Stimmloser uvularer Plosiv

Stimmlose uvulare Plosiv
IPA-Nummere	111
IPA-Zeiche	q
IPA-Bildli
Teuthonista
X-SAMPA	q
Kirshenbaum	q
Hörbiispiil^ⓘ^/?

De stimmlosi uvulari Plosiv isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch. S Zeiche im Internationale Phonetische Alphabet defür isch [q]. Im Alemannische git es de Luut nit, er wird aber wie es [k] ussgsproche, nùmme wyter hinte im Rache.

Artikulation

• Es isch en Verschlùssluut; dr Lùftstrom im Muul wird ganz blockiert ùn deno wird d Lùft ùff eimool dur s Muul abgloo.
• De Artikulationsort isch uvular; de hinteri Zùngerùgge bildet mitem Gaumezäpfli en Verschlùss.
• D Phonation isch stimmlos; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder nit.
• Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
• Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA-Transkription	Bedütig	Bemerkig
Abasinisch		хъацIа	[qat͡sʼa]	‚Maa‘
Adygeisch		атакъэ	[ataːqa]	‚Gùller‘
Aleut[1]		ҟи́гаҟъ / qiighax̂	[qiːɣaχ]	‚Graass‘
Arabisch	Standardarabisch[2]	قط	[qɪtˤ]	‚Chatz‘
	Golf-Arabisch[3]	غداً	[qədæn]	‚morn‘	Entspricht in andre Dialäkt /ɣ/.
	Algerisch-Arabisch
Assyrisch-neuaramäisch		[qa]		‚für‘	Entspricht in andre Dialäkt /k/.
Artschinisch		хъал	[qaːl]	‚Mänschehuut‘
Baschkirisch		ҡайын	[qɑˈjɯ̞n]	‚Birke‘
Tschetschenisch		кхоъ / qo’	[qɔʔ]	‚drüü‘
Tadaksahak		[qoq]		‚droche‘
Eyak		g̣u^.jih	[quːtʃih]	‚Wolf‘
Dütsch	Obersächsisch vo Chemnitz[4]	Rock	[qɔkʰ]	Rogg	Ei mööglichi Ussprooch vùm /r/; hüüfiger aber [ʁ̞], [ʁ], [χ] oder [ʀ].
Grönländisch		illoqarpoq	[iɬːoqɑʁpɔq]	‚er het e Huus‘
Hindustani		بَرق / बर्क़	[bərq]	‚Blitz‘	Vorallem in arabische Lehnwörter. Sprecher vùm Hindi bruuche änder en [k].
Inuktitut		ᐃ"ᐃᑉᕆᐅᖅᑐᖅ/ihipqiuqtuq’	[ihipɢiuqtuq]	‚entdegge‘
Iraqw		[qeːt]		‚Paus‘
Kabardinisch		къэбэрдей	[qabardej]	‚Kabardinisch‘
Kabylisch		ⵜⴰⵇⴲⴰⵢⵍⵉⵜ taqbaylit ثاقبيليث	[taqβæjliθ]^ⓘ^/?	‚Kabylisch‘	Cha au [ɢ] sy.
Kavalan		qaqa	[qaqa]	‚ältre Brueder‘
Kasachisch		Қазақстан	[qɑzɑqˈstɑn]	‚Kasachstan‘	En Allophon vo /k/ vor Hinterzùngevokal.
Ketisch		қан	[qan]	‚aafange‘
Klallam		qəmtəm	[qəmtəm]	‚Yyse‘
Ktunaxa		qaykiťwu	[qajkitʼwu]	nüün
Niwchisch		тяқр̆	[tʲaqr̥]	‚drüü‘
Quechua[5]		qallu	[qaʎu]	‚Zùng‘
Sahaptin		qu	[qu]	‚schweer‘
Seediq		Seediq	[ˈsəːdʑɪq]	‚Seediq‘
Somali		qaab	[qaːb]	‚Form‘
Lillooet		teq	[təq]	‚aalange‘
Tadschikisch		қошуқ	[qɔʃuq]	‚Löffel‘
Tlingit		ghagw	[qɐ́kʷ]	‚Baumstamm‘
Uigurisch		ئاق / aq	[ɑq]	‚wyss‘
Usbekisch		qo'l	[q̟oɫ]	‚Arm‘	Lycht wyter füre wie en normale uvulare Luut. Cha au [q͡χ] sy.[6]
Yup'ik		meq	[məq]	‚Siesswasser‘
Jukagirisch	Tundra-Jukagirisch	маарх	[maːrq]	‚eis‘
	Kolyma-Jukagirisch	атахл	[ataql]	‚zwei‘
!Xóõ		!qhàà	[ǃ͡qʰɑ̀ː]	‚Wasser‘

Fuessnote

1. Ladefoged (2005:165)
2. Watson (2002:13)
3. McCarus (1977:266)
4. Khan & Weise (2013:235)
5. Ladefoged (2005:149)
6. Sjoberg (1963:11)

Konsonante	Lueg au: IPA, Vokale
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalv. Retroflex Alveolopalatal Palatal Velar Uvular Pharyngal Epiglottal Glottal Nasal m ɱ n̪ n ɳ ɲ ŋ ɴ Plosive p b t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ  Schnalzluut  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ ǃ˞ Affrikat pɸ bβ p̪f b̪v tθ dð ts dz tʃ dʒ ʈʂ ɖʐ tɕ dʑ cç ɟʝ kx ɡɣ qχ ɢʁ  Implo­siv  ɓ ɗ ᶑ ʄ ɠ ʛ Frikativ ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ  Ejektiv  pʼ tʼ ʈʼ cʼ kʼ qʼ ʂʼ q͡χʼ    Approximante    ʋ ɹ ɻ j ɰ fʼ θʼ sʼ ɬ’ ʃʼ ɕʼ xʼ χ’ Vibrante ʙ r ɽr ʀ t͡θʼ t͡sʼ t͡ɬʼ t͡ʃʼ ʈ͡ʂʼ c͡ʎ̝̥ʼ k͡xʼ k͡ʟ̝̊ʼ Flap/Tap ѵ ɾ ɽ co-artikulierti Frikativ  ʍ w ɥ ɫ lat. Frikativ ɬ ɮ co-artikulierti Plosiv  k͡p ɡ͡b ŋ͡m lat. Approximante l ɭ ʎ ʟ
Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.