Ronco sopra Ascona

Dialäkt: Züritüütsch
Ronco sopra Ascona
Wappe vo Ronco sopra Ascona
Wappe vo Ronco sopra Ascona
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: Tessin (TI)
Bezirk: Locarnow
Kreis: Isole
BFS-Nr.: 5125i1f3f4
Poschtleitzahl: 6622
Koordinate: 699578 / 111068Koordinate: 46° 8′ 37″ N, 8° 43′ 39″ O; CH1903: 699578 / 111068
Höchi: 353 m ü. M.
Flächi: 5,0 km²
Iiwohner: 538 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: www.ronco-s-ascona.ch
Ronco sopra Ascona
Ronco sopra Ascona

Ronco sopra Ascona

Charte
Charte vo Ronco sopra AsconaLago di MognóliaLago di TomèLago BaroneLago LaghettoBagina di Val MalvagliaLago di VogornoLago DelioLago d'OrglioLangeseeItalieItalieKanton GraubündeBezirk BellinzonaBezirk BlenioBezirk LeventinaBezirk LuganoBezirk RivieraBezirk VallemaggiaGambarogno TIAsconaBrissago TILosoneRonco sopra AsconaLocarnoLocarnoMuraltoOrselinaCentovalli TITerre di PedemonteBrione sopra MinusioCugnasco-GerraCugnasco-GerraGordolaMergosciaMinusioTenero-ContraGressoOnsernoneLavertezzoVerzasca
Charte vo Ronco sopra Ascona
w

Ronco sopra Ascona, lombardisch Rónch [roŋk], isch e Gmäind im Schwyzer Kanton Tessin. Si ghöört zum Chräis (circolo) Isole im Bezirk Locarno.

Geografy

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
s Doorff us de Luft im Jaar 1946
i de Monti di Ronco, mit Porera
i de Bildmitti
d Casa Ciseri, s Huus, wo de Maaler Antonio Ciseri uf d Wält choo isch
illusionistischi Malerei us em 19. Jahrhundert i de Casa Ciseri

Ronco sopra Ascona lyt zwüschet Ascona un Brissago uf ere Felseterrasse über em Langesee. Zur Gmäind ghööred under anderem d Frakzioone Fontana Martina, Gruppaldo un Porto Ronco. Naachbergmäinde sind Ascona und Brissago und über de See au Gambarogno und di italienisch Gmäind Maccagno con Pino e Veddasca (mit irer Fraktion Pino sulla Sponda del Lago Maggiore).

Gschicht

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ronco sopra Ascona isch zum eerschte Maal ane 1264 as Roncha gnännt woorde, 1498 dänn as Ronca de Scona. De Name Ronco bidüütet «frisch grodts Land, wo mer uurbar macht; Räbbäärg».

Z Ronco isch de Maaler Antonio Ciseri (1821–1891) uf d Wält choo, wo dänn z Floränz Kariääre gmachet hät, aber au s Altaarbild i de Chile vo Ronco gmaalet hät. Hauptsächli i der eerschte Helfti und de Mitti vom 20. Jarhundert händ i de schöön glägene Gmäind sälber vil Künschtler und anderi Kulturlüüt gläbt, drunder de Richard Seewald (1889–1976, spööter Profässer a de Münchner Akademy), de Manfred Henninger (1894–1986, spööter Abtäiligsläiter und Räkter a de Stuegerter Akademy), der Erich Maria Remarque (1898–1970, Autor vo «Im Westen nichts Neues») und syni Frau, d Paulette Goddard (1910–1990, under anderem i Film zäme mit em Charlie Chaplin und em Gary Cooper), und hütt d Eveline Hasler (* 1933, Autoori vo de «Wachsflügelfrau»). De Wyler Fontana Martina isch vom Bäärner Buechtrucker Hans Jordan 1923 gchaufft und wider uufpoue woorde und hät dän e gwüssi Zyt as Künschtlerkolony funkzioniert, wo underem anderem de Heinrich Vogeler (1872–1942, vorane z Worpswede und nachanen i de Sowjetunion), de Clément Moreau (1903–1988) und de Paul Klee (1879–1940) gwürkt händ. Au Uusstyger im Umfäld vom Monte Verità händ im früene 20. Jarhundert i alte, uufggääne Hüüser zwüsched Ascona und Ronco gwont.

Verwaltig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

De Gmäindsbresidänt (Sindaco) vu Ronco sopra Ascona isch de Paolo Senn.

Ywonerzaale

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Quäle: Bundesamt für Statistik[2]

Johr 1850 1860 1870 1880 1888 1900 1910 1920 1930
Yywohner 378 345 344 312 303 257 315 311 413
Johr 1941 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Yywohner 426 540 553 682 745 702 659 677 550

Dialäkt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

De Dialäkt vo Ronco sopra Ascona ghöört zum Tesines, ere Mundartgruppe vom Weschtlombardisch.

Böuwärch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Doorff hät en mittelalterliche Chäärne, wo spööter i de Barockzyt erwyteret und umpoue woorden isch. Us em Spaatmittelalter sind die schmaale, hööche Hüüser mit groosse, schwääre Stäi um d Türen und d Fäischter; und us em Barock sind d Hüüser mit Loggie i den obere Stockwäärch und däne chlyne Balköndli mit fyne Gländer. Tipisch isch au, das d Gassen a männgem Oort under eme Huus oder Huustäil duregönd – dänen Underfüerige säit mer im Tialäkt barchétt.[3]

Daa e paar bsunderi Exämpel vo Hüüser:

  • d Pfarchile S. Martino (1498 s eerscht Maal gnännt)
  • d Kapäll SS. Annunziata
  • zwäi Privaathüüser händ Sääl mit Maalereie us em 19. Jarhundert: d Casa Ciseri (17. Jh., umpouen öppe 1830) und d Ca’ di Pitúr

Literatur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Rodolfo Huber: Ronco sopra Ascona. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz. (truckti Version: Band 10, S. 437).
  • Cornelia Ammann: Ronco com’era – wie es war. C. M. Schwarz, Ronco s/Ascona 2011.
  • Cornelia Schwarz-Ammann, i Zämenaarbet mit em Stefano Vassere, em Ermanno Barioni und em Tarcisio Pellanda: Repertorio toponomastico ticinese. I nomi di luogo dei comune del Cantone Ticino: Ronco sopra Ascona. Ug. vom Staatsarchiv vom Kanton Tessin. Bellinzona 2007 (zwäispraachig italienisch und tüütsch).
  • Niklaus Starck: Circolo Verbano. Die Maler von Ronco sopra Ascona. Porzio Verlag, Ascona 2015.
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Ronco sopra Ascona – Sammlig vo Multimediadateie

Fueßnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 7. September 2023
  2. ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Daaten im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch)
  3. ↑ Bilder gits daa: Da vedere per esempio nel nucleo uf de Homepage vo Ronco s/A.