Urnafaasch | ||
---|---|---|
Staat: | Italie | |
Region: | Piemont | |
Provinz: | Verbano-Cusio-Ossola (VB) | |
Koordinate: | 45° 58′ N, 8° 24′ O | |
Hechi: | 215 m s.l.m. | |
Flechi: | 25 km² | |
Yywohner: | 3354 (31. Dez. 2022)[1] | |
Bevelkerigsdichti: | 134 Yyw./km² | |
Poschtleitzahl: | 28877 | |
Vorwahl: | 0323 | |
ISTAT-Nummer: | 103051 | |
Demonym: | ornavassesi | |
Schutzpatron: | San Nicola | |
Website: | http://www.comune.ornavasso.vb.it/ |
Urnafaasch, wo uf iteliänisch Ornavasso und i dr lombardische Sprooch Urnavass heisst, isch e Gmaind in dr iteliänische Provinz Verbano-Cusio-Ossola.
D Gmeind lyt im undere Deil vom Eschetaal, churz bevor d Ryss in Langesee mündet.
S Dorf Migiandone lyt öpe drüü Kilometer wyter oben im Rysstaal und ghört hüt au zu dr Gmeind Urnafaasch.
D Nochbargmeinde sind Anzola d’Ossola, Casale Corte Cerro, Gravellona Toce, Loreglia, Mergozzo, Premosello-Chiovenda und Valstrona.
Sid em Middelalter isch Urnafaasch es düütschsproochigs Dorf gsi, eis vo dene, wo am wytischte im Süüde fasch am Rand vo de Alpe lige. Es ghört zäme mit em Nochberdorf Migiandone zu dr Gruppe vo de änetpirgische Walserdörfer. D Lüüt vo Urnafaasch sind, wie me vermuetet, us Naters im Wallis,[2] vermuetli aber au us em Simplondaal, wo die vo Ornavasso Herrschaftsrächt gha hend,[3] is Piemont abe choo.
Sid em 19. Joorhundert isch jetz zwar s Walserdüütsch z Urnafaasch usgstorbe. D Gmeind zeigt aber no hütt, ass si stolz isch uf die guet bekanti Gschicht mit de Walser; so isch ane 2003 e grossi Gruppe vo Lüüt vom Dorfveräin Gruppo Walser Urnafasch as Walserträffe im Walsertaal ggange.[4][5] Die sehr erfolgrychi Velorönnfahrerin Elisa Longo Borghini het ane 2016 betoont, si sig die erschti Walser Sportlerin, wo a Olympische Spiili mitmachi; si het z Rio d Bronzemedalie im Stroosserönne übercho; i de Medie het me chönne läse, d Borghini heig d Walserfahne a die Olympische Spiili mitgnoo, won ere d Gmeindbehörde gschänkt hend, und derzue ane en Rosechranz vo dr Wallfahrtschile uf em Bode bi Urnafaasch.[6][7]
Im Gmeindgebiet vo Urnafasch sind no hütt, wo me im Alltag scho lang nur no Iteliänisch redt, vor alem uf den Alpen obe vil vo de alte walserdüütsche Fluernääme bekant. D Sidlig Bode uf halber Höchi am Bärg obe het au no dr alt walserdüütsch Name bhalte.
Im 14. Joorhundert het es speziels Gwärb vo Urnafaasch i dr Architekturgschicht e Rolle gspilt, wo d Walser als Liferante vom Marmor us de Schteibrüüch bi irem Dorf für d Boustell vom Dom vo Mailand ufträte sind. Dä häll und schön pänderet Schtei usem Eschetaal macht vil us, ass d Kathedraale i dr Hauptstadt vo dr Lombardei so prächtig usgseet. D Dombouhütte het in irem Archyv es früechs Dokumänt, wo d Walser vo Urnafaasch drin vorchöme; ane 1392 sind si als Psitzer vo de Marmorbrüch im Eschetaal gnännt; uf latynisch stoot im Tegscht: «a teutonicis de Ornavaxio» – das heisst: «vo de Dütschsproochige vo Urnafaasch».[8]