অশোক ফুল


অশোক গছ
এথোপা অশোক ফুল
সংৰক্ষণ স্থিতি
VU (IUCN2.3[1])
জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন
ৰাজ্য: Plantae
(অশ্ৰেণীকৃত): Angiosperms
(অশ্ৰেণীকৃত): Eudicots
(অশ্ৰেণীকৃত): Rosids
বৰ্গ: Fabales
পৰিয়াল: Fabaceae
গণ: Saraca
প্ৰজাতি: S. asoca
বৈজ্ঞানিক নাম
Saraca asoca
(Roxb.) Wilde
সমাৰ্থক[2]
  • Jonesia asoca Roxb.
  • Jonesia confusa Hassk.
  • Jonesia pinnata Willd.
  • Saraca confusa (Hassk.) Backer

অশোক গছ এবিধ লেগুম (legume) অৰ্থাৎ মাহজাতীয় শস্য পৰিয়ালৰ Detarioideae উপপৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত উদ্ভিদ।[3] ভাৰতীয় উপমহাদেশ আৰু কাষৰীয়া অঞ্চলৰ সাংস্কৃতিক পৰম্পৰাত ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ গছ। ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক নাম হৈছে ছাৰাকা অশোকা (Saraca asoca)। ইয়াক কেতিয়াবা ভুলকৈ Saraca indica বুলিও কোৱা হয়।[4] অশোক গছৰ ফুল ভাৰতৰ ওড়িশা ৰাজ্যৰ ৰাজ্যিক ফুল।[5]

বৰ্ণনা

[সম্পাদনা কৰক]

অশোক এবিধ বৰ্ষাৰণ্যৰ গছ। ইয়াৰ মূল বিতৰণ দাক্ষিণাত্য মালভূমিৰ মধ্য অঞ্চলৰ লগতে ভাৰত উপমহাদেশৰ পশ্চিম উপকূলীয় অঞ্চলৰ পশ্চিম ঘাটৰ মধ্য অংশত আছিল।

সুন্দৰ পত্ৰ আৰু সুগন্ধি ফুলৰ বাবে অশোকক বহুমূলীয়া। ই এবিধ ধুনীয়া, সৰু, থিয় চিৰসেউজীয়া গছ, ইয়াৰ গভীৰ সেউজীয়া পাতবোৰ ঘন ঘন ডালত গজি উঠে।

ইয়াৰ ফুল ফুলাৰ বতৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহৰ পৰা এপ্ৰিল মাহৰ আশে-পাশে। অশোক ফুলবোৰ গধুৰ, থোপাথুপিকৈ লাগে। ইহঁতৰ ৰং উজ্জ্বল কমলা-হালধীয়া আৰু মৰহি যোৱাৰ আগতে ৰঙা হৈ পৰে।

বনৰীয়া গছ হিচাপে অশোক এটা দুৰ্বল প্ৰজাতি। ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত ই বিৰল হৈ পৰিছে যদিও মধ্য আৰু পূব হিমালয়ৰ পাদদেশত, ভাৰতৰ উত্তৰ সমভূমিৰ বিভিন্ন স্থানৰ লগতে মুম্বাইৰ ওচৰৰ উপমহাদেশৰ পশ্চিম উপকূলত এতিয়াও বিচ্ছিন্ন বন্য অশোক গছ পোৱা যায়।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]

অশোক গছৰ কেইটামান জাত আছে। এটা জাত ডাঙৰ আৰু সহজে বিয়পি পৰে। ইয়াৰ কৃষিৰ ক্ষেত্ৰত স্তম্ভৰ দৰে জাতবোৰ সাধাৰণতে লোৱা দেখা যায়।

কাহিনী আৰু পৰম্পৰা

[সম্পাদনা কৰক]

সমগ্ৰ ভাৰত উপমহাদেশত বিশেষকৈ ভাৰত, নেপাল আৰু শ্ৰীলংকাত এই অশোক গছক পৱিত্ৰ গছ বুলি গণ্য কৰা হয়। এই গছজোপাক কেন্দ্ৰ কৰি বহুতো লোককথা, ধৰ্মীয় আৰু সাহিত্যিক কাহিনী জড়িত হৈ আছে। ইয়াৰ সুন্দৰ ৰূপ আৰু ফুলৰ ৰং আৰু প্ৰাচুৰ্যৰ বাবেও অতিশয় মূল্যৱান এই অশোক গছক প্ৰায়ে ৰাজপ্ৰসাদৰ চৌহদ আৰু বাগিচাৰ লগতে সমগ্ৰ ভাৰতৰ মন্দিৰৰ আশে-পাশে পোৱা যায়।[6]

অশোক গছ যক্ষী নামৰ পৌৰাণিক সত্তাৰ লগত ওতঃপ্ৰোতভাৱে জড়িত। বৌদ্ধ আৰু হিন্দু মন্দিৰৰ দুৱাৰমুখত সততে পোৱা ভাৰতীয় শিল্পকলাৰ সততে দেখা পোৱা এক কলাত্মক উপাদান হ’ল যক্ষিনীৰ ভাস্কৰ্য৷ যক্ষিনীৰ ভাস্কৰ্যত, অশোক ডালত ভৰি আৰু হাত দুখনে ফুল ফুলা অশোক গছৰ ডাল ধৰি ৰখা দেখা যায়। কলাত্মক উপাদান হিচাপে এই ভাস্কৰ্যত প্ৰায়ে গছ আৰু যক্ষী চিত্ৰিত কৰা হয়। কিছুমান লেখকৰ মতে, এই গছৰ ডালত ভৰি দি থকা কণমানি ছোৱালীজনী উৰ্বৰতাৰ সৈতে জড়িত প্ৰাচীন গছৰ দেৱতাৰ ওপৰত আধাৰিত।[7]

অশোক গছৰ তলৰ যক্ষীসকলো প্ৰাচীন বৌদ্ধ কীৰ্তিচিহ্নসমূহত সজ্জাগত উপাদান হিচাপে গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল আৰু বহুতো প্ৰাচীন বৌদ্ধ প্ৰত্নতাত্ত্বিক স্থানত পোৱা যায়। বছৰ পাৰ হৈ যোৱাৰ লগে লগে অশোক গছৰ তলৰ যক্ষী হিন্দু ভাৰতীয় ভাস্কৰ্য্যৰ এক মানসম্পন্ন সজ্জাগত উপাদানত পৰিণত হয় আৰু ভাৰতীয় মন্দিৰৰ স্থাপত্যৰ শালভঞ্জিকাৰ লগত মিহলি হয়, কাৰণ ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ প্ৰাচীন সাহিত্যত অশোক গছ আৰু শাল গছ (Shorea robusta)ৰ মাজত চিনাক্তকৰণত প্ৰায়ে বিভ্ৰান্তি হোৱা দেখা যায়।[8]

হিন্দু ধৰ্মত অশোকক পবিত্ৰ গছ বুলি গণ্য কৰা হয়। ইয়াৰ সৈতে জড়িত স্থানীয় অসংখ্য পৰম্পৰাৰ গণনা নকৰিলে, অশোক গছক চৈত্ৰ,[9] হিন্দু পঞ্জিকাৰ এটা মাহত পূজা কৰা হয়।[9] ইয়াৰ লগত হিন্দু প্ৰেমৰ দেৱতা কামদেৱৰো সম্পৰ্ক আছে, যিয়ে নিজৰ পুষ্পশৰত থকা পাঁচটা ফুলৰ ভিতৰত অশোক ফুলো আছিল, যি অশোকে আবেদনময়ী সম্মোহন সাব্যস্ত কৰে।[10] সেয়েহে ধ্ৰুপদী ভাৰতীয় ধৰ্মীয় আৰু প্ৰেমিক কবিতাত অশোক গছৰ উল্লেখ প্ৰায়ে পোৱা যায়, গছজোপা বা ইয়াৰ ফুলক বুজোৱা সংস্কৃতত কমেও ষোল্লটা ভিন্ন নাম আছে।[11]

মহাকাব্য বা ভাৰতীয় মহাকাব্যত হনুমানে সীতাক লংকাত প্ৰথম লগ পোৱা অশোক বন (অশোক গছৰ বাগিচা)ৰ উল্লেখ কৰি ৰামায়ণত অশোক গছৰ উল্লেখ কৰা আছে।

  • কলাকাত বজাৰত শুকান অশোক ফুল বিক্ৰীৰ বাবে ৰখা হৈছে৷
    কলাকাত বজাৰত শুকান অশোক ফুল বিক্ৰীৰ বাবে ৰখা হৈছে৷
  • মহাৰাণী মায়াই বুদ্ধক জন্ম দিয়া ছবি
    মহাৰাণী মায়াই বুদ্ধক জন্ম দিয়া ছবি
  • সুসজ্জিত অশোক গছৰ তলত যক্ষী। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব দ্বিতীয় শতিকা, ভাৰত।
    সুসজ্জিত অশোক গছৰ তলত যক্ষী। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব দ্বিতীয় শতিকা, ভাৰত।

চিত্ৰমালা

[সম্পাদনা কৰক]
  • ভাৰতৰ কলকাতাত ফুল আৰু পাতেৰে অশোক গছ এজুপি
    ভাৰতৰ কলকাতাত ফুল আৰু পাতেৰে অশোক গছ এজুপি
  • অশোক ফুল
    অশোক ফুল
  • অশোক ফুল
    অশোক ফুল
  • অশোক ফুল
    অশোক ফুল

তথ্য সংগ্ৰহ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ CAMP Workshops on Medicinal Plants, India (1998). Saraca asoca. p. e.T34623A9879360. 
  2. ↑ Saraca asoca (Roxb.) Willd. — The Plant List
  3. ↑ de la Estrella, Manuel; Forest, Félix; Klitgård, Bente; Lewis, Gwilym P.; Mackinder, Barbara A.; de Queiroz, Luciano P.; Wieringa, Jan J.; Bruneau, Anne (2018), "A new phylogeny-based tribal classification of subfamily Detarioideae, an early branching clade of florally diverse tropical arborescent legumes", Scientific Reports খণ্ড 8 (1): 6884, doi:10.1038/s41598-018-24687-3, PMID 29720687, Bibcode 2018NatSR...8.6884D 
  4. ↑ Zuijderhoudt, G.F.P. (1968), "A revision of the genus Saraca L. — (Legum. Caes.)", Blumea খণ্ড 15: 413–425, http://www.repository.naturalis.nl/document/565670 
  5. ↑ Orissa State Symbols, http://www.mapsofindia.com/orissa/state-symbols.html 
  6. ↑ "Herbs - Ashoka". Tamilnadu.com. 25 February 2013. Archived from the original on 11 April 2013. https://archive.today/20130411231150/http://tamilnadu.com/herbs/ashoka.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 June 2015. 
  7. ↑ Heinrich Zimmer, Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. (1946)
  8. ↑ Buddhistische Bilderwelt: Hans Wolfgang Schumann, Ein ikonographisches Handbuch des Mahayana- und Tantrayana-Buddhismus. Eugen Diederichs Verlag. Cologne. আই.এচ.বি.এন. 978-3-424-00897-5
  9. ↑ 9.0 9.1 "Ashoka Tree". Archived from the original on 2011-07-11. https://web.archive.org/web/20110711163305/http://www.herbsnspicesinfo.com/medicinal-herbs/ashoka-tree.aspx। আহৰণ কৰা হৈছে: 2009-03-30. 
  10. ↑ Cowen, D. V. (1984). Flowering Trees and Shrubs in India, Sixth Edition. প্ৰকাশক Bombay: THACKER and Co. Ltd.. পৃষ্ঠা. 5. 
  11. ↑ Eckard Schleberger, Die indische Götterwelt. Gestalt, Ausdruck und Sinnbild Eugen Diederich Verlag. Cologne. আই.এচ.বি.এন. 3-424-00898-2, আই.এচ.বি.এন. 978-3-424-00898-2

অতিৰিক্ত পঠন

[সম্পাদনা কৰক]

Saha, Jayita; Gupta, Kamala; Gupta, Bhaskar (January 2015). "Phylogenetic analyses and evolutionary relationships of Saraca asoca with their allied taxa (Tribe-Detarieae) based on the chloroplast matK gene". Journal of Plant Biochemistry and Biotechnology খণ্ড 24 (1): 65-74. doi:10.1007/s13562-013-0237-3.  Phillips, Daisy Spectrochimica Acta Part A Molecular and Biomolecular Spectroscopy:Spectroscopic, microscopic and catalytic properties of silver nanoparticles synthesized using Saraca indica flower; http://apps.webofknowledge.com/full_record.do?product=BIOSIS&search_mode=GeneralSearch&qid=9&SID=3Afvw61MmZClqb3VNJ4&page=1&doc=3 Vidhu, V.K.; Daizy, Philip (3 January 2014). "Spectroscopic, microscopic and catalytic properties of silver nanoparticles synthesized using Saraca indica flower". Spectrochimica Acta Part A: Molecular and Biomolecular Spectroscopy খণ্ড 117 (1): 102-8. doi:10.1016/j.saa.2013.08.015. PMID 23988525. 

বাহ্যিক সংযোগ

[সম্পাদনা কৰক]