كارل لينينه
 لوحة فنية لكارل لينينه مرسومة سنة 1775.
وهي حاليا مملوكة ومعروضة في الاكاديميه الملكيه السويديه للعلوم. | |
| اتولد فى | 23 مايو 1707م |
|---|---|
| مات فى | 10 يناير 1778م |
| مكان الولادة | راشولت، مقاطعة ألمهولت السويد |
| مكان الوفاة | أبسالا، السويد |
| معروف بـ | علم التصنيف |
| مكان الشُغل | جامعة لوند, جامعة إبسالا |
| المجال | علم الحيوان, علم النبات, الطب |
| الديانة | الكنيسة السويدية |
| الامضا |  |
كارل لينينه(سويدى: Carl Linnæus) (اتولد فى 23 مايو 1707 - مات فى 10يناير 1778) عالم سويدى الجنسية متخصص فى النبات و كان دكتور وجيولوجى وعالم حيوانات. يُعتبر رائد علم التصنيف العلمى الحديث وكمان يُعتبر ابو علم البيئة. معظم تعليمه كان فى جامعة أبسالا وابتداى يدى محاضرات هناك سنة 1730. عاش بره السويد فى الفترة من 1735 لحد 1738 ودرس فى الفترة دى وكمان نشر الطبعة الأولى من كتابه المشهور (سيستم ناتور بالعربى نظام الطبيعه) فى نيديرلاند. بعد كده رجع السويد وبقى دكتور علم النبات فى جامعة أبسالا, بين 1740 و 1770 عمل رحلات بطول السويد وعرضها عشان يدور ويجمع ويصنف النباتات والحيوانات والمعادن وكتب و نشر اجزاء كبيرة من كتبه. فى وقت موته بقى من اشهر و أحسن علما أوروبا.
بداية حياته
[تعديل]
اتولد كارل لينينه فى جنوب السويد, و كان اول خلفه لأبوه نيلز لينيوس و أمه كريستينا بوردرسونيا. عيلة نيلز كان معظمها قساوسة وكهنة و كان نيلز غاوى الزرع والنباتات و كان مزارع شاطر والجنينة بتاعته كان شكلها مميز زى السبحة و كان كارل بيلعب فيها هوا و أصحابه. كارل كان ليه تلت اخوات بنات واخ اسمه صامويل اللى بقى كاهن خليفة ابوه نيلز, ورث كارل حبه للزرع والنباتات من ابوه و كان بيحب وهوا صغير بالذات الورد و كان لما يكون زعلان يدولوه وردة فيفرح ويهدا على طول. أبوه نيلز كان بيقضى أوقات كتيره فى الجنينة و كان بيورى كارل الورود وبيقولوه على الأسامى بتاعتها ولما كبر شوية اداله حتت ارض فى الجنينة يزرع فيها لوحده.
بداية التعليم
[تعديل]علمه أبوه اللاتينى والدين والجغرافيا من سن صغيره, وفيه ناس بتقول ان من كُتر ما كانت اللغه اللاتينى بتستخدم فى البيت اتعلمها كارل قبل لحد ما يتعلم اللغه السويدى. لما وصل سبع سنين قرر ابوه انه لازم يكونوله مٌعلم وبعته لواحد معروف فى البلدة بتاعتهم اسمه جون تلاندر لكن الراجل ده مكنش محبوب من كارل خالص لدرجة انه كتب عنه فى سيرته الذاتية "أن تلاندر بيهمد ويطفى المواهب الموجودة جوه العيال مش بينميها زى ما المفروض يحصل". بعد سنتين يعنى سنة 1717 بعتوه مدرسة دراسة النحو فى ڤاكسيو, كان بالعافية بيذاكر لانه كان معظم الوقت بيقضيه فى الريف عشان يتفرج على الزرع والنباتات بس نجح ووصل لاخر سنه فى المدرسة لما كان عنده 15سنة تقريبا. فى السنة دى كان المدرس بتاعه هوا مدير المدرسة نفسه دانيال لانروس اللى كان مهتم بالنباتات برضه, لاحظ لانروس حب وشغف كارل بالنباتات وعهد ليه برعاية الجنينة الخاصة بتاعته وكمان عرفه على دكتور جون روثمان اللى كان طبيب مدينة سملاند و كان مدرس فى مدرسة الچمانيزيوم(نوع خاص من مدارس الثانوى الموجودة فة أوروبا) فى فاكسيو وخلى روثمان كارل يحب الطب كمان. بعد ما قضى لينينه سبع سنين فى مدرسة النحو دخل الچمانيزيوم وهناك درس اليونانى والعبرى واللاهوت والحساب, المعارف دى كانت بتأهل الطالب انه يكون كاهن فى المستقبل لكن كارل مكنش مهتم انه يطلع قسيس زى عيلته. فى اخر سنة زار ابوه نيلز المدرسة عشان يسأل على ابنه عامل ايه فى الدراسة معظم المدرسين قالوا انه مش ممكن يكون كارل طالب للعلم او مهتم بيه, بكن الدكتور روثمان قال عكس كده خالص وكمان اقترح على نيلز انه هيدرس لكارل علم النبات والطب بنفسه وكمان هيديله بيت فى ڤاكسيو وبالفعل وافق نيلز على كده وبقى كارل تحت رعاية الدكتور جون روثمان.
الجامعة
[تعديل]
لوند
[تعديل]روثمان ورا كارل ان علم النبات مش حاجه بسيطه ممكن اى حد يعملها لكنه علم صعب ومش مجرد هواية ممكن اى حد يتعلمها. علم روثمان لينينه ازاى يصنف النباتات على طريقة نظام تورنفورد للتصنيف. اتعلم كارل كمان عن النشاط الجنسى فى النباتات طبقا لطريقة سباستيان ڤيالاانت.
فى سنة 1727 لما كان كارل عنده 21سنة دخل جامعة لوند اللى فى سكانيا وهناك اتعرض عليه انه يتعلم ويسكن عند الدكتور كيليان ستوباس. وكمان سمحله انه يستخدم مكتبته اللى كانت فيها كتب كتيرة عن النباتات و كان بيحضر محاضراته كمان. وفى وقت فراغه كان بيروح يستكشف الحياة النباتية فى سكانيا مع زملايه المهتمين بالنباتات برضه.
أبسالا
[تعديل]فى اغسطس سنة 1728 قرر كارل بناء على نصيحة من معلمه ومُرشده الخصوصى الدكتور جون روثمان انه يلتحق بجامعة أبسالا روثمان كان مقتنع ان الجامعة دى هتكون أحسن لو لينينه قرر انه يدرس الاتنين: الطب والنباتات. التوصية دى كانت عشان فيه اتنين داكترة فى الجامعة جامدين جدا فى التدريس فى كلية الطب بجامعة أبسالا وهما: أولف رودبيك الصغير و لارس روبرج اللى كانو فعلن اساتذة ليهم سمعة كويسة جدا فى الوسط العلمى فى الجامعة لكنهم كبروا فى السن وماكنوش مهتمين بالتدريس تانى. فمسلن أولف مبقاش يدى محاضرات عامة تانى كان بيخلى حد بداله يديها وعشان كده فصول علم النبات وعلم الحيوان وعلم الأدوية وعلم التشريح ماكنوش كويسين للدرجة زى الاول. فى أبسالا قابل كارل متبرع ومعلم جديد وهوا اللاهوتى وعالم النباتات الهاوى أولف سيلزيوس اللى كان دكتور متخصص فى علم اللاهوت بجامعة أبسالا. استقبل أولف كارل فى بيته وسمحله باستخدام مكتبته اللى كانت من أقوى و أغنى مكتبات السويد فى علم النباتات.
فى سنة 1729 لينينه كتب رسالة(زى بحث كده) عن الجنس فى النباتات. البحث ده شد انتباه أدولف رودبيك, وفى مايو1730 أدولف اختار كارل عشان يدى محاضرات فى الجامعة مع ان كارل كان لسه طالب فى سنه تانيه فى الجامعة ودا يُدل ان كارل لينينه كان فعلن عبقرى. المحاضرات كان ليها شعبية كبيرة جدا بين الطلبة وكل مرة كان يجيى بتاع 300واحد يحضروا المحاضرة. فى يونيه اتنقل كارل من بيت سيلزيوس لبيت رودبيك وبقى المدرس الخصوصى لتلاتة من ولاد أدولف الـ24 الصغيرين. الصاقة الى كانت بين كارل وسيلزيوس متهزتش وكملوا رحلاتهم الاستكشافية معا بعض اللى كانو بيطلعوها عشان يستكشفوا النباتات. فى الشتا بتاع السنه دى ابتدا كارل يشكك فى تصنيف تورنفورد اللى كان بيستخدمه على طول وقرر انه يعمل تصنيف بنفسه, خطته كانت انه يقسم النباتات حسب عدد الاعضاء الذكرية و الأعشاء الأنثوية للنبات. ابتداء يكتب كتب كتيرة كانت نتيجتها المراجع المشهورة جينيرا بلانتاروم (Genera Plantarum ) و كرتيكا بوتنيكا (Critica Botanica)
نيلز روسن مساعد رودبيك رجع سنة 1731 للجامعه مع دكتوراه فى الطب. ابتدا روسن يدى محاضرات فى التشريح وحاول ياخد مكان كارل فى محاضرات علم النبات لكن رودبيك مرضيش. لحد ديسمبر روسن كان بيدى كارل درس خصوصى فى الطب, حصل سوء تفاهم بين كارل ومرات رودبيك واضطر يمشى من بيته عشان كده لكن علاقته مع رودبيك متأسرتش بالحكاية دى. فى الكريسماس زار كارل عيلته لاول مرة من تلت سنين, مشاعر امه بقت باردة من ساعت ما قرر انه ميكونش قسيس زى ماهيا عايزه لكن لما عرفت انه بقى يدرس فى الجامعه فرحت.
حياته العائلية
[تعديل]
فى سنة 1738 خطب كارل الأنسة ساره اليزابيث مورا وراح ستوكهولم بعد كده عشان يدور على شغل كدكتور عشان يقدر يفتح بييت. اتجوز كارل سارة فى 26 يونيو1738 و بعد كده بسبع شهور جابت سارة اول ولد ليهم وسموه كارل على اسم ابوه و بعد سنتين جابت بنت سموها اليزابيث كريستينا وفى السنة اللى وراها جابت كمان ساره مجدلينا اللى ماتت بعد 15يوم بس. كارل وساره خلفوا اربع عيال تانى هما: لوبفسيا,ساره كريستينا,جوانس,صوفيا.
حياته العملية واستكشافته
[تعديل]عمل كارل رحلات استكشافيه كتيره جدا جوا السويد زى: رحلة لابلاند - رحلة أولاند وجووتلاند - رحلة ڤاسترجوتلاند - رحلة سكانيا. وكمان عمل رحلات كتيره برا السويد فى هولندا وانجلترا وفرنسا.
كمان كارل لينينه هوا اللى اسس الأكاديمية الملكية السويدية للعلوم وبقى رئيسها لفترة كبيرة, فى سنة 1750 اتعين عميد جامعة أبسالا.
أواخر حياته وموته
[تعديل]مرض كارل لينينه فى أواخر حياته وصحته تعبت جدا واتدهورت كتير وفى 10 يناير 1778 مات لينينه فى هامبرى و رغم وصيته انه يدفن هناك ادفن فى كاتدرائية أبسالا يوم 22يناير.
كتب ومراجع كتبها
[تعديل]- سيستم ناتور (Systema Naturae)
- سبيسس بلانتاروم (Species Plantarum)
- چينيرا بلانتاروم (Genera Plantarum)
- سيستما بلانتاروم (Systema Plantarum)
- فيلسوفا بوتانيكا (Philosophia Botanica)
أحياء ذكراه
[تعديل]يعتبر كارل لينينه عالم مهم جدا عشان جدا احتفالات سنوية كتيره بتتعمل على اسمه وفيه كذا جايزة وميدالية فى علم النبات على اسمه برضه. فى اول يناير سنة 2010 بعد التصديق من البرلمان السويدى اندمجت جا معة ڤاكسيو وجامعة كلمار وبقوا جامعة لينينوس تكريما لذكر العالم الجليل.