অনুবাদ
অনুবাদ (ইংৰাজী: Translation) হৈছে উৎস ভাষাৰ পাঠ্যৰ অৰ্থ সমতুল্য লক্ষ্য ভাষাৰ পাঠ্যৰ দ্বাৰা যুক্ত কৰা।[1] ইংৰাজী ভাষাই অনুবাদ (এটা লিখিত পাঠ্য) আৰু ব্যাখ্যা (বিভিন্ন ভাষাৰ ব্যৱহাৰকাৰীৰ মাজত মৌখিক বা স্বাক্ষৰিত যোগাযোগ)ৰ মাজত এটা পৰিভাষিক পাৰ্থক্য অংকন কৰে (যিটো প্ৰতিটো ভাষাতে নাই)। এই পাৰ্থক্যৰ অধীনত ভাষা সম্প্ৰদায়ৰ ভিতৰত সেই লেখাটোৰ আৰ্ৱিভাৱৰ পিছতহে অনুবাদ আৰম্ভ কৰিব পাৰি।
এজন অনুবাদকে লক্ষ্য-ভাষাটোত উৎস-ভাষাৰ শব্দ, ব্যাকৰণ বা বাক্যবিন্যাস অজানিতে প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ শংকা থাকে। আনহাতে, এনে "একত্ৰিতকৰণ"সমূহে কেতিয়াবা উপযোগী উৎস-ভাষাৰ Calque আৰু ঋণ শব্দ আমদানি কৰিছে যিয়ে লক্ষ্য ভাষাসমূহক সমৃদ্ধ কৰি তুলিছে। পবিত্ৰ গ্ৰন্থৰ প্ৰাচীন অনুবাদককে ধৰি আন অনুবাদকসকলে তেওঁলোকে অনুবাদ কৰা ভাষাবোৰক গঢ় দিয়াত সহায় কৰিছে।[2]
অনুবাদ প্ৰক্ৰিয়া কষ্টকৰ। সেয়েহে ১৯৪০ চনৰ পৰা অনুবাদক স্বয়ংক্ৰিয় কৰাৰ বাবে বা মানৱ অনুবাদকক যান্ত্ৰিকভাৱে সহায় কৰাৰ বাবে বিভিন্ন মাত্ৰাত আৰু পৰ্যায়ত সফলতাৰে প্ৰচেষ্টা চলোৱা হৈছে।[3] অতি শেহতীয়াকৈ ইণ্টাৰনেটৰ উত্থানে অনুবাদ সেৱাৰ বাবে বিশ্বব্যাপী বজাৰ গঢ়ি তুলিছে আৰু "ভাষা স্থানীয়কৰণ"ৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিছে। [4]
ব্যুৎপত্তি
[সম্পাদনা কৰক]
ইংৰাজী শব্দ "অনুবাদ" লেটিন শব্দ translatio ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে,[6] যিটো trans, "across" + ferre, "to carry" বা "to bring" (-latio পাছলৈ latus, ferre ৰ অতীতৰ participle ৰ পৰা আহিছে)। এইদৰে অনুবাদ হৈছে "এটা কঢ়িয়াই নিয়া" বা "এটা কঢ়িয়াই অনা"। অৰ্থাৎ এটা ভাষাৰ পৰা অইন এটা ভাষালৈ[7]
কিছুমান শ্লেভিক ভাষা আৰু জাৰ্মানীয় ভাষাই (ডাচ আৰু আফ্ৰিকান ভাষাৰ বাহিৰে) অনুবাদৰ বিষয়ত "অনুবাদ" ধাৰণাটোৰ বাবে নিজৰ শব্দক calque কৰাইছে, লেটিন মূলৰ সলনি নিজ নিজ শ্লাভিক বা জাৰ্মানীয় মূল শব্দ ব্যৱহাৰ কৰিছে।[7][8][1][9]
পশ্চিম আৰু পূব শ্লাভিক ভাষাই (ৰাছিয়ান ভাষাৰ বাহিৰে) অনুবাদ পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰিছিল, আনহাতে ৰাছিয়ান আৰু দক্ষিণ স্লাভিক ভাষাই ট্ৰেডক্টিঅ' আৰ্হি গ্ৰহণ কৰিছিল। [7]
এছিয়াত অনুবাদ পৰম্পৰা
[সম্পাদনা কৰক]দক্ষিণ, দক্ষিণ-পূব আৰু পূব এছিয়াত অনুবাদৰ এক সুকীয়া পৰম্পৰা আছে (প্ৰাথমিকভাৱে ভাৰতীয় আৰু চীনা সভ্যতাৰ গ্ৰন্থসমূহৰ); বিশেষকৈ ধৰ্মীয়, বিশেষকৈ বৌদ্ধ ধৰ্মীয় গ্ৰন্থসমূহৰ অনুবাদৰ সৈতে আৰু চীনা সাম্ৰাজ্যৰ শাসনৰ সৈতে জড়িত। ইউৰোপত অধিক সাধাৰণতে পোৱা ঘনিষ্ঠ অনুবাদৰ পৰিৱৰ্তে ধ্ৰুপদী ভাৰতীয় অনুবাদৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে শিথিল অভিযোজন; আৰু চীনা অনুবাদ তত্ত্বই অনুবাদৰ বিভিন্ন মাপকাঠী আৰু সীমাবদ্ধতা চিনাক্ত কৰে। যদিও দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ভাৰতীয়কৃত ৰাজ্যসমূহে প্ৰায়ে সংস্কৃত ভাষাৰ গ্ৰন্থ স্থানীয় ভাষালৈ অনুবাদ কৰিছিল, সাক্ষৰ অভিজাত শ্ৰেণী আৰু লিখকসকলে সংস্কৃতক তেওঁলোকৰ সংস্কৃতি আৰু চৰকাৰৰ প্ৰাথমিক ভাষা হিচাপে অধিক ব্যৱহাৰ কৰিছিল। ভাৰতীয় মহাকাব্য ৰামায়ণ বিভিন্ন ভাৰতীয় ভাষাত বহুতো সংস্কৰণত প্ৰকাশ পাইছে, আৰু প্ৰতিটোতে গল্পবোৰ বেলেগ বেলেগ। মধ্যযুগীয় খ্ৰীষ্টান সাহিত্যতো একেধৰণৰ উদাহৰণ পোৱা যায়, যিয়ে স্থানীয় ৰীতি-নীতি আৰু ৰীতি-নীতিৰ লগত পাঠটোক সামঞ্জস্য কৰি তুলিছিল।
টোকা
[সম্পাদনা কৰক]^ ডাচ অভাৰজেটিং (নাম) আৰু অভাৰজেটিং (ক্ৰিয়া) ক্ৰমে "অনুবাদ" আৰু "অনুবাদ কৰা" অৰ্থত প্ৰাচীন বুলি গণ্য কৰা হয়। omzetting এতিয়াও আদিম আধুনিক সাহিত্যিক গ্ৰন্থসমূহত পোৱা যাব পাৰে যদিও আধুনিক ডাচ ভাষাত ইয়াৰ ঠাইত সম্পূৰ্ণৰূপে vertaling ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ The Oxford Companion to the English Language, Namit Bhatia, ed., 1992, pp. 1,051–54.
- ↑ Christopher Kasparek, "The Translator's Endless Toil", The Polish Review, vol. XXVIII, no. 2, 1983, pp. 84-87.
- ↑ W.J. Hutchins, Early Years in Machine Translation: Memoirs and Biographies of Pioneers, Amsterdam, John Benjamins, 2000.
- ↑ M. Snell-Hornby, The Turns of Translation Studies: New Paradigms or Shifting Viewpoints?, Philadelphia, John Benjamins, 2006, p. 133.
- ↑ "Rosetta Stone", The Columbia Encyclopedia, 5th ed., 1994, p. 2,361.
- ↑ Vélez, Fabio. Antes de Babel. পৃষ্ঠা. 3–21.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 Christopher Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 83.
- ↑ The Dutch for "translation" is vertaling, from the verb vertalen, itself derived from taal, "language", plus prefix ver-. The Afrikaans for "translation", derived from the Dutch, is vertaling.
- ↑ "overzetting" in Woordenboek der Nederlandsche Taal, IvdNT