Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Republica de Cheorchia საქართველოს რესპუბლიკა Sakartvelos Resp’ublik’a | |||||
| |||||
Lema nacional: ძალა ერთობაშია (A fuerza ye unidat) | |||||
Himno nacional: Dideba zetsit kurtheuls | |||||
Capital | Tbilisi | ||||
Mayor ciudat | Tbilisi | ||||
Idiomas oficials | cheorchiano | ||||
Forma de gubierno | Republica parlamentaria Salome Zurabishvili Irakli Kobachidze | ||||
Independencia • Calendata |
d'a URSS 9 d'abril (1991) | ||||
Superficie • Total |
Posición 118º 69.700 km² | ||||
Población • Total • Densidat |
Posición 131º 3.713.804 (2014) 53,5 hab/km² | ||||
PIB (PPA) • Total ([[]]) • PIB per capita |
Posición º | ||||
Moneda | Lari (GEL)
| ||||
Chentilicio | Cheorchiano/a | ||||
Zona horaria | UTC +4 | ||||
Dominio d'Internet | .ge | ||||
Codigo telefonico | ++995
| ||||
Prefixo radiofonico |
| ||||
Codigo ISO | |||||
Miembro de: ONU, OSCE | |||||
A Republica de Cheorchia (en cheorchiano საქართველო, Sakartvelo) ye un país en a costa d'o Mar Negro, a o sud d'o Caucas. Antiga republica d'a Unión Sovietica. Muga con Rusia en o norte y con Turquía, Armenia y Azerbaichán a o sud. A capital d'o país ye a ciudat de Tbilisi.
Os cheorchianos se dan o nombre de kartvelebi (ქართველები) y claman a la suya luenga como kartuli (ქართული). Ixas palabras provienen d'o antipasato mitico d'os cheorchianos, Karthlos, que bi considera como o Pai de Cheorchia. Manimenos, una atra teoría afirma que ixos nombres provienen d'a palabra ქართ- (kart- «lugar fortificato». Hue, sindembargo, ista palabra s'emplega en a forma ქართი, con o significato de «cletato»).
A denominación europea d'o país, Cheorchia, emplegata por a mayor parte d'as lenguas, provién d'a palabra persa Gurji (گرجی), influito por l'arabe Jurj. A pronunciación d'o nombre d'o país a l'occidental provién d'o prefixo griego geōrg- (γεωργ), porque d'antis se pensaba que o nombre de Cheorchia proveneba de Sant Chorche (que ye amás amás o santo protector d'o país). Sindembargo, hue sabemos que realment provién d'o griego antigo γεωργία (geōrgia), que significa agricultura.
Antigament, se clamaba a os habitants de l'actual Cheorchia como ibers, por o nombre d'o país en que habitaban, que yera clamato Iberia, lo que trafucaba a os cheografos d'ixas envueltas, que trafucaban iste territorio con a peninsula iberica. Ye ista revoltina la que fa que bel autor cheorchiano converta a os habitants d'a Peninsula Iberica en descendients d'os ibers d'o Caucas. En realidat, o nombre caucasico d'Iberia provién d'o nombre d'a ciudat cheorchiana de Sper, hue Ispir en Turquía. O toponimo iberia lo trobamos como Iviría en as traduccions aragonesas d'o "Libro d'os Emperadors" (Iviría), y d'o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo" de Chuan de Mandevilla:
Gorj, o nombre persa d'os cheorchianos, provién d'a radiz d'as palabras turca Gürcü y rusa Грузин ("Gruzin"). En persa, se clama a Cheorchia como Gurdjistân, Gürcistan en turco y Грузия (Gruziïa) en ruso; tamién גרוזיה (Gruzia) en hebreu. O nombre persa provién posiblement de gorg (lupo), que ye tamién l'orichen d'o sobrenombre d'o rei d'Iberia Vakhtang I d'Iberia u Vakhtang I Gorgassali (cabeza de lupo, porque os antigos consideraban o Gurdjistan como a Tierra d'os lupos.
As denominacions en armenio ta o chentilicio cheorchiano y ta Cheorchia, respectivament Vir y Virq, provienen d'Iberia, con a perda d'a -i- inicial y a substitución de -w- u de -v- por a -b- d'Iberia.
En a traducción herediana de La Flor de las Ystorias d'Orient escriben regno de Iorgie u de Jorgie, (as I y J tienen valor de fonema africato xordo /ch/), mala aragonesización dende un orichinal francés por pareixito con l'antroponimo "Chorche" (l'adaptación correcta hese estau Chorchia), y li dedican o capítol X.
En o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo" tamién lo escriben con trazas de Reino de Chorche:
En Cheorchia bi ha parte d'as montanyas de mas altaria d'o Caucas: a tercera (Chkhara, de 5.058 m) y a cuatrena (Kazbek, de 5.047.
Cheorchia ye dividida administrativament en 9 rechions (mkhare (მხარე)), 1 rechión capital y 2 republicas autonomas. Estes a la suya vegada se subdividen en 67 districtos y 5 ciudaz autonomas.
Os esportistas de Cheorchia compitioron con a equipo d'a URSS dica 1991. Os esportes mes practicatos en Cheorchia son l'aixedrez, l'halterofilia, o fútbol, o rugby y os esportes d'hibierno.
Ex Unión de Republicas Socialistas Sovieticas (URSS) | |
Armenia | Azerbaichán | Belarrusia | Cazaquistán | Cheorchia | Estonia | Letonia | Lituania | Moldavia | Kirguizistán | Rusia | Tachiquistán | Turkmenistán | Ucraína | Uzbekistán |
Estaus d'Asia |
Afganistán | Arabia Saudita | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Birmania | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Corea d'o Norte | Corea d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unius | Francha de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam |
Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla de Nadal | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico |
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlaus por Israel y gubernaus por l'Autoridat Palestina. |
Estaus d'Europa |
Abkhasia3 | Albania | Alemanya | Andorra | Armenia2 | Austria | Azerbaichán1 | Belarrusia | Belchica | Bosnia y Herzegovina | Bulgaria | Cazaquistán1 | Croacia | Cheorchia1 | Chipre2 | Chipre d'o Norte2, 3 | Chequia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | Espanya1 | Estonia | Finlandia | Francia1 | Grecia | Hongría | Islandia | Irlanda | Italia1 | Kosovo3 | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Macedonya d'o Norte | Malta | Moldavia | Mónegue | Montenegro | Noruega | Osetia d'o Sud3 | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Uniu | Rumanía | Rusia1 | San Marino | Serbia | Suecia | Suiza | Transnistria3 | Turquía1 | Ucraína | Vaticano |
Dependencias: Åland | Akrotiri y Dhekelia | Chibraltar | Guernési | Isla de Man | Islas Feroe | Jèrri | Svalbard |
1 Parti d'o suyo territorio ye difuera d'Europa. 2 Se troba en Asia, pero tien relacions historico-culturals con Europa. 3 Parcialment reconoixiu. 4 No reconoixito |