Alania

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Reino d'Alania
Sieglo VI — Sieglo XIII →
Situación de Alania Mapa aproximato d'Alania entre os sieglos X y XII
Capital	Maghas
Idioma oficial  • Atros idiomas	una forma primerenca de l'oseta circasián, luengas caucasicas orientals
Relichión	Cristianismo, nominalment y superficial
Gubierno	Monarquía
Periodo historico	Edat Meya
• Plegata d'os alanos	Sieglo VIII u Sieglo IX
• Invasión mongola d'o Caucas	Sieglo XIII

Alania estió un reino medieval d'o Caucas, principalment en a versant norte d'alto u baixo en os territorios d'as actuals Osetia d'o Norte y Circasia, controlando o paso de Darial.

Fue un estato creyato por una branca d'o pueblo alano que dimpués d'a invasión d'os hunnos en o sieglo IV quedó aislata d'as atras u fue empentata enta o Caucas y duró dica a invasión mongola de 1238-1239.

Os alanos caucasians facioron liga en cualques periodos d'a suya historia con l'Imperio Bizantín, con os gazaros y con os cumans. Os primers paleologos feban servir a los alanos como fuent principal de mercenarios en tiempos d'os almogávars.

Dimpués d'a conquiesta mongola d'o sieglo XIII bels alanos se refuchioron con os cumans y emigroron con éls dica l'actual Moldavia (l'actual ciudat de Iaşi significa "alanos") y Hongría.

Encara quedó recuerdo d'os alanos dimpués d'a conquiesta mongola. Frai Haitón nombraba una "comarca alame" en a suya descripción d'o Reino de Cheorchia. Chuan de Mandevilla li copió este toponimo como "tierra alamo":

Enel Regno de iorgie deues orient comarca a vna grant montanya q(ue) es clamada alborc et aquí habitan muchas naçiones de gentes et por aq(ue)sto es clamada aquella comarca alame et de aq(u)i se stiende el Regno de iorgie por ocçident deues septemtrion entro ha vnas prouinçias del Regno de turquia

empues es el Regno de georgie qui comiença vers vna montaynna grant qui es clamada absor do fincan muchas diuersas gentes de diuerssas nationes et claman la tierra Alamo.

Frai Haitón tamién nombraba una rechión de Aloen que beluns han relacionato con Alania:

exçeptuado el regno de Beas, que es en Gorgie, et vna encontrada del regno de Arminia que es clamada Aloen. Aquestas dos encontradas se tuuieron contra los moros.

L'actual toponimo Darial ye literalment Dar-i-Alán ("puerta d'os alanos"), d'esta traza o "Paso de Darial" ye o "Paso d'a puerta d'os alanos".