Schloss Vaduz

Schloss Vaduz
Schloss Vaduz Schloss Vaduz
Alternativnäme:	Hohenliechtenstein
Entstehigsziit:	12. Joorhundert
Erhaltigszuestand:	erhalte
Ort:	Vaduz
Geografischi Lag:	47° 8′ 22″ N, 9° 31′ 28″ O47.1394444444449.5244444444444570Koordinate: 47° 8′ 22″ N, 9° 31′ 28″ O; CH1903: 758209 / 223043
Höchi:	570 m ü. M.
Schloss Vaduz (Liechtenstein) Schloss Vaduz

S Schloss Vaduz, friejer aa Hohenliechtenstein gnännt, lyt uf ere Staiterrass iber Vaduz, em Hauptoort vum Fiischteduum Liachtaschtaa. Hit isch s Woorzaiche vum Oort un Sitz vum Fiirschtehuus Liachtaschtaa.

Laag

S Schloss Vaduz lyt uf ere Staiterrass rund 120 Meeter iber dr Gmai Vaduz. No Weschte wird s Schloss dur fascht sänkräächti Bäärghaale vum Rhyydaal abgränzt, derwyylscht s im Noorde, Oschte un Siide ne chlaineri Eebeni het.

Gschiicht

Blick uf Schloss Vaduz

Dr Bäärgfriid us em 12. Joorhundert (links) gheert zum eltschte Dail vu d Aalaag, derwyylscht d Baschtioon (räächts) eerscht in dr Firje Neizyt böue wooren isch.

Wie s entstanden isch

D Zyt, wänn s Schloss entstanden isch, waißt mer nit sicher. Hitegoot mer dervu uus, ass die eerschte Dail vum Gebei im 12. Joorhundert böue woore sin. Dr Bäärgfriid isch waarschyyns as ain vu dr eerschte Böu ufgriichtet un speeter dur ei Woonduurn ergänzt woore, wu dank dendrochronologische Untersuechige uf s Joor 1287 cha datiert wääre. In dr Joorzeet druf isch d Aalaag noodisnoo uusböue un uusgwytet woore.^[1]

Spootmittelalter

Anne 1322 isch s Schloss zum eerschte Mool gnännt woore: D Aalaag isch mitsamt em Böu un Baumgaarte bi dr Buurg un mitsamt Lyt z Vaduz un z Tresa fir 400 Maark Silber an dr Vogt Ulrich vu Matsch verpfändet woore. Anne 1338 het dr Ulrich vu Montfort d Buurg as Lybding iberchuu. Bi dr Dailig vu dr Sarganser Groofschaft het am 3. Mai 1342 dr Groof Hartmann III. un Werdenberg d Buurg un s Biet iberchuu. As Groof Hartmann I. het er sy Sitz gnuu uf dr Buurg un sy Linie noch em Herrschaftssitz gnännt.

Vu 1416 bis 1507 sin Buurg un Biet Vaduz im Bsitz vu dr Freiherre vu Brandis gsii. Im Schwoobechrieg hän d Aidgnosse s Schloss am 12. Februar 1499 niiderbrännt. Dr Buurgheer Ludwig vu Brandis het noch em Friideschluss un syre Freilossig derfir gsoorgt, ass d Buurg wider ufböue wooren isch.

Neizyt

Vu 1507 bis 1613 sin d Groofe vu Sulz Bsitzer gsii. Si hän d Buurg erwytere un d Feschtig steerke mache loo. So sin unter anderem e Kapäll un zwai Rondäll mit ere Muuresteerki vu rund fimf Meeter böue woore, wu as Gschitzbaschtion un au as Woonstätte dient hän. Hite het s d Depot fir di fiirschtli Chunschtsammlig din.

No iine sin as Bsitzer di Groofe vu Ems chuu, wu s Schloss bis 1712 vervollständigt hän.

Syter anne 1712 gheert s Schloss dr Fiirschte vu Liachtaschtaa. In dr Zyt vu 1712 bis 1732 het s, nu Hohenliechtenstein gnännt, as Sitz vu dr Landvogtei mit Dienschtwoonige im Weschttrakt dient. In dr Joorhundert druf isch d Buurg all mee verfgheit, sodass Aafangs 20. Joorhundert eerschti Widerhäärstelliigsblään gmacht woore sin.

Dr Fiirscht Johann II. het cvu 1905 bis 1912 unter dr Laitig vum Landeskonservator Franz von Wieser vu Innschbruck schließli ne grooßi Raschtaurazioon duurefiere loo. As Böumaischter het dr Alois Gstrein vu Brixen gwiirkt. Dr Fiirscht Franz Josef II. het uusböue loo un het anne 1939 mit syre Familie ständige Woonsitz im Schloss gnuu.^[2]

S Schloss isch Privaatbsitz vu dr fiirschtlige Familie un cha wäge däm nit vu dr Effetligkait aagluegt wääre. Dr regiered Landesfiirscht duet im Schloss Staatsgescht un anderi Bsuecher zue privaate Gsprääch empfange.

Schlosskapäll

D Schlosskapäll im eerschte Stock vum Siidtrakt goot uf s Hochmittelalter zrug un isch waarscyns scho bi dr eerschte uurkundlige Nännig gstande. Si wird aber in kaine aigene Uurunde gnännt. In ire jetzige Gstalt goot si uf d Freiheere vu Brandis zrug un isch dr hailige Anna gweit. Anne 1511 isch d St.-Anna-Bruederschaft z Liachtaschtaa grindet woore, wu s hite no git.

As Hoofkapäll het friejer d Chilche St. Florian gulte, sällewääg het d Schlosskapäll kai aigene Kaplaan ghaa. Dr spootgootisch Fliigelaltaar vu dr Kapäll zaigt e Väschpergruppe. D Fliigel inne hän Motiiv mit dr hailige Sankt Katharina un dr hailige Sankt Barbara. D Ussesyte zaigt s Martyrium vu dr 10'000 Ritter. Uf dr Predella wird s Martyrium vu dr 11'000 Jumpfere bi Köln daargstellt. Im Tabernakel vum Baldachin stehen drei Statuette: Anna selbdritt, Sankt Sebastian un Martin vu Tours.

D Kapäll isch hite Privaatkapäll vu dr fiirschtlige Familie un wird reegelmääßig bruuch fir Gottesdienscht.

Staatsfyyrdig

Am Staatsfyyrdig vum Fiirschteduum, em 15. Augschte, findet uf dr Schlossmatte dr Staatsakt statt: zeerscht s Feschthoochamt – zmaischt zelebriert vum Landesbischof Wolfgang Haas – derno Aasprooche vum Landesfiirscht un em Landdaagsbresidänt. Zmaischt ladet di fiirschtli Familie d Bevelkerig im Aaschluss an Staatsakt zue me Apero im Schlossgaarten yy.^[3] Bim Fyyrwäärch zum Abschluss vum Staatsfyyrdig siit mer an dr Muure zue dr Stadt di brännige Buechstabe Für Gott, Fürst und Vaterland un e Fyyrfall.

Schloss Vaduz mit Schlossmatte (räächts)

Literatur

• Elisabeth Castellani Zahir: Die Wiederherstellung von Schloss Vaduz 1904 bis 1914: Burgendenkmalpflege zwischen Historismus und Moderne. 2 Bände. Theiss, Stuttgart 1993, ISBN 978-3-80621-086-6.
• Cornelia Herrmann: Die Kunstdenkmäler des Fürstentums Liechtenstein. Das Oberland. In: Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte GSK: Die Kunstdenkmäler der Schweiz. Bern 2007, ISBN 978-3-906131-85-6.

Weblink

• Schloss Vaduz uf dr Websyte vum Liechtenstein Tourismus
• Offiziälli Websyte Das Fürstenhaus von Liechtenstein
• Elisabeth Crettaz-Stürzel: Vaduz (Schloss). In: Historischs Lexikon vom Förschtatum Liachtastaa.
• Burg Vaduz (mit Foto, Grundriss, Gschiicht un Literatur) uf burgenwelt.org

Fueßnote

1. Cornelia Herrmann: Die Kunstdenkmäler des Fürstentums Liechtenstein. 2007, S. 252–254.
2. Cornelia Herrmann: Die Kunstdenkmäler des Fürstentums Liechtenstein. 2007, S. 256–258.
3. Presse- und Informationsamt (Hrsg.): Staatsfeiertag 15. August 2009, Informationen des Organisationskomitees zum Festprogramm. Vaduz 2009.

Normdate: GND: 4318846-1 | VIAF: 241597825

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Schloss_Vaduz“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.