Kibbuz

E Kibbuz (au Kibbutz, hebr. קיבוץ , Mehrz. Kibbutzim) isch en israelischi kollektivi Siidlig, im allgemeine uf d Landwirtschaft usgrichtet, hützudag aber in fast alle Fäll au mit Manufakture. Die meiste Kibbuzim si ländlig, es git aber au wenigi wo as stedtischs Kibbuz gründet worde si oder wo so noch an ere Stadt ligge, ass si vom Usgseh us meh Vorort as eigeständigi Siidlig si.

Usser em persönligen Eigedum, wo hützudag in de meiste Kibbuzim au Auti, in vile au d Wohnig iischliesst, ghört alle Bsitz, d. h. s Land (wo im allgemeine vom Jüdische Nationalfonds uf 50 Johr gmietet isch), Fabrike, Maschinerii etc., odr d Rächt dra dr kooperative Gnosseschaft. Die obersti Instanz isch d Kibbutzsitzig (hebr. שיחת קיבוץ), wo alli Kibbuznikim, d. h. Kibbuzmitgliider, chönne dra deilnäh. Alli Kibbuznikim hai bi Abstimmige die gliiche Rächt, bin ere eventuelle Ufdeilig vo gnosseschaftligem Eigedum cha aber d Lengi vo dr Mitgliidschaft in Betracht zoge wärde.

Bedütig

Dr erst Kibbuz isch Degania gsi, wo 1909 am See Genezaret gründet worden isch. Sit denn si bis in d 1970er Johr meh as 200 Kibbuz mit meh as 100.000 Iiwohner gründet worde,^[1] aber vo denn aa isch dr Bewegig meh und meh dr Schnuuf usgange: neui Kibbuz si kuum meh gründet worde und d Zahl vo de junge Lüt, wo sich für s kommunale Läbe hai chönne begeistere, isch immer chliiner worde. Au isch die historisch Rolle, wo d Kibbuz gspiilt hai, wenn si Territorie bsetzt und gege arabischi Agriff verdeidigt und so für s jüdische Heimland gsicheret hai, noch dr Gründig vom Staat Israel wenig wichdig gsi. Zwar no noch em Sächs-Dage-Chrieg si Kibbuz in dr Nöchi vo dr jordanische Gränze im Geist vo der Durm-und-Palisade Ideologii vo dr Armee mit Wachdürm, Befestigungsalage und Kanonestellige usgrüstet worde, aber scho churz druf het s Militär si Strategii gänderet und d Kibbuz as zivili Siidlige, wo sötte beschütze wärde, und nit as potenziell militärischi Alage afo aluege.

D Kibbuzidee isch vo Afang aa nume im sozialistische europäische Judedum verwurzlet gsi. D Revisioniste vo dr Art vom Zeev Jabotinsky oder Menahem Begin si ere findlig gegenübergstande und de Jude us de arabische Länder isch si fremd bliibe. Au hai vili arabischi Jude noch ihrer Alija (Iiwanderig) in Kibbuz as Handlanger und Landarbeiter müesse schaffe, wil s kei anderi Arbet ge het, hai ihri eigeni Läbenssituation mit dere vo de Kibbuznike vergliche und sich benochdeiligt gfüehlt. Die Ressentiments si vom Menahem Begin, em Afüehrer vo dr revisionistische Herut Partei, in dr Wahlpropaganda vo 1977 usgnützt worde, und hai ihre Deilbiidrait zum Sturz vo dr Arbetspartei (denn no Mapai), wo sit dr Gründig vo Israel d regierigspartei gsi isch .

S klassische Kibbuz

Im klassische Kibbuz (öbbe bis in d 1960er Johr) hai dr grösst Deil vo de erwärbsdätige Kibbuznikim in dr Landwirtschaft oder as Dienstleister gschafft. Fabrike si no relativ sälte gsi, wo sich aber d Kibbutz meh und meh uf industrielli Bedriib het afo verlo, hai si zerst au do wie bi dr Landwirtschaft, grosse wirtschaftlige Erfolg gha.

D Mitgliider hai sehr wenig Privatbsitz gha. Alles was me brucht het, und was sich s Kibbuz het chönne leiste, isch vom Kollektiv uf dr theoretische Grundlage vo "Für jede, was er brucht", in dr Praxis aber im allgemeine "Für alli gliich vil", usdeilt worde. D Chinder si underdags in Chinderhüüser gsi, wo si vo usbildete Erziehere verpflägt und erzoge worde si. In mängge Kibbuz, vor allem dene vo dr Haschomer Hatzair Bewegig, hai si dört au z Nacht gschlofe und Nachtwächter hai sich um se kümmeret, wenn si öbbis bruucht hai. D Kibbuznike hai in eme gmeinsame Spiissaal gässe, wo dreimol am Dag Ässe us dr kommunale Chuchi serviert het. Chleider hai si vom ene Chleiderlager übercho und in ere kommunale Wöscherei zum wösche ge. Für zum Usfahre het s Kibbuz e baar Auti gha, wo me für e gwüssi Ziit het chönne bstelle, oder me het chönne Busfahrcharte verlange. D Usgobe für e Fortbildig si au vo dr Gmeinschaft drait worde. S Kibbutz het en eigeni Bibliothek gha und in dr Ziit vor dr Iifüehrig vom Färnsehe z Israel, im allgemeine eimol in dr Wuche e Spiilfilm vorgfüehrt. Au het me chönne uf Kibbuzrächnig Theatervorstellige bsueche oder an organisierte Usflüg deilneh. D Kibbutz hai chliini Klinike gha, wo me e baar mol in dr Wuche en Arzt het chönne gseh, und Zahnarztpraxe. Vo dr Geburt bis zum Begräbnis het sich s Kibbuz um die meiste Aspäkt vom Läbe kümmeret.

Kritik

Die umfassendi Versorgig isch aber meh und meh kritisiert worde. Wil d Mittel beschränggt gsi si, het d Gsellschaft Prioritete müesse setze. Vili Zuedeilige si uf dr Grundlage vo dr Lengi vo dr Mitgliidschaft bassiert, über anderi si an dr Kibbuzsitzig beschlosse worde. So het s imme Lüt ge, wo sich, mänggisch z Rächt, benochdeiligt gfüehlt hai. Au d Chindererziehig, wo de Eltere wenig Ruum glo het, isch stark kritisiert worde.

Nowiis

↑ Dr Artikel "kibbutz." in dr Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2009.

Weblingg

Commons: Kibbutzim – Sammlig vo Multimediadateie

[1] Dr Artikel "kibbutz." in dr Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2009.

[1]