm er im Juli 2012 syni elektronisch Fueßfessel abglait het un in di ecuadorianisch Botschaft z London gflichtet isch. Ecuador het erm bolitisch Asyl gee, het s em mneglig gmacht, ass er in dr Botschaft het chenne blybe un het em di ecuadorianisch Staasburgerschaft gee. Di negschte sibe Johr het dr Assange dert as bolitische Flichtling gläbt.
Im April 2019 het em dr nei ecuadorianisch Bresidänt Lenín Moreno s Asyl un d Staatsburgerschaft entzoge. Churz druf isch dr Assange in dr ecuadorianische Botschaft vu dr britische Bolizei feschtgnuu wore un wäg em Verstoß gege Kautionsuflage zuen ere Haftstrof vu fufzg Wuche verurdailt wore. D USA het im nämlige Monet en Aadrag uf d Uusliferig gstellt. Uf d Pinkt in dr Aachlag stoht theoretisch e kumulierti Strof vu bis zue 175 Johr Haft, au d Dodesstrof isch bis zue dr Zuesicherig vu dr USA im April 2024 nit uusgschlosse gsii.[39][38][40][41][42][43][44]
Wun er die fascht aijehrig Haftstrof im Septämber 2019 abghockt ghaa het, isch dr Assange wäg em Uusliferigsaadrag vu dr USA in Haft blibe. D Ermittlige z Schwede zue Sexualdelikt sin scho im Mai 2017 yygstellt wore.[45] Im Jänner 2021 het e Londoner Gricht enschide, ass dr Assange nit an d USA uusgliferet wird.[46] Im Dezämber 2021 het e Beruefigsgricht z London die Entschaidig aber ufghebt.[47] Di Barlemäntarisch Versammlig vum Europarot het im Jänner 2020 aistimmig fir di „sofortig Freilossig“ vum Julian Assange un d Verhinderig vu syre Uusliferig an D USA gstimmt.[48] Im Juni 2022 het di britisch Regierig d Uusliferig an d USA zuegloo.[49] Sy Verdaidigung het Beruefig yygee, wäge däm isch er als z Großbritannie im Hochsicherhaitsgfängnis HMP Belmarsh gsii. Dr auschtralisch Premierminischter Anthony Albanese un internationali Mediehyyser, dodrunter dr Guardian, Le Monde un d New York Times, hän d US-Regierig im Novämber 2022 ufgforderet, d Strofverfolgig vum Assange yyzstelle.[50][51] D USA hän des abglähnt. Im Juni 2023 isch dr Aadrag uf Beruefig vum ebershcte Grichtshof High Court London abgwise wore.[52] Wu s nomol e Aaherig gee het, hän di britische Richter im Merz 2024 aber entschide, ass Assange vorerscht nit an d USA deerf uusgliferet wäre un e Beruefigsverfahre als megli blybt.[53][54]
Am Apirl 2024 hän d US-Aawält des zuegsait, was dr britisch High Court gforderet het, nämlöi ass si dr Assange vor US-Gricht uf s Rächt uf Mainigsfreihait cha beruefe un ass ihm kai Dodeasstrof droht.[55]
Ändi Juni 2024 het si dr Assange no johrelange Verhandlige mit em US-Juschtizminischterium uf e Handel gainigt: Är isch us dr Haft entloo wore un het si fi schuldig erklert wäg dr Vereffetlichung vu Militärghaimnis.[56] Är isch zue fimf Johr un zwee Monet Haft verurdailt wore, die Zytspanne, wun er z London scho in Haft ghockt isch. Dodruf isch er in synin aschtralisch Haimet uusgraist.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Julian_Assange“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |