Sonate

E Sonate (ital. sonata, suonata, vo suonare "dööne, lo dööne"/lat. sonare "dööne") isch e Stück für Instrumänt, wo mäistens meereri Sätz het. Je noch dr Bsetzig underschäidet mä zwüsche Solosonate für en äinzelns Instrumänt – mäistens e Klavier oder e Violine (→ Klaviersonate, Violinsonate) –, Duosonate – mäistens e Striich- oder Bloosinstrumänt plus Klavier – und Triosonate oder Quartett.

Gschicht

D Sonata isch in de Aafäng vo dr sälbstständige Instrumentaalmuusig gege s Ändi vom 16. Joorhundert en allgemäini Bezäichnig für Instrumentaalstück ooni e bestimmts Formschema im Geegesatz zur Cantata („Singstück“) gsi. Si isch zerst vom Giovanni Croce (1580) und vom Andrea Gabrieli, won e baar „Sonate a 5 istromenti“ (1586) gschriibe het, wo hüte verscholle si, verwändet worde. Vo sim Nöwöö Giovanni Gabrieli si e baar Sonate erhalte (1597 und 1615). Die eltiste Sonaten si Stück für meereri Instrumänt (Violine, Viole, Zingge und Posuune); iire Schwerpunggt lit in iirer harmonische Entfaltig. Sonate si vilmol Iiläitige gsi zu chirchlige Gsangswärk. Gege s Ändi vom 17. Joorhundert het mä afo drei Tüpe vo dr Sonate afo unterschäide. Alli si mit zwäi Ooberstimme und äinere Continuo-Stimm bsetzt gsi.

Noch em Sebastién de Brossard (1655-1730) sim Muusiglexikon Dictionnaire de musique het d Sonata da chiesa (Chillesonate) gwöönlig us ere langsame Iiläitig, eme fugierte Allegro, eme langsame Satz und eme lääbhafte Finale in zwäidäiliger Form bestande. As d Form vo dr Sonate schlächthii het sich das Schema aber erst in de Wärk vom Händel und vom Bach duuregsetzt. In dr italiänische Violinmuusig findet mä sä bis ins 19. Joorhundert in dr Muusig vom Boccherini.

D Sonata da camera (Kammersonate) hingege het vor allem us stilisierte Danzsätz bestande. Zur Zit vom Bach und Händel het sich ganz unabhängig vo dr Sonata da chiesa entwigglet und isch as Suite, Partita, Ordre oder, wenn s e Preludium vornedraa ghaa het, as Uwertüüre bezäichnet worde.

Dr erst wo dr Naame Sonate uf Klavierwärk, wo äänlig gstaltet gsi si, aagwandet het isch dr Komponisten Gian Pietro del Buono gsi, wo 1645 Sonate von em erschiine si.

Die nöiji Form vo dr Sonate isch dur e Haydn, Mozart und Beethoven uf d Komposizioon für verschiideni Ansambel (Violine und Klavier, Klavier, Violine und Cello, Striichtrio, Struichkwardett etc.) und für Orchester (Sümphonii) überdräit worde, d Bezäichnig Sonate isch aber, au wenn s die gliichi Form gsi isch, nume für Kammermuusig brucht worde.

Litratuur

Claus Bockmaier, Siegfried Mauser (Hrsg.): Die Sonate. Formen instrumentaler Ensemblemusik. Handbuch der musikalischen Gattungen 5. Laaber-Verlag, Laaber 2005, ISBN 3-89007-128-7.
Thomas Schmidt-Beste: Die Sonate: Geschichte - Formen - Ãsthetik. Bärenreiter, Kassel/Basel/London/New York/Praha 2006, ISBN 3-7618-1155-1.

Weblingg

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Sonate“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.