ইমানুৱেল কাণ্ট

এই প্ৰবন্ধটোত তথ্যপেৰা নাই বা অসম্পূৰ্ণ হৈ আছে৷ আপুনি এই প্ৰবন্ধত এটা তথ্যপেৰা যোগ দিব পাৰে নাইবা বৰ্তমানৰ তথ্যপেৰাটো সম্পাদনা কৰিব পাৰে৷ তথ্যপেৰাই নিৰ্দিষ্ট প্ৰবন্ধটোৰ সম্বন্ধে কিছু প্ৰাথমিক তথ্যৰ যোগান ধৰে৷ প্ৰবন্ধটোৰ আলোচনা পৃষ্ঠাত এই বিষয়ে প্ৰাসংগিক তথ্য থাকিব পাৰে৷ অধিক জানিবলৈ আপুনি শ্ৰেণী:তথ্যপেৰা সাঁচসমূহ আৰু ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপ্ৰকল্প তথ্যপেৰাসমূহ চাব পাৰে৷

ইমানুৱেল কাণ্ট

* জন্মঃ ২২ এপ্ৰিল, ১৭২৪Königsberg, Kingdom of Prussia * *
মৃত্যুঃ ১২ ফেব্ৰুৱাৰী, ১৮০৪ (৭৯ বছৰ বয়সত)Königsberg, East Prussia, Kingdom of Prussia * *
শিক্ষাঃ কৌনিশ্চবাৰ্গ বিশ্ববিদ্যালয় (স্নাতক, স্নাতকোত্তৰ, ১৭৫৫, ডক্তৰেট ১৭৫৫, ডক্তৰেট ১৭৭০)
যুগঃ Age of Enlightenment

ইমানুৱেল কান্ট (Immanuel Kant)^[1] (জন্মঃ ২২ এপ্ৰিল ১৭২৪ – মৃত্যুঃ ১২ ফেব্ৰুৱাৰী ১৮০৪) এজন জাৰ্মান দাৰ্শনিক আৰু এজন কেন্দ্ৰীয় জ্ঞানচিন্তাবিদ আছিল। Königsberg জন্ম গ্ৰহণ কৰা কান্তৰ বিশেষণবিজ্ঞান, অধিবিজ্ঞান, নৈতিকতা আৰু নান্দনিকতাত বিস্তৃত আৰু প্ৰণালীবদ্ধ ৰচনাই তেওঁক আধুনিক পাশ্চাত্য দৰ্শনৰ আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী আৰু বিতৰ্কিত ব্যক্তি হিচাপে পৰিণত কৰিছে। তেওঁক "আধুনিক নৈতিকতাৰ জনক" বুলি কোৱা হয়, "আধুনিক নান্দনিকতাৰ জনক"^[2] আৰু যুক্তিবাদ আৰু অভিজ্ঞতাবাদক একত্ৰিত কৰাৰ বাবে "আধুনিক দৰ্শনৰ জনক" উপাধি অৰ্জন কৰিছে।^[3][4]

অতীন্দ্রিয় আদৰ্শবাদৰ মতবাদত, কাণ্টে যুক্তি দিছিল যে স্থান আৰু সময় কেৱল "অন্তৰ্দৃষ্টিৰ প্ৰকাৰ" যি সকলো অভিজ্ঞতা গঠন কৰে আৰু অভিজ্ঞতাৰ বস্তুবোৰ কেৱল "অৱয়ব"। বস্তুবোৰৰ প্ৰকৃতি যিহেতু সেইবোৰ নিজৰ ভিতৰত আছে সেয়া আমাৰ বাবে অজ্ঞাত। তথাপিও, সন্দেহবাদৰ দাৰ্শনিক মতবাদক প্ৰতিহত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাত, তেওঁ তেওঁৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ৰচনা 'ক্ৰিটিক অৱ পিউৰ ৰিজন' (১৭৮১/১৭৮৭) লিখিছিল। কাণ্টে অভিজ্ঞতাৰ বস্তুবোৰক আমাৰ স্থানিক আৰু লৌকিক প্ৰকাৰৰ অন্তৰ্দৃষ্টি আৰু আমাৰ বুজাবুজিৰ শ্ৰেণীৰ সৈতে খাপ খোৱা বুলি ভবাপ্ৰস্তাৱত কোপাৰনিকান বিপ্লৱৰ সমান্তৰালভাৱে আঁকিছিল, যাতে আমাৰ সেই বস্তুবোৰৰ প্ৰাথমিক জ্ঞান থাকে। এই দাবীবোৰ সামাজিক বিজ্ঞান, বিশেষকৈ সমাজবিজ্ঞান আৰু নৃতত্ত্বত বিশেষভাৱে প্ৰভাৱশালী প্ৰমাণিত হৈছে, যি মানৱ কাৰ্যকলাপক সাংস্কৃতিক নিয়মৰ দ্বাৰা পূৰ্ব-অভিমুখী বুলি গণ্য কৰে।^[5]

কাণ্টে বিশ্বাস কৰিছিল যে যুক্তি হৈছে নৈতিকতাৰ উৎস, আৰু নিৰুৎসাহী বিচাৰৰ অনুষদৰ পৰা নান্দনিকতা উদ্ভৱ হয়। কাণ্টৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী তেওঁৰ নৈতিক তত্ত্বৰ সৈতে গভীৰভাৱে জড়িত আছিল। তেওঁলোকৰ সঠিক প্ৰকৃতি বিবাদত আছে। তেওঁ আশা কৰিছিল যে ৰিপাব্লিকান ৰাজ্যসমূহৰ এক আন্তৰ্জাতিক ফেডাৰেচন আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতাৰ জৰিয়তে চিৰস্থায়ী শান্তি সুৰক্ষিত কৰিব পাৰি। তেওঁৰ বিশ্বজনীন খ্যাতিক তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ বেছিভাগ সময়ৰ বাবে বৈজ্ঞানিক বৰ্ণবাদৰ প্ৰচাৰৰ দ্বাৰা প্ৰশ্নৰ সম্মুখীন কৰা হয়, যদিও তেওঁ জীৱনৰ শেষ দশকত এই বিষয়ত তেওঁৰ দৃষ্টিভংগী সলনি কৰিছিল।^[6]

কৰ্মজীৱন

সাহিত্যিক অৱদান

চমু জীৱনপঞ্জী

বিশেষভাৱে উল্লেখ নকৰা সকলো তথ্য গুয়াৰ পল আৰু উড সম্পাদিত আৰু এলেন ডব্লিউ কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছৰ দ্বাৰা ১৯৯২ চনত প্ৰকাশিত দ্য কেম্ব্ৰিজ এডিচন অৱ দ্য ৱৰ্কছ অৱ ইমানুৱেল কান্ট ইন ইংৰাজী ট্ৰেন্সলেচন (The Cambridge Edition of the Works of Immanuel Kant in English Translation), ষষ্ঠদশ খণ্ডৰ পৰা লোৱা হৈছে। প্ৰবন্ধটোত উদ্ধৃতিসমূহ তলৰ প্ৰধান ৰচনাৰ তালিকাত থকা সংক্ষিপ্তকৰণ অনুসৰি ব্যক্তিগত ৰচনাসমূহৰ বাবেহে দিয়া হৈছে।^[7]

• তাত্ত্বিক দৰ্শন, ১৭৫৫-১৭৭০। এড. আৰু অনুবাদ। ৰালফ মিৰবোটৰ সৈতে ডেভিদ ৱালফৰ্ড। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯২।
• যুক্তিৰ ওপৰত বক্তৃতা। এড. আৰু অনুবাদ। জে মাইকেল ইয়ং। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯২।
• অপাছ পষ্টুমাম। এড. একাৰ্ট ফৰ্ষ্টাৰ, অনুবাদ। একাৰ্ট ফৰ্ষ্টাৰ আৰু মাইকেল ৰ’জেন। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯৩
• ব্যৱহাৰিক দৰ্শন। এড. আৰু অনুবাদ। মেৰী জে গ্ৰেগৰ। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯৬।
• ধৰ্ম আৰু যুক্তিবাদী ধৰ্মতত্ত্ব। এড. আৰু অনুবাদক এলেন ডব্লিউ উড আৰু জৰ্জ ডি জিওভানি। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯৬
• আধ্যাত্মিকতাবিজ্ঞানৰ ওপৰত বক্তৃতা। এড. আৰু অনুবাদ। কাৰ্ল আমেৰিকছ আৰু ষ্টিভ নাৰাগন। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯৭।
• নৈতিকতাৰ ওপৰত বক্তৃতা। এড. পিটাৰ হিথ আৰু জে.বি.শ্ব্নিউইণ্ড, অনুবাদ। পিটাৰ হিথ। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯৭।
• বিশুদ্ধ যুক্তিৰ সমালোচনা। এড. আৰু অনুবাদ। পল গিয়াৰ আৰু এলেন ডব্লিউ উড। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯৮।
• চিঠিপত্ৰ। এড. আৰু অনুবাদ। আৰ্নুলফ ঝ্ৱেইগ। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ১৯৯৯।
• বিচাৰৰ শক্তিৰ সমালোচনা। এড. পল গুয়েৰ, অনুবাদ। পল গিয়াৰ আৰু এৰিক মেথিউছ। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ২০০০।
• ১৭৮১ চনৰ পিছৰ তাত্ত্বিক দৰ্শন।সম্পা. হেনৰী এলিছন আৰু পিটাৰ হিথ, অনুবাদ। গেৰী হেটফিল্ড, মাইকেল ফ্ৰাইডমেন, হেনৰী এলিছন, আৰু পিটাৰ হিথ। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ২০০২।
• টোকা আৰু খণ্ডবোৰ। এড. পল গুয়েৰ, অনুবাদ। কাৰ্টিছ ব’মেন, পল গিয়াৰ, আৰু ফ্ৰেডেৰিক ৰাউচাৰ। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ২০০৫।
• নৃতত্ত্ব, ইতিহাস, আৰু শিক্ষা, সম্পাদক। গুণ্টাৰ জোলাৰ আৰু ৰবাৰ্ট বি লাউডেন। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ২০০৭।
• নৃতত্ত্বৰ ওপৰত বক্তৃতা, সম্পা. এলেন ডব্লিউ উড আৰু ৰবাৰ্ট বি লৌডেন কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ২০১২।
• প্ৰাকৃতিক বিজ্ঞান, সম্পাদক। এৰিক ৱাটকিন্স। কেম্ব্ৰিজ: কেম্ব্ৰিজ ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ, ২০১২।

গ্ৰন্থপঞ্জী

প্ৰবন্ধৰ মূখ্য অংশত ব্যৱহৃত সংক্ষিপ্ত ৰূপসমূহ বন্ধনীত গাঢ় আখৰ দিয়া হৈছে। অন্যথা উল্লেখ নকৰালৈকে পৃষ্ঠাসমূহ সমালোচনাত্মক একাডেমী সংস্কৰণৰ বাবে, যিটো কেম্ব্ৰিজৰ অনুবাদসমূহৰ প্ৰান্তত পোৱা যায়।

• ১৭৪৯ চনত জীৱন্ত শক্তিৰ প্ৰকৃত অনুমানৰ ওপৰত চিন্তা (Gedanken von der wahren Schätzung der lebendigen Kräfte)
• ১৭৫৫: সাৰ্বজনীন প্ৰাকৃতিক ইতিহাস আৰু স্বৰ্গৰ তত্ত্ব [UNH] (Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels)
• ১৭৫৫ চনত জুইৰ ওপৰত কিছুমান ধ্যান-ধাৰণাৰ চমু ৰূপৰেখা (জহান গটফ্ৰাইড টেস্কেৰ অধীনত স্নাতকোত্তৰ গৱেষনাপত্ৰ)
• ১৭৫৫: আধ্যাত্মিক জ্ঞানৰ প্ৰথম নীতিৰ নতুন স্পষ্টীকৰণ (ডক্টৰেট ডিগ্ৰীৰ গৱেষণাপত্ৰ)
• ১৭৫৬: জ্যামিতিৰ সৈতে সংযুক্ত আধ্যাত্মিকতাবিজ্ঞানৰ প্ৰাকৃতিক দৰ্শনত ব্যৱহাৰ, প্ৰথম খণ্ড: ভৌতিক মনাড’লজী [PM] অধ্যাপক পদ
• ১৭৬২ চনত চাৰিটা চিলজিষ্টিক ফিগাৰৰ মিছা সূক্ষ্মতা (Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren)
• ১৭৬৩ চনত ঈশ্বৰৰ অস্তিত্বৰ প্ৰদৰ্শনৰ সমৰ্থনত একমাত্ৰ সম্ভাৱ্য যুক্তি (Der einzig mögliche Beweisgrund zu einer Demonstration des Daseins Gottes)
• ১৭৬৩: দৰ্শনত ঋণাত্মক মাত্ৰাৰ ধাৰণা প্ৰৱৰ্তনৰ প্ৰয়াস [NQ] (Versuch den Begriff der negativen Größen in die Weltweisheit einzüferen)
• ১৭৬৪: সুন্দৰ আৰু উচ্চ অনুভূতিৰ ওপৰত পৰ্যবেক্ষণ [OFBS] (Beobachtungen über das Gefühl des Schönen und Erhabenen)
• ১৭৬৪ চনত মূৰৰ অসুস্থতাৰ ওপৰত ৰচনা (Über die Krankheit des Kopfes)
• ১৭৬৪: প্ৰাকৃতিক ধৰ্মতত্ত্ব আৰু নৈতিকতাৰ নীতিৰ পৃথকতা সম্পৰ্কে অনুসন্ধান (The Prized Essey) [PNTM] (Untersuchungen über die Deutlichkeit der Grundsätze der natürliche Theologie und der Moral)
• ১৭৬৬: এজন আত্মা-দৰ্শকৰ সপোন [DSS] (Träume eines Geistersehers)
• ১৭৬৮: মহাকাশত অঞ্চলৰ পাৰ্থক্যৰ চূড়ান্ত ভিত্তিত [১৭৬৮] (Von dem ersten Grunde des Unterschiedes der Gegenden im Raume)
• ১৭৭০: চেন্সিবল এণ্ড দ্য ইণ্টেলিজিবল ৱৰ্ল্ডৰ ৰূপ আৰু নীতিৰ ওপৰত গৱেষণা পত্ৰ [ID]।
• ১৭৭৫ চনত মানুহৰ বিভিন্ন জাতিৰ ওপৰত (Über die verschiedenen Rassen der Menschen)
• ১৭৮১: বিশুদ্ধ যুক্তিৰ সমালোচনা [CPuR A] (Kritik der reinen Vernunft)ৰ প্ৰথম সংস্কৰণ
• ১৭৮৩: প্ৰলেগোমেনা টু এনি ফিউচাৰ মেটাফিজিক্স [PFM]।
• ১৭৮৪: "প্ৰশ্নৰ উত্তৰ: আলোকজ্জ্বলতা কি?" [আমি?] ("বিয়ানটৱৰ্টং ডেৰ ফ্ৰেজ: ইষ্ট অফক্লাৰুং আছিল নেকি?")
• ১৭৮৪: "এটা কচমোপলিটান উদ্দেশ্যৰ সৈতে এটা ইউনিভাৰ্চেল হিষ্ট্ৰীৰ বাবে আইডিয়া" [UH] ("Idee zu einer allgemeine Geschichte in weltbürgerlicher Absicht")
• ১৭৮৫: "এটা মানৱ জাতিৰ ধাৰণা নিৰ্ণয়" [DCHR] (Bestimung des Begriffs einer Menschenrace)
• ১৭৮৫: নৈতিকতাৰ আধ্যাত্মিকতা [G] (Grundlegung zur Metaphysik der Sitten)
• ১৭৮৬: প্ৰাকৃতিক বিজ্ঞানৰ আধ্যাত্মিক ভেটি [MFNS] (Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft)
• ১৭৮৬: "চিন্তাত নিজকে অভিমুখী কৰাৰ অৰ্থ কি?" [OT] ("ৱাজ heißt: sich im Denken orientieren?")
• ১৭৮৬: মানৱ ইতিহাসৰ অনুমানিক আৰম্ভণি [CB] (Mutmaßlicher Anfang der Menschengeschichte)
• ১৭৮৭: বিশুদ্ধ যুক্তিৰ সমালোচনা [CPuR B] (Kritik der reinen Vernunft)ৰ দ্বিতীয় সংস্কৰণ
• ১৭৮৮: ব্যৱহাৰিক যুক্তিৰ সমালোচনা [CPracR] (Kritik der praktische Vernunft)
• ১৭৯০: বিচাৰৰ সমালোচনা [CPJ] (Kritik der Urteilskraft)
• ১৭৯৩: খালী কাৰণৰ সীমাৰ ভিতৰত ধৰ্ম [RBMR] (Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft)
• ১৭৯৩: অন দ্য অল্ড ছ': ডেট মেই ৰাইট ইন থিয়ৰী কিন্তু ইট ৱন'ট ৱৰ্ক ইন প্ৰেকটিছ [টিপি] (Über den Gemeinspruch: Das mag in der Theorie richtig sein, taugt aber nicht für die Praxis)
• ১৭৯৫: চিৰন্তন শান্তি: এটা দাৰ্শনিক স্কেচ [PP] ("Zum ewigen Frieden")
• ১৭৯৭: নৈতিকতাৰ আধ্যাত্মিকতা [এম এম] (মেটাফিজিক ডেৰ চিটেন)। প্ৰথম খণ্ডটো হৈছে The Doctrine of Right, যিটো প্ৰায়ে পৃথকে পৃথকে The Science of Right নামেৰে প্ৰকাশ কৰা হৈছে।
• ১৭৯৮: প্ৰাগমেটিক পইণ্ট অৱ ভিউৰ পৰা নৃতত্ত্ব [APPV] (Anthropologie in pragmatischer Hinsicht)
• ১৭৯৮: অনুষদৰ সংঘাত [CF] (Der Streit der Fakultäten)
• ১৮০০: যুক্তি
• ১৮০৩: শিক্ষাবিজ্ঞানৰ ওপৰত (Über Pädagogik)
• ১৮০৪: অপাছ পষ্টুমাম [OP]।
• ১৮১৭ চনত দাৰ্শনিক ধৰ্মতত্ত্বৰ ওপৰত বক্তৃতা (Immanuel Kants Vorlesungen über die philosophische Religionslehre সম্পাদনা K.H.L. Pölitz) [এ.ডব্লিউ. উড এণ্ড জি.এম. ক্লাৰ্ক (কৰ্নেল, ১৯৭৮) এই বক্তৃতাসমূহৰ পলিটজৰ দ্বিতীয় সংস্কৰণ ১৮৩০ চনৰ আধাৰত ৰচনা কৰা হৈছে।]

স্বীকৃতি আৰু সন্মান

মৃত্যু

ইমানুৱেল কাণ্টৰ ১৮০৪ চনৰ ১২ ফেব্ৰুৱাৰীত পুৰ্চিয়া সাম্ৰাজ্যৰ পূৱ পুৰ্চিয়াৰ কৌনিচবাৰ্গ চহৰত মৃত্যু হয়। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁৰ বয়স আছিল ৭৯ বছৰ।

তথ্য সংগ্ৰহ

Immanuel Kant - Wikipedia

1. UK: /kænt/, US: /kɑːnt/, German: [ɪˈmaːnu̯eːl kant];
2. Jemberie, Abraham Tsehay (2017). "A Critical Analysis of Immanuel Kant's Groundwork of the Metaphysics of Morals". International Journal of Research and Review. 4 (3): 54–75.
3. Bird, Otto Allen; Duignan, Brian (20 July 1998). "Immanuel Kant". Encyclopedia Britannica Online. Retrieved 23 April 2024.
4. "Immanuel Kant (1724–1804)". Modern German Thought from Kant to Habermas: An Annotated German-Language Reader.
5. Khan, Naveeda (25 March 2021). "Kant and Anthropology" (PDF). Oxford Research Encyclopedia of Anthropology. doi:10.1093/acrefore/9780190854584.013.311. ISBN 978-0-19-085458-4. Retrieved 9 November 2023.
6. "Cosmopolis". Koenigsberg-is-dead.de. 23 April 2001. Archived from the original on 22 March 2009. Retrieved 24 July 2009.
7. di Giovanni, George. (1996) "Translator's Introduction", In Religion and Rational Theology. Cambridge University Press. citing Kant in correspondence with Stäudlin.