Palataler Nasal

Palatale Nasal
IPA-Nummere	118
IPA-Zeiche	ɲ
IPA-Bildli
Teuthonista	?
X-SAMPA	J
Kirshenbaum	n^
Hörbiispiil^ⓘ^/?

De palatali Nasal isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch, wo in mange Sprooche vorchùnt. Di bekannteschte devo sin Spanisch ùn Französisch. S Zeiche im IPA defür isch [ɲ].

Artikulation

• Es isch en Verschlùssluut; dr Lùftstrom im Muul wird ganz blockiert. Im Gägesatz zue orale Verschlùssluut wird d Lùft aber nit ùff eimool dur s Muul glööst, sùndern ohni Ùnterbrächig dur d Noos abgloo.
• De Artikulationsort isch palatal; er wird dur diräkte Kontakt vo de Zùng mitem harte Gaume produziert.
• D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder. Es git aber au ganz weenigi Sprooche, wo stimmhafti ùn stimmlosi Nasal ùnterscheide. Dezue ghöre zum Byspil s Birmanesisch oder s Angami.
• Es isch en nasale Konsonant; d Lùft goot dur d Noos usse.
• Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA-Transkription	Bedütig	Bemerkig
Albanisch		një	[ɲə]	‚eis‘
Baskisch		ekaina	[ekaɲa]	‚Juni‘
Birmanisch[1]	stimmhaft		[ɲǎ]	‚rächts‘
	stimmlos		[ɲ̥ǎ]	‚rùggsichtsvoll‘
Dinka		nyɔt	[ɲɔt]	‚sehr‘
Französisch		montagne	[mɔ̃taɲ]	‚Berg‘	statt em palatale Nasal cha es au [nj] sy
Frankoprovenzalisch	Greyerzerisch	la punya	[la ˈpyɲa]	‚d Fuuscht‘
Galizisch		leña	[ˈleɲa]	‚Bränholz‘
Italienisch		bagno	[baɲɲo]	‚Bad‘
Kroatisch		konj	[koɲ]	‚Ross‘
Malaiisch		banyak	[baɲaʔ]	‚sehr viil‘
Malayalam		ഞ	[ɲan]	‚Ich‘
Okzitanisch	nördlichi un südlichi Dialäkt	Polonha	[puˈluɲo]	‚Pole‘
	Gaskonisch	banh	[baɲ]	‚Bad‘
Polnisch[2]		koń	[kɔɲ̟]	‚Ross‘
Portugiesisch		arranhar	[ɐʀɐ'ɲaɾ]	‚chratze‘
Quechua		ñuqa	[ˈɲɔqɑ]	‚Ich‘
Rätoromanisch	Surselvisch	bogn	[bɔɲ]	‚Bad‘
	Putèr	chavagna	[tɕɐˈvaɲɐ]	‚Chorb‘
	Vallader	bazegner	[bɐˈtseɲər]	‚Grossvater‘
Schottisch-Gälisch		seinn	[ʃeɲ]	‚singe‘
Serbokroatisch		питање / pitanje	[pǐːt̪äːɲ̟e̞]	‚Froog‘
Slowakisch		pečeň	[ˈpɛtʃɛɲ]	‚Läber‘
Spanisch		enseñar	[ẽ̞nse̞ˈɲar]	‚ùnterrichte‘
Tschechisch		kůň	[kuːɲ]	‚Ross‘
Ungarisch		anya	[ɒɲɒ]	‚Mueter‘
Vietnamesisch		nhai	[ɲaɪ]	‚chaue‘

Literatur/Quelle

1. Ladefoged, P., Meddieson, I. The Sounds of the World's Languages. Blackwell Publishing. Malden, MA (USA). 1996. Syte 18
2. Jassem 2003.pp 103–104

Konsonante	Lueg au: IPA, Vokale
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalv. Retroflex Alveolopalatal Palatal Velar Uvular Pharyngal Epiglottal Glottal Nasal m ɱ n̪ n ɳ ɲ ŋ ɴ Plosive p b t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ  Schnalzluut  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ ǃ˞ Affrikat pɸ bβ p̪f b̪v tθ dð ts dz tʃ dʒ ʈʂ ɖʐ tɕ dʑ cç ɟʝ kx ɡɣ qχ ɢʁ  Implo­siv  ɓ ɗ ᶑ ʄ ɠ ʛ Frikativ ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ  Ejektiv  pʼ tʼ ʈʼ cʼ kʼ qʼ ʂʼ q͡χʼ    Approximante    ʋ ɹ ɻ j ɰ fʼ θʼ sʼ ɬ’ ʃʼ ɕʼ xʼ χ’ Vibrante ʙ r ɽr ʀ t͡θʼ t͡sʼ t͡ɬʼ t͡ʃʼ ʈ͡ʂʼ c͡ʎ̝̥ʼ k͡xʼ k͡ʟ̝̊ʼ Flap/Tap ѵ ɾ ɽ co-artikulierti Frikativ  ʍ w ɥ ɫ lat. Frikativ ɬ ɮ co-artikulierti Plosiv  k͡p ɡ͡b ŋ͡m lat. Approximante l ɭ ʎ ʟ
Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.