বাহ্যিক সাহিত্য
বাহ্যিক সাহিত্য (ইংৰাজী: Outdoor Literature) হৈছে বহিঃজগতৰ বিষয়ে বা বাহ্যিক পৃথিৱীৰ লগত জড়িত এক সাহিত্য ধাৰা। বাহ্যিক সাহিত্যই অন্বেষণ সাহিত্য, দুঃসাহসিক সাহিত্য, পাহাৰীয়া সাহিত্য আৰু প্ৰকৃতি লেখাকে ধৰি কেইবাটাও ভিন্ন উপধাৰা সামৰি লৈছে। আন এটা উপধাৰা হৈছে গাইড বুক, যাৰ প্ৰাৰম্ভিক উদাহৰণ আছিল ১৭৭৮ চনত প্ৰকাশিত থমাছ ৱেষ্টৰ লেক ডিষ্ট্ৰিক্টৰ গাইড।[1] এই ধাৰাসমূহৰ ভিতৰত অন্বেষণ, জীয়াই থকা, পালতোলা, হাইকিং, পৰ্বতাৰোহণ, বগা পানীত নাওঁ চলোৱা, জিঅ’কেচিং বা কয়াকিং (Geocaching or Kayaking), বা প্ৰকৃতি আৰু পৰিৱেশৰ বিষয়ে লিখা আদি কাৰ্য্যকলাপ অন্তৰ্ভুক্ত। ভ্ৰমণ সাহিত্য বাহ্যিক সাহিত্যৰ সৈতে একে যদিও ভ্ৰমণ সাহিত্যত সদায় বাহিৰৰ কথাবোৰ কোৱা নহয়। অৱশ্যে দুয়োটা ধাৰাৰ মাজত বিশেষকৈ দীঘলীয়া যাত্ৰাৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট সামঞ্জস্য দেখা যায়।
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]হেনৰী ডেভিদ থ’ৰ’ৰ ৱাল্ডেন (১৮৫৪) এখন পুৰণি আৰু প্ৰভাৱশালী গ্ৰন্থ। যদিও এই কিতাপখন সম্পূৰ্ণৰূপে বাহিৰৰ কাম নহয় (তেওঁ সভ্যতাৰ ওচৰৰ এটা কেবিনত বাস কৰিছিল) তথাপিও তেওঁ মানুহ কিয় মৰুভূমিলৈ শিবিৰ, বেকপেক আৰু হাইকিং কৰিবলৈ ওলাই যায় তাৰ ধাৰণাবোৰ প্ৰকাশ কৰিছিল। তাৰ উদ্দেশ্য হৈছেঃ আধুনিক সমাজৰ হুলস্থুলৰ পৰা আঁতৰি আহি জীৱন সৰল কৰা। সেই সময়ৰ বাবে হেনৰী ডেভিদ থ’ৰ’ৰ এই দৃষ্টিভংগীটো আছিল নতুন। ৱাল্ডেনে বেছিভাগ বাহ্যিক লেখকৰ ওপৰত স্থায়ী প্ৰভাৱ পেলাইছে।
থ'ৰ'ৰ সাৱধানী পৰ্যবেক্ষণ আৰু দুৰ্দান্ত সিদ্ধান্তই সময়ৰ লগত ঢৌ খেলিছে। থ'ৰ'ৱে লক্ষ্য কৰা দুৰ্বলতাসমূহ অধিক প্ৰকট হোৱাৰ লগে লগে সেয়া শক্তিশালী হৈ পৰিছে। ৱাল্ডেনৰ পুখুৰীত থ'ৰৰ সেই জীৱনৰ লগত কোনো প্ৰত্যক্ষ সম্পৰ্ক নথকা বিভিন্ন ঘটনা পাছলৈ তাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱান্বিত হৈ পৰিছে, যেনেঃ ব্ৰিটিছ শ্ৰমিক আন্দোলন, ভাৰতৰ সৃষ্টি, নাগৰিক অধিকাৰ আন্দোলন, হিপ্পী বিপ্লৱ, পৰিৱেশ আন্দোলন, মৰুভূমি আন্দোলন আদি। আজি থ’ৰ’ৰ কথাবোৰ উদাৰবাদী, সমাজবাদী, নৈৰাজ্যবাদী, মুক্তিবাদী আৰু ৰক্ষণশীলসকলে একে অনুভূতিৰে উদ্ধৃত কৰিছে। [2] — কেন কিফাৰ
ৰবাৰ্ট লুই ষ্টিভেনছনৰ ট্ৰেভেলছ উইথ এ ডংকি ইন দ্য চেভেনছ (১৮৭৯) আছিল তেখেতৰ চেভেনছ (ফ্ৰান্স) ভ্ৰমণৰ বিষয়ে। হাইকিং আৰু কেম্পিঙক বিনোদনমূলক কাৰ্য্যকলাপ হিচাপে উপস্থাপন কৰা প্ৰথম পৰ্যায়ৰ জনপ্ৰিয় কিতাপসমূহৰ ভিতৰত এইখন অন্যতম।[1]</ref>
পালতোলা নৌকাচালনাৰ জগতখনত জোছুয়া স্লোকামৰ চেলিং এল'ন আৰউণ্ড দ্য ৱৰ্ল্ড (১৯০০) গ্ৰন্থখন বাহ্যিক সাহিত্যৰ এক ক্লাছিক।[3]১৮৯৫ চনৰ এপ্ৰিল মাহত জোছুয়া স্লোকামে মেছাচুচেটছৰ বষ্টনৰ পৰা জাহাজ চলায়। চেলিং এল'ন আৰউণ্ড দ্য ৱৰ্ল্ডত তেওঁ নিজৰ প্ৰস্থানৰ বৰ্ণনা কৰে:
:মই বিশ্ব ভ্ৰমণৰ সংকল্প লৈছিলোঁ। ১৮৯৫ চনৰ ২৪ এপ্ৰিলৰ ৰাতিপুৱা বতাহ অনুকূল হোৱাৰ বাবে দুপৰীয়া মই লংগৰ ওজন কৰিলোঁ, জাহাজত উঠিলোঁ আৰু বষ্টনৰ পৰা গমন কৰিলোঁ, [...] মোৰ মাজত এটা ৰোমাঞ্চকৰ স্পন্দন অনুভূত হৈছিল। .. মই অনুভৱ কৰিলোঁ যে পিছলৈ ঘূৰি যোৱাৰ এতিয়া আৰু সকাম নাই। মই এক দুঃসাহসিক অভিযানত জড়িত হৈ আছোঁ, আৰু ইয়াৰ অৰ্থ মই ভালদৰে বুজি পাইছোঁ।
তিনি বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ পাছত ১৮৯৮ চনৰ ২৭ জুনত তেওঁ বিশ্ব প্ৰদক্ষিণ কৰি ৪৬,০০০ মাইল (৭৪,০০০ কিলোমিটাৰ)তকৈ অধিক দূৰত্বত থকা ৰোড আইলেণ্ডৰ নিউপ’ৰ্টলৈ উভতি যায়।
১৯৯৭ চনত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ ভিত্তিক অলাভজনক কাৰ্যসূচী হিচাপে ৰাষ্ট্ৰীয় আউটড’ৰ বুক বঁটা প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল যিয়ে প্ৰতি বছৰে বাহ্যিক লেখা আৰু প্ৰকাশনৰ ক্ষেত্ৰত শ্ৰেষ্ঠ বিবেচিত হোৱা লোকসকলক সন্মান জনায়।[4]