Somalia

Jamhuuriyadda Soomaaliya (Somali) جمهورية الصومال Jumhūriyyat aṣ-Ṣūmāl (arab.) Republik Somalia
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Amtsspraach	Somali, Arabisch[1]
Hauptstadt	Mogadischu
Regierigssitz	Baidoa
Staatsoberhaupt	Hassan Sheikh Mohamud
Regierigschef	Mohamed Hussein Roble
Flächi	637.657 km²
Iiwohnerzahl	9 bis 12 Millione (Stand 2006)
Bevölkerigsdichti	13,90 Iiwohner pro km²
Währig	Somalia-Schilling (SOS)
Unabhängigkeit	26. Juni 1960 verchindet, 1. Juli 1960 anerkännt
Nationalhimne	Somaliyaay toosoo
Zitzone	MSK (UTC +3)
Kfz-Kennzeiche	SO
Internet-TLD	.so
Vorwahl	+252

Somalia (Somali Soomaaliya; arabisch الصومال‎, DMG aṣ-Ṣūmāl) oder Bundesrepublik Somalia isch e federale Staat im usserschte Oschte vu Afrika am Horn vu Afrika. Dr Name chunt vum Volk vu dr Somali, wu s Bevelkeigsmee bildet un au in der Nochberländer aasässig isch.

S hitig Somalia isch us em Zämeschluss vu dr Kolonialbiet Britisch- un Italienisch-Somaliland entstande, wu anne 1960, im „Afrikanische Johr“, zäme unabhängig wore sin. S Staatsbiet gränzt im Oschte an dr Indisch Ozean, im Norde an dr Golf vu Aden, im Weschte an Dschibuti un Ethiopie un im Sid an Kenia. Noch em Sturz vu dr autoritäre Regierig unter em Siad Barre anne 1991 het s wäg em Burgerchrieg iber 20 Johr lang kai funktionsfähigi Zäntralregierung me gee. D Ibergangsregierige, wu ab 2000 unter em Schutz vu dr internationale Staategmainschaft bildet wore sin, sin zimli erfolglos blibe, si hän zytwys nit emol d Hauptstadt unter ihri Kuntroll brocht. Wyti Dail vum Land sin in Händ vu lokale Clan, Chriegsherre, radikal-islamistische Gruppe oder Pirate gheit.

Uf em Staatsbiet hän si mit dr Zyt verschideni De-facto-Regime bildet. Vu däne strät aber nume Somaliland im Nordweschte syt 1991 no internationaler Anerkännig as aigeständigi Nation. Di ibrige, dodrunter Puntland, Galmudug un Azania, stelle Aasprich uf Autonomy as sälbschtverwaltete Dailstaat, hän aber d Idee vu me gmainsame somalische Staat nit ufgee. Mit dr neie Verfassig, wu am 1. Augschte 2012 in Chraft drätten isch, sin die autonome Dailstaate jetz Mitglider vu dr neie Bundesrepublik Somalia (vorhär Republik Somalia). Erfolg gege di radikal-islamistische Milize anne 2012 hän s megli gmacht, im Augschte 2012 zum erschte Mol au wider e gmainsami somalischi Regierig z wehle, wu ne Reorganisation vu staatlige Strukture cha aagoo.

Geografy

Somalia lyt im Oschte vum afrikanische Kontinänt, am Horn vu Afrika uf dr Somali-Halbinsle. Dr nerdli Dail vum Land isch zum große Dail bärgig un lyt im Somali-Hochland durschnittli 900 bis 2100 m iber em Meeresspiegel; dr hegscht Bär gisch dr Shimbiris (2460 m). No Side lyt e Flachland mit ere durschnittlige Hechi vu 180 m. D Fliss Jubba un Shabeelle cheme vu Ethiopie un fließe dur dr Side vu Somalia un dodermit dur d Somali-Wieschti in dr Indisch Ozean.

Somalia wird bregt dur Monsunwind, e ganzjehrig haiß Klima, uuregelmäßigi Räägefäll un Druckeperiode, wu all Ritt vorcheme. Ußer in dr Bäärg- un Kischteregione lyt di durschnittli Maximaltämperatur am Dag zwische 30 un 40 °C. Dr sidweschtli Monsun sorgt in dr Gegnig um Mogadischu in dr Monet vu Mai bis Oktober fir e relativ mild Klima. Zwische Dezämber un Februar bringt dr nordeschtli Monsun en ähnli mild Klima. In dr sognännte Tangambili-Period zwische dr beede Monsun (Oktober bis Novämber un Merz bis Mai) isch haiß un fycht.

Umwält

Erosion un d Uusbraitig vu dr Wischti sin di wichtigschte Umwältbrobläm z Somalia. Ursache sin Iberwaidig un d Abholzig vu d letschte Wälder, wel Holz di Hauptenergyquäll vum Land isch un syt em Uusbruch vum Burgerchrieg in greßerem Umfang Holzchohle in d Staate vu dr Arabische Halbinsle exportiert wird.

D Mangrovebiet zwische Kismaayo un dr kenianische Gränze im Side vum Land un d Koralleriff am Golf vu Aden un in dr Neechi vu Kenia sin au drofe vu dr Boodedegradation an Land.

Wel s kai wirksami Kischtewach git, wir vor dr Kischte vum Land illegal Atommill un Giftmill im Meer entsorgt,^[2] un uusländischi Fangflotte iberfischen uukontrolliert d Gwässer.^[3]

Bevelkerig

Bevelkerigsentwicklig in Millione Yywohner

Alterspyramid in 1000 Yywohner

Di letscht Volkszellig, wu d Ergebnis dervu vereffetligt wore sin, het s anne 1975 gee. D UNFPA het 2014 e Studie publiziert, wu mit Hilf vu Umfroge un Satellitenufname ne Gsamtbevelkerig vu iber 12,3 Millione ermittelt woren isch^[4].

Hit läbe ca. 25 Brozänt vu allne Somalier dailwys oder ganz as Nomade. 22 Brozänt vu dr Mänsche lääben as Buure, wu si in dr fruchtbarschte Region vum Land zwische dr Fliss Shabeelle un Jubba nidergloo hän. Dr grescht Dail vu dr Bevelkerig (42 Brozänt) läbt in stedtische Biet. S sin allno iber e Million Mänsche (9 Brozänt vu dr Gsamtbevelkerig) z Somalia uf dr Flucht un lääbe in dr Hauptsach in 107 Flichtlingslaager.

Ethnie

Somali-Clan

Charte vu dr Somali-Clan

Vum Aadail här sin d Somali di greescht Ethnie. Si lääben au im Oschte vu -Ethiopie (Somali-Region), z Dschibuti un im Nordoschte vu Kenia.

Wichtig fir d Gsellschaft un d Bolitik z Somalia isch s Clansischtemvu dr Somali. E jede Somali gheert iber syni Abstammigslinie uf dr Vatersyte eme Stamm oder Clan aa. Di fimf große Clanfamilie (qaabiil) sin Darod, Dir, Hawiye, Isaaq un Rahanweyn.

Doderby gälte d Dir, Darod, Isaaq un Hawiye, wu nomadisch lääbe, as „ächti Somali“ oder Samaal, derwylscht d Rahanweyn, wu as Buure sässhaft sin, „unächti Somali“ oder Sab gnännt wäre. Si gälte, wie au verschideni ethnischi Minderhaite, us dr Sicht vun eme Dail vu dr aus Samaal as nit glychbrächtigt un hän tradiozinionäll gsellschaftligi Noodail.

E jedi vu däne Clanfamilie vergheit in e großi Zahl vu Subclan un Sippe (Somali: reer „Lyt vu“, „Noofahre vu“). Die umfasse e baar Hubdert bis Döusert Manne, wu s fir Verbräche fellig Bluetgäld (diya, mag) mitenander zahle bzw. kriege. Des Sischtem verschafft em ainzelne Somali traditzonäll Schutz fir Lääben un Aigedum, fiert aber au zue Bluetfehde, wu s au um Ussenandersetzige um Wasser- un Waidräächt un um bolitischi Macht goot, nit nume um ainzelni Verbräche

Minderhaite

Nit-Somali-Minderhaite mache rund 15 % vu dr Yywohner uus. Zue däne ghere verschideni schwarzafrikanischi Volksgruppe z Sidsomalia, wu vu dr Somali zäme Jarer („herthoorig“ oder „chruuselhoorig“) gnännt wär. E Dail vu däne stammt vu Sklaven ab, wu im 19. Johrhundert dur dr oschtafrikanisch Sklavehandel vu Tansania, Malawi, Mosambik un Kenia uf Somalia verschlaipft wore sin un si no ihre Flucht oder Freilossig zum greschte Dail im Dal vum Jubba nidergloo hän. Mer chännt si syt dr 1990er Johr as „Somalischi Bantu“. Bi ander Jarer-Gruppe, wie z B. bi dr Shidle, chännt mer d Härchumft nit, vilicht stamme si vun ere Bevelkerig vor dr Somali ab..

Anderi Minderhaite sin Swahili un Gruppe mit ere gmischlete Härchumft an dr Kischte (z. B. Bajuni, Barawese, Benadiri/Reer Hamar), im ganze Land verbraiteti Gruppe d Yibir un d Midgan, e baar Döusert Araber un baar Hundert Inder un Pakischtaner.

Sprooche

D Hauptsprooch vu Somalia isch s Somali (Af-ka Soomaali-ga), e oschtkuschtiischi Sprooch us em Sproochnascht vu dr kuschitische Sprooche un dodermit Dail vu dr afroasiatische Sproochfamilie, wu hit vu rund 12 Millione Mänsche z Somalia un in dr Nochberregione gschwätzt wird. D Sprooch vum Somali-Volk wird z Somalia au vu fascht allne Minderhaite bruucht.

As Handels- un Bildigssprooche wären au Arabisch un – as Erb vu dr Kolonialzyt – Italienisch un Änglisch bruucht. E chlaine Dail vu dr somalischen Bantu het d Bantusprooch Zigula bhalte. An dr Kischte schwätze chlaini Minderhaite (d Bajuni um Kismaayo un d Brawanese z Baraawe) Dialäkt vum Swahili.

As ainzige afrikanische Staat nääbe Tansania het si Somalia no syre Unabhängigkait ewäg entwicklet vu dr europäische Kolonialsprooche. Statt däm isch s Somali verschriftet un standadisiert wore, 1972 unter em Siad Barre isch s Somali Amtssprooch wore un het si derno waidli in Verwaltig, Bildigswääse un Medie duregsetzt, derwylscht Italienisch, Änglisch un Arabisch all mee an Bedytig verlore hän.^[5] As Grundlag fir s Standard-Somali het vor allem di im Norde gschwätzt Variant Maha Tiri (Maxaa Tiri) dient; di ander Hauptvariant isch s Maay im Side, dernäbe git s no anderi Dialäkt.

Di somalisch Ibergangsverfassig vu 2004 lait as offiziälli Sprooche Somali (Maay un Maha Tiri) un Arabisch fescht. Italienisch un Änglisch hän e Status as Sekundärsprooche.^[1]

Religion

D Yywohner vu Somalia ghere zue fascht 100 % em sunnitische Nascht vum Islam aa. Dodervu sin rund 80 % Schafiite un 20 % Hanafite. Dr traditionäll Islam z Somalia isch in dr Derfer un unter dr Nomade ender gmäßigt un vermischlet mit em Gwohnetsräächt vu dr Clan. Dert het s vor allem verschideni Glaubesschuele verbraitet, wu im 19. Johrhundert dur Sufi-Orde verbraitet wore sin Di eltschte vu däne Bruederschafte sin d Qadiriyya un d Salihiyya. Kleinere Gruppen sind die Dandarawiyya, der Ende des 19. Jahrhunderts von Muhammad ibn Ahmad al-Dandarawi gegründete, am weitesten verbreitete Zweig der Idrisiyya, und die Rifaiyya, ein Ableger der Qadiriyya, der unter arabischen Einwanderern in Mogadischu populär ist. Seit den 1970er Jahren gibt es vor allem in den Städten radikale wahhabitische Strömungen, die während des Bürgerkriegs ebenso wie die Religion insgesamt an Bedeutung gewonnen haben.

allem verschideni Glaubesschuele verbraitet, wu im 19. Johrhundert dur Sufi-Orde verbraitet wore sin Di eltschte vu däne Bruederschafte sin d Qadiriyya un d Salihiyya. Chlaineri Gruppe sin d Dandarawiyya, dr am wyteschte verbraitet Nascht vu dr Idrisiyya, wu Ändi 19. Johrhundert vum Muhammad ibn Ahmad al-Dandarawi grindet woren isch, un d Rifaiyya, en Ableger vu dr Qadiriyya, wu unter dr arabische Yywanderer z Mogadischu populär isch. Syt dr 1970er Johr git s vor allem in dr Stedt radikali wahhabitischi Stremige, wu syt em Burgerchrieg yyflussrycher wore sin.

Gschicht

Friegschicht

Hehlemolerei z Laas Geel

Abgsää vu dr schwär datierbare mindlige Iberliferig het s chuum Beleg fir d e Bsidlig vum Horn vu Afrika vor dr Zyträchnig.^[6] Erschti Spure vun ere mänschlige Zivilisation sin z Buur Heybe im Side vu Somalia entdeckt wore.^[7] Im Norde sin Hehlemolereie z Karin Heegan, z Laas Geel bi Hargeysa^[8] un z Dhambalin un and andere Stelle in dr Region Togdheer gfunde wore.^[9]

E erschti schriftligi Nännig vum Biet chennt im Name Punt bstoh, wu in altegyptische Quälle ne Land maint, wu Egypte ab 3000 v. Chr. Handel dermit dribe het, un wu mer im Biet vum hitige Somalia oder z Eritrea lokalisiert.

E Hafestadt mit Name Opone (griechisch Ὀπώνη) isch im 1. Johrhundert n. Chr. vun eme Handelsraisende vu Alexandria in sym Raisebricht Periplus Maris Erythraei bschribe wore. Si wird an dr Stell vum hitige Hafun vermuetet. Vu däre Stadt uus isch mit em Jeme, mit Phönizie, Nabatäa, Griecheland, Rom un „Azania“ Handel dribe wore un sälbscht indonesischi un malaiischi Händler sin an dää Ort chuu, wu schtrategisch ginschtig glägen isch an dr Handelsruute dur s Root Meer. Di griechische Quälle – s Periplus, Ptolemäus un Kosmas Indikopleustes – bruuche dr Name „Berber“ fir s Horn vu Afrika un syni Yywohner, wie au frieji arabischi Geografe d Somali „(schwarzi) Berber“ nänne^[10].

Di hitige Yywohner vu Somalia, d Somali, fiere si in ihre mindlige Iberliferige uf Yywanderer vu dr Arabische Halbinsle zrug, wu em Änd akk Somali patrilinear vu dr Koreischite – em Stamm vum Mohammed – driber solle abstamme. No däre Aasicht sin si us em Norde yygwanderet un hän doderby ne Bevelkerig verdrängt, wu scho vorhär do gsii isch un us „Galla“ (Oromo) sun im Side vum Fluss Shabeelle us Bantu bstanden isch.^[11] D Sprochwisseschaft chunnt dergege zum Ergebnis, ass d Vorlaifer vu dr Somali vu Sidoschte här us em sidlige ethiopische Hochland chuu sin, wu anderi Ethnie lääbe, wu wie sii kuschitischi Sproche schwätze, un lait dodermit dr Schwärpunkt us dr kuschitisch-afrikanische Dail vu ihre Abstammig. Umstritten isch doderby, uf welem Wääg si in ihre hitig Biet yygwanderet sin un bis wän si d Bsidlig vum Horn vu Afrika abgschlosse ghaa hän.^[12] D Iberliferige vu dr Somali zuen ere arabische Abstammig, wu s ähnlig au as Härchumftmythe bi andere muslimische Volksgruppe z Nordoschtafrika git,^[13] – spiegele di spetere kulturälle Yyfliss un au d Vermischlig mit Araber vor allem in dr Kischtestedt wider un au wie wichtig dr Islam fir d Somali isch, derzue ne Verwächslig mit spetere Wanderige vu Norde no Side.^[14]

Iber d Bevelkerig vor dr Somali waißt mer wenig. Ass Oromo vor dr Somali im hitige Somalia gläbt hän, giltet as widerlait, wel d Oromo erscht im 16. Johrhundert ihri Expansion, au us em sidlige Hochland vu Ethiopie aagfange hän. Wenig waißt mer driber, wie wyt d Uusbraiig vu Bantu-Velker z Nordkenia/Sidsomalia gange isch. D Mijikenda, wu hit an dr Kischte vu Kenia un Tansania läbe, verzelle in ihre Mythe vum Härchumftsort Shungwaya, wu am Jubba gläge sei. Derwylscht e Dail Forscher in Shungwaya e Bantu-Staatswääse sään, wu vu dr Somali gschlisse wore sei, zwyfle anderi draa, eb die Iberliferige wohr sin. E Dail ethnischi Minderhaite z Sidsomalia wie d Gabaweyn un d Shidle, wu si au vum Uussää här vu dr Somali unterschaide, stamme wohl zmindescht dailwys vun ere Urbevelkerig vor dr Somali ab. Mer waißt aber nit, eb si urspringli dr Bantu oder au dr kuschitische Sprochgruppe aaghert hän. Dr Christopher Ehret spekuliert iber e Urbevelkerig vu „Khoisan“ (wu s bishär kai Beleg derfir git), wu di sidkuschitisch-sprochige (änglisch Dahaloan, abglaitet vum Name vu dr Sproch Dahalo) Buure un Viizichter un derzue Jeger un Sammler – villicht Vorlaifer vu dr hitige Eyle – druf gflogt syy solle^[15].

Vorkoloniali Zyt

D Wirtschaft un Lääbeswys vu dr Somali bstoht bis hite vor allem us nomadischer Viiwirtschaft un im Side us Ackerböu im Biet vu dr Fliss Jubba un Shabeelle. D Kombination vu Ackerböu un Viihaltig (Agropaschtoralismus) bi dr Rahanweyn z Sidsomalia isch wahrschyns ender di ursringli Lääbeswys vu dr Vorlaifer vu dr Somali, e Dail vun ene isch speter zuen ere raine Viihaltig un zum Nomadedum ibergange.^[16][17] Friejer isch mer dervu uusgange, ass d Rahanweyn as Nomade us em Norde yygwansderet un sässhaft wore seie^[11] S Clansischtem vu dr Somali het wahrschyns Yyfliss vu dr patrilineare Stammesgsellschaft vu dr Araber un het di urspringli, villicht matrilinear organisiert Gsellschaftsform verdrängt^[18]. Au in vorkolonialer Zyt sin Konflikt zwische Clan, bsundersch um Land un Wasser, kai Sältehait gsii. D Deerine, wu in dr Region vu Natur uus ufdrätte, fiere regelmäßig zue Hunger, bsundersch unter dr Nomade im Norde un Zäntrum vu Somalia^[19].

Seehandel un Yyfierig vum Islam

Di 1269 böue Fakr-ad-Din-Moschee z Mogadischu (Abbildig vu 1882)

S Chenigrych vu Aksum isch uf em Hegschtpunkt vu syre Macht (ca. 4. bis 6. Johrhundert) bis in Nordweschte vu Somalia gange^[20], iber d Uuswirkige vu syre Herrschaft waißt mer wenig.

Dur dr Seehandel iber Kischtestedt wie Zeila (Saylac) un Hobyo sin d Somali unter arabischi un persischi Yyfliss chuu, dodrunter au mit em Islam ab em 7. Johrhundert. No wyter het si dr Islam im 11., 12. un 13. Johrhundert mit dr Aachumft vu muslimische Patriarche verbraitet, dodrunter dr Schaich Darod Jabarti un dr Schaich Isaaq, wu d aint dervu dr Clan vu dr Darod un dr ander däjenig vu dr Isaaq grindet het. Zeila isch bis zum 16. Johrhundert zum Handelszäntrum fir Kaffee, Gold, Zibet, Strußefädere un Sklave vu Ethiopie un zum Zäntrum vum Islam z Somalia ufgstige. Handel dribe het mer mit em Noche Oschte, Indie un China.

Dr Raisend Ibn Battuta het d Region bsuecht un het 1329 Zeila bschribe un im Rame vun ere Rais no Side an dr oschtafrikanische Kischte lang 1331 Mogadischu (Maqdashu), wu seli groß gsii sei. Dr chinesisch Admiral Zheng He isch aafangs 15. Johrhundert uf Somalia chuu, wu villicht d Giraffe här gstammt isch, wun er vu syne Afrikaraise uf China brocht het.

Sultanat z Nordsomalia

Im 13. Johrhundert het e Wanderigsbewegig vu dr Somali no Side aagfange, wu bis in s 19. Johrhundert gangen isch. In däre Zyt si au Staate entstande, vor allem s Sultanat Ifat z Ethiopie un z Nordsomalia, dr Vorlaifer vum Sultanat Adal, wu vu muslimische Somali un Afar gfiert woren isch. Des isch vu syre Hauptstadt Zeila bis Jijiga un Harar im hite ethiopische Ogaden ganfge un isch langi Zyt fridli gegeniber em chrischtlige Nochber Ethiopie blibe. D Beziehige vu dr baide Staatswäse sin aber schlächter wore, wu dr ethiopisch Negus (Chaiser) Isaak (Yeshaq) muslimischi Siidlige im Dal eschtli vu Harar aagriffe un 1415 Ifat eroberet het. No sym Siig het dr Isaak d Muslim zue Tributzahlige zwunge un het e Hymne uf dr Siig schrybe loo. In däre Hyme erscheint s Wort Somali zum erschte Mol in gschribener Form.

Im 16. Johrhundert sin s dergege d Muslim gsii, wu Ethiopie aagriffe hän. Unterstitzt vum Osmanische Rych sin si, aagfiert vum Ahmed Gurey (Gran), wyt in s Land fiiri drunge, un hän s verwieschtet un d evelkerig dezimiert. Mit Hilf vun ere portugiesische Expedition unter em Cristóvão da Gama – eme Suhn vum Vasco da Gama – un em Yysatz vu Kanone isch s Ethiopie glunge, d Eroberig schließli abzwände.^[21] Wu dr Ahmed Gurey in dr Schlacht vu Wayna Daga am 21. Februar 1543 gfallen isch, sin d Muslim zruggschlaa wore. In dr Zyt druf isch Adal in chlaineri Staate ussenander gheit, dodrunter s Sultanat Harar. Des isch, wie au ethiopischi Biet, unter Druck vu dr Oromo chuu, wu vu jetz vu Sdie här fiiri drunge sin^[22].

D Portugiese sin syt dr Zyt vum Heinrich em Seefahrer an dr Kischte vu Afrikas lang gsääglet un sin eso bis Somalia chuu. Ab em 16. Johrhundert isch s zue Iberfäll vu portugiesische Seefahrer uf somalischi Kischtestedt chuu. Zeila het dur portugiesischi Aagriff 1517 un 1528 un dur Iberfäll vu somalische Nomade us em Umland an Bedytig verlore un isch in Bsitz vu dr jemenitische Stadt Mokka chuu. Berbera het sy Roll yygnuu, isch aber au Bsitz vu Mokka wore. Dr Jemen sälber, un dodermit au Mokka, isch zytwys unter osmanischi Herrschaft chuu. Anne 1875 het Egypte unter em Ismail Pascha ne Invasion z Ethiopie versuecht, Harar un Zeila, aber au Kismaayo sin fir churzi Zyt unter egyptischi Kuntroll chuu.

Stedt im Side vu Somalia

Määrt vu Mogadischu, 1882

Au di wyter im Side glägene Stedt, wu s scho syt em Mittelalter git, wie Baraawe un Merka sin wichtiger wore. Vor allem Mogadischu het uf sy Hinterland Banaadir (Benadir) uusgstrahlt. Vu eppe 1550 bis 1650 het s e Staat vu dr Ajuran – eme Stamm vu dr Hawiye – mit Kalafo im hitige Ethiopie as Hauptstadt gee, wu vu dr Kischte bi Mogadischu iber s unter Shabeelle-Dal bis zue sym Handelszäntrum Hobyo gangen isch. Noch em Nidergang vum Ajuran-Staat no portugiesische Raubziig, innebolitische Konflikt un em Fiiridringe vu Nomade us em Norde het si ne chlainer Sultanat vu dr Geledi-Digil (Rahanweyn) mit Afgooye as Zäntrum bildet, Hobyo isch aigeständig wore.

D Grindig vu Kismaayo wird dr Bajuni zuegschribe, ere Untergruppe vu dr näbe dr Somali an dr Kischte aasässige Swahili-Gsellschaft. Vor allem z Mogadischu hän si arabischi un persischi Yywanderer aagsidlet un mit dr Yyhaimische vermischlet.

Vum 16. bis ins 18. Johrhundert hän d Portugiese Baraawe un Mogadischu kuntrelliert, bis si ihri Bsitzige z Oschtafrika nerdli vu Mosambik an s Sultanat Oman bzw. Sansibar verlore hän. Im 19. Johrhundert sin Mogadischu, Merka, Baraawe, Kismaayo un Warsheikh unter dr Kuntroll vu Sansibar gstande. Di sansibarisch Herrschaft isch, ähnli wie diejenig vu Mokka iber e Dail nordsomalischi Stedt, in dr Hauptsach us eme jehrlige Tribut bstande.

Dr Seehandel mit Sansibar het au schwarzafrikanischi Sklave vu Oschtafrika in s Land brocht, wu ab em 19. Johrhundert allmee zum Schaffe uf exportorientierte Plantasche im Shabeelle-Dal zwunge wore sin un wu d Noofahre vun ene hit di „somalische Bantu“ gnännt wäre.

Majerteen-Sultanat

In dr Bari-Region im Nordoschte un sidli dervu sin ab dr Mitti vum 18. Johrhundert zwai Sultanat vu dr Majerteen-Darod entstande, wu Mitti vum 19. Johrhundert ufgstige sin un e bliejige Handel mit Vii, Strußefädere un Gummi arabicum dribe hän. S aint vu dr baide isch vum Boqor Ismaan Mahamuud, s ander vu däm sym Kusäng Yuusuf Ali Keenadiid vu Hobyo gfiert wore. S erscht het vu dr Unterstitzig dur Großbritannie im Gegezug zum Schutz fir britischi Schiff profitiert, wu an syne Kischte gstrandet sin. Zytwys isch s dur e Burgerchrieg wäg em Machtkampf zwisch em Boqor Ismaan Mahamuud un em Keenadiid fascht gschlisse wore.

Kolonialzyt

Charte vum Golf vu Aden um 1860

S Horn vu Afrika um 1900

Ab em Änd vum 19. Johrhundert isch s Biet, wu d Somali wohne, eso ufdailt wore, wie s zum Dail hit no isch. Harar un dodermit Ogaden sin dur d Eroberige vum Menelik II. unter d Herrschaft vu Ethiopie grote. Dr Side un Oschte vum hitige Somalia sin vu Italie as Italienisch-Somaliland, dr Norde (Britisch-Somaliland) un Kenia vu Großbritannie un Dschibuti (Franzesisch-Somaliland) im Nordweschte vu Frankrych kolonisiert wore. Dytischi Aasprich uf di gsamt Somalikischte zwische Aluula un Buur Gaabo sin zuegunschte vu Italie un Großbritannie ufgee wore.

Kolonialisierig un dr Widerstand dergege

D Kolonialmächt hän verschideni Motiv ghaa. Dr Sueskanal het d Bedytig vu dr traditionälle Handelsruute dur s Root Meer styyge loo, wäge däm isch die Region inträssant wore fir europäischi Kolonialmächt. Großbritannie het d Nordkischte as Quälle fir lääbig Vii as Naarig fir sy Kolony Aden welle kuntrelliere un het 1884 Verdreeg mit verschidene dertige Clan gschlosse. Frankrych het, wu s us Egypte dur Großbritannie verdrängt woren isch, Dschibuti as Zwischestation fir Schiff welle, go dr Seehandel zue syne Kolonie z Indochina z sterke. Derzue hän dur d Bsetzig vu Dschibuti britischi Blään fir e Yysebahnstrecki dur ganz Afrika bis dert solle verhinderet wäre.

Italiet dergege isch nonig lang as Staat verainigt gsii, het no kai Kolonie chenne bsetze un het wäge däm des nonig kolonisiert Biet welle haa, lueg au Italienisch-Oschtafrika). Anne 1888 het dr Sultan Keenadiid vu Hobyo eme italienische Protektorat zuegstimmt un 1889 au dr Herrscher vum Majerteen-Sultanat Osmaan Mahamuud. 1892^[23] isch d Benadirkischte derzue chuu, 1905 isch Mogadischu Hauptstadt vu Italienisch-Somaliland wore. Anne 1925 isch d Region weschtli vum Jubba (Jubaland) mit Kismaayo as Zäntrum, wu vorhär Dail vum Sansibar-Protektorat britisch gsii isch, an Italie iberdrait wore. Si isch churz e separati Kolony (Oltre Giuba) gsii, voreb si 1926 as Provinz in Italienisch-Somaliland yyglideret woren isch.

Nit alli Clan hän si widerstandslos dr Främdherrschaft unterstellt. Vor allem d Dolbohanta (Dhulbahante)-Darod hän Widerstand glaischtet. Däre ihre Verdrätter, dr Mohammed Abdullah Hassan, vu dr Briten Mad Mullah gnännt, het 1899 bis 1920 e religiees un nationalistisch motivierte Guerillachrieg gege Briten, Italiener un Ethiopier gfiert. In däm Chrieg isch rund e Drittel vu dr Bevelkerig vu Nordsomalia ums Lääbe chuu. Bombardierige vu dr Royal Air Force gege d Stitzpinkt vu dr Ufständische hän dr Konflikt schließli drillt. Dr Muhammad ibn ʿAbd Allāh Hassān isch in d d Flucht dribe wore un isch bal derno gstorbe. Är isch zue re Heldefigur vum somalische Nationalismus wore.^[24]

Kolonialherrschaft

D Brite hän in ihrem Somaliland aafange nume ne Flaischversorgigsstation gsääneun hän si uf e indiräkti Herrschaft bschränkt. D Infrastruktur isch unter ihnen chuum uusböue wore. Verwaltigssitz vu ihre Kolony isch bis 1942 d Hafestadt Berbera gsii, wu d Viiexport driber abgwicklet wore sin, derwylscht si s Landesinner nit aaglängt hän. D Italiener hän u. a. Banane-, Zuckerrohr- un Böuwuleplantasche im Side vu Somalia ufböue un e baar Sidlige grindet, wie zem Byschpel Jawhar. D Sklaverei isch unter dr Kolonialherrschaft abgschafft wore, no dr faschistische Machtibernahm z Italie sin aber vor allem d Bantu zur Zwangsarbet uf dr Plantasche härzoge wore, wel nume wenig Somalier freiwillig gege Gäld fir d Europäer hän welle schaffe.^[25] Wu Mogadischu Hauptstadt vu dr Kolony woren isch, hän si d Handelsstreem allmedert aane verlageret, d Häfe im Nordoschte, wie Hobyo, hän dergege irhi Bedytig verlore.

Vu 1935 bis 1936 het s faschistisch Italie vu Italienisch-Somaliland un Eritrea uus dr Italienisch-Ethiopisch Chrieg gfiert. S het Ethiopie un 1940–1941 au Britisch-Somaliland unter sy Kuntroll brocht. Dodruf het Großbritannie im Zweete Wältchrieg au Italienisch-Somaliland bsetzt un het s Biet vu 1941 bis 1950 zuesätzli zue syre aigene Somaliland-Kolony verwaltet. Um die Zyt het mer versuecht, e demokratisch Sischtem yyzfiere, 1943 isch di Somalisch Jugedliga (SYL) as erschti bolitisch Bartei vu Somalia grindet wore. Si isch bim Sträbe no dr Unabhängigkait un denoch wichtig wore, vor allem wel s ere glunge isch, iber d Clanggränze ewäg zämezschaffe.

Drotz ass Italienisch-Somaliland rächtli wyter e italienischi Kolony gsii isch, isch uf dr Potsdamer Kumferänz 1945 entschide wore, ass es nit an Italie retuurgee wird. Statt däm isch s 1949 vu dr UN-Generalversammlig zum Dreihandbiet unter italienischer Verwaltig gmacht wore (1950–1960). D SYL, wu di sofortig Unabhängigkait aagträbt het, het si erfolglos däm Entschaid wiersetzt. Im letschte Johrzehnt vor dr Unabhängigkait sin dur UN-Entwickligshilf dytligi Furtschritt chuu, zem Byschpel im somalische Bildigssischtem.^[26] Zum Aadänke an die Unterstitzig isch dr Fahne vu Somalia an dää vu Verainte Natione aaglähnt.

Unabhängigkeit

Somalia un Groß-Somalia

In dr Somali-Bevelkerig hän Lyt welle, ass d Dailig vu ihrem Biet ufglupft wird un alli Somali in aim Staat (Groß-Somalia) veraint wäre. Au d SYL het des Ziil unterstitzt. Wäge däm het si Britisch-Somaliland, wu am 26. Juni 1960 unabhängig wore isch, am 1. Juli 1960 mit Italienisch-Somaliland, wu an däm Dag unabhängig wore isch, zum Staat Somalia zämegschlosse. Dr nei Staat het sSträbe ni dr Verainigung vu allne Somali-Biet in syre Verfassig feschtgschribe. Kenia het no dr Unabhängigkait 1963 sy somalisch bsidlete Landesdail aber bhalte, un z Dschibuti het s Bevelkerigsmee vu dr Issa-Somali 1977 d Unabhängigkait vu Frankrych duregsetzt, nit aber dr Aaschluss an Somalia.

Allgmain isch s Inträssi an Bolitik in dr somalische Bevelkerig groß gsii. Fraue hän si in Gränze au bolitisch engaschiert; s Stimmrächt hän si im vorhär italienisch bsetzte Landesdail syt 1948 ghaa un im vorhär britische Dail syt 1963. Di national Integration isch schwär gsii, wel d Unterschid zwisch em wenig entwicklete Norde un mee entwicklete Siden un Oschte dytli uusbregt gsii sin. Dr Norde, wu in dr Hauptsach Isaaq gwohnt hän, het si wage däm im Noodail gegeniber em Side gsääne.^[27]

Demokratischi Period (1960–1969)

Erschte Bresidänt vum unabhängige Somalia isch dr Aden Abdullah Osman Daar wore, e Mitglid vu dr SYL. Unter em Yyfluss vu nationalistische Chreft het an dr somalische Bietsaasprich gegeniber dr Nochbarländern feschtghebt, was s Land in dr Region isoliert het. 1963–1967 sin im Nordoschte vu Kenia im „Shifta-Chrieg“ Rebelle aktiv gsii, wu vu Somalia unterstitzt wore sin, un vu Februar bis April 1964 hän Somalia un Ethiopie ne churze Gränzchrieg gfiert. Im nämlige Johr hän Ethiopie un Kenia er Verdaidigungsabchuu gege Somalia gschlosse.^[28] Dernäbe het dr Osman Daar uf gueti Beziehige zue dr Sowjetunion gsetzt. Des het en in Konflikt mit em Abdirashid Ali Shermarke brocht – au vu dr SYL –, wu d Blockfreihait vu Somalia vorzoge un ihn no dr Wahle 1967 abglest het.

Em Shermarke sy Premierminischter Mohammed Haji Ibrahim Egal – e Isaaq vu dr Somalische Nationalliga (SNL), wu scho unter em Osman Daar erschte Premierminischter gsii isch – het fir e Entspannig zue dr Nochbere gsorgt. Di innebolitische Clan- un Barteirivalitete sin aber wytergange. Korruption un Vetterliswirtschaft sin in dr Nationalversammlig kai Sältehait gsii – was e Dai las normal in ere Gsellschaft aagluegt hän, wu Abstammig un Verwandtschaft wichtig sin, was anderi aber abglähnt hän. Di bolitisch Landschaft isch in iber 60 Barteie ufgsprysselet gsii, wu di maischte in dr Hauptsach d Inträsse vu ihre Unterclan un ihrem Biet verdrätte hän. Bsundersch bi dr Gmai- un Nationalversammligswahle im Merz 1969 hän si d Barteie gegesytig aagschuldigt, ass si bi dr Wahle bedroge hän.^[29]

Herrschaft vum Siad Barre (1969–1991)

Am 15. Oktober 1969 isch dr Shermarke vume Lyybwäächter umbrocht wore. Am 21. Oktober hän derno prosowjetischi Militeer unter em Siad Barre d Macht ibernuu. Dää het si aafangs äng an d Sowjetunion aagläänt un het e „wisseschaftlige Sozialismus“ versuecht yyzfiere un dr traditionäll Yyfluss vu dr Clan zrugzdränge. Doderby het er sy Macht aber wyter uf sy aigene Clan vu dr Marehan-Darod un uf d Ogadeni- un Dolbohanta-Darod – di sognännt „MOD-Allianz“ – gstitzt, derwylscht di bolitisch vorhär wichtige Majerteen-Darod an Yyfluss verlore hän.

Maßnahme vu dr Barre-Regierig fir d Ferderig vu dr Bidlig z Somalia sin aafangs populär gsii. 1972 isch e Standardisierig un Verschriftig vu dr somalische Sprooch uusgschafft wore go die as Nationalsprooch sterke. Dodermit isch Somalia en andere Wääg gange wie di maischte andere afrikanische Staate, wu di europäische Amtssprooche bhalte, wu vu dr Kolonialherre yygfiert wore sin.

1974–1975 het e Deeri zue Hunger un große Viiverluscht vor allem im Nordoschte vum Land gfiert. 1976 isch d Macht formäll vu dr Militeerregierig an d Somalisch Revolutionär Sozialistisch Barteoi ibergange, isch aber in ächt bim Siad Barre un syne Gfolgslyt blibe.

Dr Barre het 1976/77–1978 widr e Chrieg um Ogaden gege Ethiopie gfiert, wu Somalia verlore het. Doderby isch s kommunistisch Derg-Regime z Ethiopie vu dr Sowjetunion un dr Barre vu dr USA, wun er mit dr Sowjetunion broche ghaa het. Folge vum Ogadenchrieg sin Döuserti Dooti gsii, hochi Cheschte fir Somalia un dr Zuestrom vu iber 650.000 Flichtling^[30] us ethiopische Biet. Ab 1980 het Somalia dr USA Nutzigsrächt fir Flugblätz un Häfenaalage gwährt (u. a. Berbera im Norde vum Land), im Gegezug het d Regierig vu dr USA un andere weschtlige Staate umfangrychi Unterstitzig, Militeer- un Entwickligshilf iberchuu. Um die Zyt isch Somalia, wu wie anderi Entwickligsländer syt dr 1970er Johr verschuldet gsii isch, au vum Sozialismus zuen ere Wirtschaftsbolitik no Laitlinie vum Internationale Währigsfond ibergange. Korruption un Vetterliswirtschaft hän stark zuegnuu, derwylscht d Wirtschaftslag dur Chriegsfolge, hochi Militeeruusgabe, Deeri un erfolglosi Wirtschaftsbolitik all schlächter ore ische^[31].

Im Innere het dr Siad Barre diktatorisch regiert. Bsundersch noch em Ogadenchrieg isch sy Popularitet gsunke. Anne 1978 hän e baar Armeeoffizier, in dr Hauptsach Majerteen-Darod, en Butsch geg sy Regierig versuecht. Die het reagiert, indäm si d Spezialainhait vu dr Red Berets (somali: Duub Cas) uf d Majerteen aagsetzt het un Wasserreservoir in däre ihrem Biet z Mudug het schlysse loo. Ain vu dr Butschischte, dr Abdullahi Yusuf Ahmed, isch uf Ethiopie gflichtet un het 1982 e vu Ethiopie unterstitzti Militeeroffensiv vu dr Somalische Demokratische Erlesigsfront (SSDF) in dr Gränzregione Mudug, Galguduud un Hiiraan aagfiert. D USA hän di somalisch Armee dodruf greßere Waffeliferige unterstitzt go di aageebli ethopisch Invasion abwehre.

Sturz vum Siad Barre

D Isaaq im Norde vu Somalia hän si als marginalisiert un unterdruckt gsääne. Isaaq im Exil hän 1981 di Somalisch National Bewegig (SNM) grindet, wu as Ziil dr Sturz vum Barre-Regime ghaa un im Norde vu Ethiopie uus allmee as Guerilla kämpft het. Wu si noch ere Verbesserig vu dr Beziehigfe zwische Barre un Ethiopie ihri Militeerbase het mieße verloo, het d SNM anne 1988 mit ere Großoffensive aagfange un großi Dail vu Nordsomalia unter ihri Kuntroll brocht. D Regierig hetmit umfangrych Vergältigsmaßnahme gege d Isaaq reagiert un unter anderem d Stedt Burao un Hargeysa bumbardiert. Doderby sin rund 50.000 Mänschen um s Lääbe chuu. Hundertdöuserti Nordsomalier sin uf Ethiopie gflichet, wu Hartisheik zytwys zum greschte Flichtlingslager vu dr Wält woren isch.

D SSDF, wu au Ethiopie het mieße verloo, het d Kuntroll iber dr Nordoschte vu Somalia ibernuu, wu si syterhär as Macht dominiert.

Au dr Hawiye-Clan im Side, wu aafangs uf dr Syte vu dr Regierig gstande isch, het unter Repressione glitte. Exil-Hawiye hän dr oppositionäll Verainigt Somalisch Kungräss (USC) grindet, wu 1989 e Rebellion aagfierthet. In dr Hauptstadt Mogadischu isch s zue Demonschtratione chuu un Uurueje chuu, wu dr Staatsapparat mit Massaker an Demonschtrante un Zivilischte un Dodesurdail gege Regimekritiker druf regiert het. Go syni Macht sichere, het dr Siad Barre au no dr Taktik „Divide et impera“ d Clan gegenenander ufbrocht, vor allem d Hawiye gege d Darod. Wäg dr Mänscherächtsverletzige, un wel er noch em Änd vum Chalte Chrieg sy Bedytig as Bindnispartner verlore ghaa het, hän si d USA vum Barre dischtanziert. Ohni d US-Unterstitzig isch er als sterker unter dr Druck vu dr verschidene Rebällebewegige grote. Är het allmee d Kuntroll iber s Land verlore, bis er nume no s vum USC umstellt Mogadischu kuntrelliert het. Am 26. Jänner 1991 isch dr Barre abgsetzt wore un isch in s Uusland gflichet..

Burgerchrieg

Dr Staat vergheit

Di verschidene Anti-Barre-Bewegige hän si im Vorfäld druf verständigt ghaa, ne gmainsami Regierig z bilde. Des isch aber fähl gschlaa, wu dr vu dr Hawiye Mohammed Farah Aidid un Ali Mahdi Mohammed gfiert USC dr Siig iber dr Barre un dodermit dr Hauptdail vu dr Macht fir si ellai reklamiert het. Di andere Oppositionsgruppe hän di vum USC bildet provisorisch Regierig nit anerkännt. Dr Norde vum Land het unter dr Fierig vu dr SNM as Somaliland aisytig d Unabhängigkait verchindet, wu international nit anerkännt woren isch. Dr USC säler het si zwische dr Unterclan vu dr Abgal- un Habre Gedir-Hawiye gspalte, wu si dr Ali Mahdi Mohammed (Abgal) ohni Yyverständnis vum Aidid (Habre Gedir) zum Bresidänt uusgruefe het.Em Siad Barre sy Verdaidigungsminischter un Dochtermann Siad Hersi „Morgan“ hän derwylscht im Side wyter uf dr Syte vum Barre kämpft. Somalia isch allmee vergheit in umkämpfti Machtberaich vu Clan un Chriegsherre un däne ihri Milize.

Uusländischi Interventione (1992–1995)

Fir d Bevelkerig isch dur d Kämpf d Versorgigs- un Sicherhaitslag all schlächter wore, bis zue re Hungersnot im Side. E Deeri het dr Hunger no schlimmer gmacht. Ab 1992 hän di Verainte Natione im Rame vu dr Mission „United Nations Operation in Somalia“ (|UNOSOM) versuecht, d Liferig vu Nahrigsmittelhilf z sichere un dr Fride widerhärzstelle. Wu si verschideni somalischi Chriegsbarteie geg d UNOSOM gchehrt un d Mission in ärnschthafti Schwirigkaite brocht hän, hän d USA aabote, ne multinationali Druppe (UNITAF) unter aigener Fierig as Unterstitzig zämezstelle. Ändi 1992 isch d UNOSOM dr UNITAF unterstellt wore. Dail vu dr somalische Bevelkerig hän aber in dr UNOSOM/UNITAF e Bsatzigsmacht gsääne un hän vor allem dr USA weniger edli Motiv unterstellt, zem Byschpel, ass si d Kuntroll iber Ärdeelvorreet wän sichere un duurhafti Militeerbase yyrichte. Wu si d USA spezifisch gege dr Aidid grichtete hän, het mer ene au Barteiligkait vorgworfe. No dr „Schlacht vu Mogadischu“ im Oktober 1993 sin si abzoge, un 1995 het si au d Mission UNOSOM II mieße zrugzie. Syterhär giltet Somalia as tipisch Byschpel fir e „failed state“.

Separatisme: Somaliland, Puntland, Maakhir un Sidweschtsomalia

Nume im faktisch unabhängige Somaliland im Norde isch syter 1996 – wu d Kunflikt zwische SNM-Fraktione un zwische dr Minderhaiteclan vu dr Dir un Darod un dr Isaaq-Mehhait byglaitwore sin– relativ fridli blibe. Dert isch e demokratisch Sischtem etabliert wore, in freie Wahlen isch 2003 dr Dahir Riyale Kahin zum Bresidänt un Noofolger vum Mohammed Haji Ibrahim Egal gwelt wore. 2005 het s Barlemäntswahle gee.

S Byschpel vu Somaliland het derzue bydrait, ass si Puntland im Nordoschte unter dr Fierig vum Harti-Darod-Clan 1998 zum autonome Dailstaat innerhalb vu Somalia erklert un e aigeni Regionalregierig bildet het. 2001–2003 isch zum Stryt zwisch em Abdullahi Yusuf Ahmed un em Jama Ali Jama chuu, wu beedi Aasprich gstellt hän uf d Bresidänschaft z Puntland.

Im umstrittene Gränzbiet zwische Puntland un Somaliland isch s ab 2003 zue all mee Konfrontatione chuu. In däm Gränzbiet het 2007 Maakhir as wytere Dailstaat d Unabhängigkait vu Somaliland un vu Puntland verchindet.

Im ibrige Land sin d Kämpf wytergange. Z Sidweschtsomalia hän em Aidid sy Suhn un Noofolger Hussein Mohammed Farah, d Rahanweyn-Widerstandsarmee (RRA), d Juba-Tal-Allianz, dr Siad Hersi un anderi gegenenander kämpft. D RRA het zytwys versuecht, en aigene Staat Sidweschtsomalia z etabliere, des isch aber wäg em Widerstand vu verschidene Clan un Chriegherre fählgschlaa. Z Mogadischu hän Abgal- un Habre Gedir-Hawiye un derzue Privatmilize gegenenander kämpft.

Ibergangsregierig (ab 2000)

Anne 2000 isch no Friidesverhandlige z Arta, Dschibuti e Ibergangsregierig us Verdrätter vu verschidene Clan bildet wore (Transitional Federal Government, TFG), wu bis 2004 ihre Sitz im kenianische Exil ghaa het. Si het si aber nie wirkli chenne duresetze, wel si nie d Unterstitzig vu allne Chriegsbarteie gfunde het.. Dr Hussein Mohammed Farah un d RRA hän z Baidoa e Gegeregierig (SRRC) bildet, wu bis 2003 gege d TFG kämpft het. Nachdem sie sich mit der SRRC und weiteren Parteien versöhnt hatte, konnte die Übergangsregierung 2005 ihren Sitz nach Baidoa verlegen. Übergangspräsident war 2000–2004 Abdikassim Salat Hassan, gefolgt von Abdullahi Yusuf Ahmed, dem vormaligen Präsidenten von Puntland. Letzteres schloss sich der Übergangsregierung an und strebt weiter nach einer Autonomie innerhalb Somalias.

Uf ere Friideskumferänz z Kenia 2004 hän si d TFG un d SRRC versehnt un e federali Ibergangsregierig unter em Bresidänt Abdullahi Yusuf Ahmed etabliert. D Islamischte un d di maischte Hawiye, wu Mogadischu kuntrelliert hän, si aber gege die Regierig gsii. Wäge dämhet si si z Baidoa nidergloo. Mitti 2006 het d „Union vu islamische Gricht Mogadischu un wyti Landesdail eroberet un het e gwiß Maß an Ornig no dr Scharia duregsetzt. An dr Gränze vu ihrem Machtberaich isch s als zue Kämpf mit dr Ibergangsregierig chuu.

Am 26. Dezämber 2004 isch au di somalisch Kischte vum Tsunami im Indische Ozean droffe wore, rund 300 Mänsche sin um s Lääbe chuu.

Yymarsch vu Ethiopie (24. Dezämber 2006 bis Jänner 2009)

Wel Dail vu dr Union vu islamische Gricht zem Dschihad fir d Eroberig vu Ogaden ufgruefe hän, het Ethiopie am 24. Dezämber 2006 dr Union dr Chrieg erklert un isch z Somalia yymarschiert. D USA hän in Ethiopie e wichtige Verbindete im „Chrieg geg dr Terror“ gsääne un hän die Intervention billigt. D Union isch waidli un fascht iberall vu dr Macht verdrängt wore, un d Ibergangsregierig het s erscht Mol chnne z Mogadischu yyzie.

D Kämpf mit Islamischte un andere hän si dert aber bal zum uffige Chrieg uusgwytet un hän zuen ere Flucht vu Hundertdöuserti us dr Stadt gfiert. Vor allem gmäßigteri Dail vu dr Union vu islamische Gricht hän im Exil z Eritrea d Allianz fir d Widerbefreiig vu Somalia grindet, derwylscht us dr radikalere Dail di militant Untergrundorganisation al-Schabaab firigangen isch, Die Gruppierige hän im Lauf vum Johr 2008 großi Dail vu Sid- un Zäntralsomalia unter ihri Kuntroll brocht. D Ibergangsregierig het nume no Dail vu Mogadischu un d Stadt Baidoa kuntrelliert. Ändi 2008 isch dr Bresidänt Abdullahi Yusuf Ahmed zrugdrätte.

Dail vu dr Allianz fir d Widerbefreiig vu Somalia hän dodruf Verhandlige mit dr Ibergangsregierig iber e Machtdailig un dr Abzug vu dr ethiopische Druppe gfiert. Im Jänne 2009 sin derno di ethiopische Druppe abzoge. Dr Allianz-Verdrätter Sharif Sheikh Ahmed isch zum neie Bresidänt gwehlt wore. al-Shabaab hän aber alsfurt gege d Ibergangsregierig kämpft. In dr Biet, wu si kuntrelliert het, het si ne strängi Uuslegig vu dr Schari'a duregsetzt.

Im Oktober 2011 sin zwai Bataillon vu dr kenianische Armee mit rund 2.400 Soldate z Somalia yymarschiert go gege d al-Shabaab kämpfe.

Federalisierig (ab Augschte 2012)

Am 1. Augschte 2012 het s Barlemänt vu Somalia ne neii Verfassig aagnuu. Mit ihre isch d Ibergangsregierig vu Somalia abglest un s isch azum erschte Mol wider e zmindescht formäll-normalisiert Staatsornig härgstellt wore. Somalia isch in e Bundesrepublik umgwandelt wore, doderby het mer no kaini Dailstaate bildet. No dr Verfassig hän di Abgordnete solle bstimme, wie vyl Dailstatte s soll gee. As erschte Bundesstaat isch im Augschte 2013 Jubaland im Rame vun eme Versehnigsabchuu vu dr Bundesregierig anerkännt wore. S bstoht us dr Regione Gedo, Jubbada Hoose un Jubbada Dhexe. Ai Johr speter isch e zweete Bundesstaat z Zäntralsomalia gschaffe wore, wu d Regione Mudug un Galguduud umfasse soll. Di de-facto-Regime vu dr Ahlu Sunna Waljama'a-Miliz, dr Galmudug un dr Himan & Heeb solle mitenander neii Strukture etabliere.

Noch ere zytwylige Hungersnot 2011 het no dr große Deeri z Oschtafrika ab 2015 wider e großi Hungersnot z Somalia gee

Verwaltigsgliderig

Somalia isch syt 1974 in 18 Regione glideret, syt em Verfall vum Gsamtstaat hän die aber faktisch kai Bedytig me.

Die Nummern entsprechen den Nummern in der Karte.

Charte	Nr.	Region[32]	Hauptstadt	Dischtrikt
Regione vu Somalia	1	Basso Giuba	Kismaayo	Afmadow, Badhaadhe, Kismaayo (Chisimaio), Jamaame (Margherita)
	2	Medio Giuba	Bu’aale	Bu'aale, Jilib, Sakow
	3	Ghedo	Garbahaarreey	Baardheere, Beledhawo, Doolow, El Waaq (Ceelwaaq), Garbahaarreey, Luuq
	4	Bai	Baidoa	Baidoa, Buurhakaba, Dinsor, Qansah Dhere
	5	Bakool	Huddur	Bab-Dhuure, El Barde (Ceelbarde), Xuddur, Tiyeeglow
	6	Basso Scebeli	Merka	Afgooye, Baraawe, Kurtun Warrey, Merka, Sablale, Qoryooley, Wanlaweyne
	7	Banaadir	Mogadischu
	8	Medio Scebeli	Jawhar	Adale, Aden Yabal, Balad, Jawhar
	9	Hiiraan	Beledweyne	Beledweyne, Buulobarde (Bulo Burti), Jalalaqsi
	10	Galguduud	Dhuusamarreeb	Abudwak (Caabudwaaq), Adaado (Cadaado), El Buur (Ceelbuur), Eldheere (Ceeldhere), Dhuusamarreeb
	11	Mudug	Gaalkacyo	Gallacaio, Galdogob, Haradhere, Hobyo (Obbia), Jirriiban
	12	Nugaal	Garoowe	Burtinle, Garoowe, Eyl
	13	Bari	Boosaaso	Aluula (Caluula), Benderbeyla, Boosaaso, Iskushuban, Qandala, Qardho
	14	Sool	Las Anod (Laascaanood)	Aynaba (Caynaba), Las Anod (Laascaanood), Taleh (Taleex), Xudun
	15	Sanaag	Erigabo	Badhan, El Afweyn (Ceel Afweyn), Erigabo, Laasqorey
	16	Togdheer	Burao	Buhoodle, Burao, Oodweyne, Sheikh
	17	Woqooyi Galbeed	Hargeysa	Berbera, Gabiley, Hargeysa
	18	Awdal	Baki	Baki, Boorama, Lughaya, Zeila (Saylac)

Literatur

• Somalia. Aufstehen oder untergehen in Ruinen… Inamo, 2012
• Hatem Elliesie: Statehood and Constitution Building in Somalia: Islamic Responses to a Failed State. In: Rainer Grote / Tilmann J. Roeder (Eds.), Constitutionalism in Islamic Countries: Between Upheaval and Continuity, Oxford University Press, Oxford 2012, S. 537–565. ISBN 978-0-199759-88-0.
• Ali Jimale Ahmed (Hrsg.): The Invention of Somalia, Red Sea Press 1995, ISBN 978-0-932415-99-8.
• Jutta Bakonyi: Land ohne Staat – Wirtschaft und Gesellschaft im Krieg am Beispiel Somalias, Campus Verlag, Frankfurt am Main 2011, ISBN 978-3-593-39528-9.
• Michael Birnbaum: Krisenherd Somalia. Heyne Verlag, München 2002, ISBN 978-3-453-86109-1.
• Maria Brons: Somaliland: Zwei Jahre nach der Unabhängigkeitserklärung, Institut für Afrika-Kunde, Hamburg 1993, ISBN 978-3-928049-23-8
• Maria Brons: Society, Security, Sovereignty and the State in Somalia. From Statelessness to Statelessness? International Books, Utrecht 2001, ISBN 978-90-5727-038-3
• Mark Bowden: Black Hawk Down – Kein Mann bleibt zurück. München 2002.
• Enrico Cerulli und G. S. P. Freeman-Grenville: "Makdishu", in: Encyclopaedia of Islam, 2. Ausg. Bd. VI, Leiden 1991, 128-9.
• Mohammed Haji Mukhtar: Historical Dictionary of Somalia (New Edition), Scarecrow Press, Metuchen, NJ, 2003, ISBN 978-0-8108-4344-8
• Ali Jimale Ahmed (Hrsg.): The Invention of Somalia, Red Sea Press 1995, ISBN 0-932415-99-7
• Dieter H. Kollmer, Andreas Mückusch (Hrsg.): Wegweiser zur Geschichte: Horn von Afrika. Schöningh, Paderborn 2007, ISBN 978-3-506-76397-6.
• Ioan M. Lewis: A Modern History of the Somali, James Currey, Oxford 2002.
• Ioan M. Lewis: Understanding Somalia and Somaliland: Culture, History and Society, 2008, ISBN 978-1-85065-898-6
• Abdirizak Sheikh, Mathias Weber: Kein Frieden für Somalia? 2. Aufl., M.-W.-Verlag, Frankfurt 2010, ISBN 978-3-934517-11-0.
• Said Sheikh Samatar: Somalia – Nation in Search of a State. Westview Press, Boulder (Colorado) 1987, ISBN 978-0-86531-555-6.
• Jasmin Touati: Politik und Gesellschaft in Somalia (1890–1991), Hamburg 1997, ISBN 3-928049-45-3
• Thierry Vircoulon: La Crise somalienne. In: Afrique Contemporaine, Nr. 177, 1996, S. 3–16.-->
• Markus Virgil Höhne und Virginia Luling (Hrsg.): Milk and peace, drought and war: Somali culture, society and politics (Essays in honour of I.M. Lewis). London 2010, ISBN 1-84904-045-1.
• Markus Virgil Höhne: Somalia zwischen Krieg und Frieden. Strategien der friedlichen Konfliktaustragung auf internationaler und lokaler Ebene IAK, Hamburg 2002, ISBN 3-928049-84-4.
• Mathias Weber: Der UNO-Einsatz in Somalia. Denzlingen 1997, ISBN 978-3-9805387-0-1.

Weblink

• Botschaft vu dr Republik Somalia in dr Bundesrepublik Dytschland
• Länder- un Raiseinformation evum dytsche Uuswärtige Amt (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.diplo.de
• Datebank vu Literatur zue dr gsellschaftliche, politische un wirtschaftliche Situation z Somalia
• CIA - The World Factbook – Somalia
• Somalia-Dossier vu dr AG Friedensforschung Uni Kassel
• Moshe Terdman: Somalia at War – Between Radical Islam and Tribal Politics. Tel Aviv University, Research Paper No. 2, März 2008 (PDF, 1,1 MiB)
• Somalia-Aktuell: Aktuälli Mäldige vu Somalia, Chronology vum Somaliakonflikt, Literaturlischt zum Thema Somalia, Reportage vu Somalia.

Fueßnote

1. The Transitional Federal Charter of the Somali Republic Archivlink (Memento vom 9. Februar 2007 im Internet Archive)
2. Paul Moreira: Somalia - Chaos am Horn von Afrika. Somalia und die Giftmüllmafia. In: Dokumentarfilm. arte.TV, 24. Mai 2011, archiviert vom Original am 23. Februar 2014; abgruefen am 12. Februar 2014. 
3. UNEP: After the Tsunami – Rapid Environmental Assessment (PDF; 781 kB), Somalia
4. population estimation survey 2014 (UNFPA) Tabälle A3
5. David D. Laitin: Politics, Language, and Thought: The Somali Experience, University of Chicago Press 1977, ISBN 978-0-226-46791-7
6. Dierk Lange, Ancient Kingdoms of West Africa, Dettelbach 2004, S. 251–261.
7. Steven A. Brandt: "Early Holocene Mortuary Practices and Hunter-Gatherer Adaptations in Southern Somalia", in: World Archaeology, Band 20 (1), Archaeology in Africa (Juni 1988).
8. Xavier Gutherz, J.-P. Cros & J. Lesur: "The discovery of new rock paintings in the Horn of Africa: the rockshelters of Las Geel, Republic of Somaliland", in: The Journal of African Archaeology, Vol. 1 (2) 2003 (Memento vom 2. Februar 2014 im Internet Archive).
9. Sada Mire: "The Discovery of Dhambalin Rock Art Site, Somaliland", in: African Archaeological Review, Bd. 25, Nr. 3–4, Dezember 2008 SpringerLink.
10. Tadesse Tamrat: "Ethiopia, the Red Sea and the Horn", in: The Cambridge History of Africa: From c. 1050 to c. 1600, The Cambridge History of Africa 3, 1986, S. 134–137.
11. Ioan M. Lewis: The Somali Conquest of the Horn of Africa, in: The Journal of African History, Vol. 1, No. 2 (1960), S. 213–230
12. Fir di verschidene Standpinkt zum Uusbraitigswääg vu dr Somali vgl. Günther Schlee: Somaloid history: oral tradition, Kulturgeschichte and historical linguistics in an area of Oromo/Somaloid interaction, in: Herrmann Jungraithmayr and Walter W. Müller: Proceedings of the Fourth International Hamito-Semitic Congress, Marburg, Sept. 1983, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins B.V. (Current issues in Linguistic Theory 44), S. 265–315. Dr Bernd Heine git in Linguistic Evidence on the Early History of the Somali People (in: Hussein M. Adam (Hrsg.): Somalia and the World: Proceedings of the International Symposium, National Printing Press, Mogadischu 1979, S. 23–33) aa, ass d Somali scho bis ca. 100 n. Chr. s Horn vu Afrika bsidlet hebe, in andere Wärch schrybt er, ass ihri Uusbraitig am Horn speteschtens um s Jahr 1000 abgschlosse gsii sei.
13. vgl. Ulrich Braukämper: Islamic History and Culture in Southern Ethiopia. Collected Essays, Göttinger Studien zur Ethnologie 9, 2003, ISBN 978-3-8258-5671-7
14. Günther Schlee: Identities on the move: clanship and pastoralism in northern Kenya, Manchester University Press 1989, ISBN 9780719030109 (S. 43f.)
15. Christopher Ehret: The Eastern Horn of Africa, 1000 B.C. to 1400 A.D.: The Historical Roots, in: Ali Jimale Ahmed (Hrsg.): The Invention of Somalia, Red Sea Press 1995, ISBN 978-0-932415-99-8, S. 233–256
16. Herbert S. Lewis: The Origins of the Galla and Somali, in: The Journal of African History, Vol. 7, No. 1 (1966)
17. Abdi Kusow: The Somali Origin: Myth or Reality, in: Ali Jimale Ahmed (Hrsg.): The Invention of Somalia, Red Sea Press 1995, ISBN 0-932415-99-7
18. Countrystudies.us: Somalia – Coastal Towns
19. Länderbericht von Human Rights Watch zu Somalia 1992#The Impending Famine; dert zitiert us M. Boothman: A Historical Survey of the Incidence of Drought in Northern Somalia, in Ioan M. Lewis (Hrsg.): Abaar. The Somali Drought, London 1975.
20. Countrystudies.us: Ethiopia – The Aksumite State
21. Countrystudies.us: Somalia – Emergence of Adal
22. Nordic Africa Institute: Local History of Ethiopia: Harar (Memento vom 10. Septämber 2016 im Internet Archive)
23. Lee V. Cassanelli: The Ending of Slavery in Italian Somalia, in: Suzanne Miers, Richard Roberts (Hrsg.): The End of Slavery in Africa, ISBN 978-0-299-11554-8
24. Countrystudies.us: Somalia – Dervish Resistance to Colonial Occupation
25. Countrystudies.us: Somalia – The Colonial Economy
26. Countrystudies.us: Somalia – Trusteeship and Protectorate: The Road to Independence
27. Countrystudies.us: Somalia – From Independence to Revolution; Problems of National Integration
28. Countrystudies.us: Somalia – Pan-Somalism
29. Countrystudies.us: Somalia – The Igaal Government
30. Zahl vu Countrystudies.us: Somalia – Foreign Relations; d Barre-Regierig het hecheri Zale bis zue 1,8 Mio. aagee go mee humanitär Hilf z iberchuu.
31. Catherine Besteman: Unraveling Somalia, ISBN 978-0-8122-1688-2 (insb. S. 199–206)
32. Food Security and Nutrition Analysis Unit Somalia. Archiviert vom Original am 2. Februar 2019; abgruefen am 27. Januar 2019. 

Schdaate in Afrika Ägypte^1 | Algerie | Angola | Äquatorialguinea | Äthiopie | Benin | Botsuana | Burkina Faso | Burundi | Dschibuti | Elfebeichüschte | Eritrea | Gabun | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea-Bissau | Kamerun | Kap Verde | Kenia | Komore | Kongo (Dem. Rep.) | Kongo (Rep.) | Lesotho | Liberia | Libye | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanie | Mauritius | Mosambik | Namibia | Niger | Nigeria | Ruanda | Sambia | São Tomé und Príncipe | Senegal | Seychelle | Sierra Leone | Simbabwe | Somalia | Südafrika | Sudan | Südsudan | Swasiland | Tansania | Togo | Tschad | Tunesie | Uganda | Zentralafrikanischi Republik Anderi Gebiet:  Ceuta | Îles Éparses | Kanarischi Insle | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | St. Helena | Weschtsahara ^1 Lit zum Deil au in Asie.

Mitgliidschdaate vo der Afrikanische Union (AU) Ägypte | Algerie | Angola | Äquatorialguinea | Äthiopie | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Dschibuti | Elfebeichüschte | Eritrea | Gabun | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea-Bissau | Kamerun | Kap Verde | Kenia | Komore | Kongo, Demokratischi Republik | Kongo, Republik | Lesotho | Liberia | Libye | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanie | Mauritius | Mosambik | Namibia | Niger | Nigeria | Ruanda | Sambia | São Tomé und Príncipe | Senegal | Seychelle | Sierra Leone | Simbabwe | Somalia | Südafrika | Sudan | Südsudan | Swasiland | Tansania | Togo | Tschad | Tunesie | Uganda | Zentralafrikanischi Republik Anderi Gebiet: Demokratischi Arabischi Republik Sahara |

Mitgliider vo dr Arabische Liga Ägypte | Algerie | Bahrain | Dschibuti | Irak | Jemen | Jordanie | Katar | Komore | Kuwait | Libanon | Libye | Marokko | Mauretanie | Oman | Paleschtina | Saudi-Arabie | Somalia | Sudan | Syrie | Tunesie | Vereinigti Arabischi Emirat

Mitgliidschtaate vo dr Organisation vo dr Islamische Konferänz (OIC) Afghanistan | Ägypte | Albanie | Algerien | Aserbaidschan | Bahrain | Bangladesch | Benin | Brunei | Burkina Faso | Dschibuti | Elfebeichüschte | Gabun | Gambia | Guinea | Guinea-Bissau | Guyana | Indonesie | Iran | Irak | Jemen | Jordanie | Kamerun | Kasachstan | Katar | Kirgisistan | Komore | Kuwait | Libanon | Libye | Malaysia | Maledive | Mali | Marokko | Mauretanie | Mosambik | Niger | Nigeria | Oman | Pakistan | Paleschtina | Saudi-Arabie | Senegal | Sierra Leone | Somalia | Sudan | Suriname | Syrie | Tadschikistan | Togo | Tschad | Tunesie | Türkei | Turkmenistan | Uganda | Usbekistan | Vereinigti Arabischi Emirat

Koordinate: 2°S - 12° N, 41°-51° O

Normdate: GND: 4077509-4 | LCCN: n79060840 | SUDOC/IdRef: 165263733 | VIAF: 143001036