কিৰণ মজুমদাৰ-শ্ব(ইংৰাজী: Kiran Majumder Shaw)(জন্ম: ২৩ মাৰ্চ,১৯৫৩) এগৰাকী ভাৰতীয় মহিলা কোটিপতি উদ্যোগী।[1] তেওঁ ভাৰতৰ বাংগালোৰস্থিত[2] জৈৱ প্ৰযুক্তি প্ৰতিষ্ঠান বায়োকন লিমিটেড আৰু বায়োকন বায়োলজিক্স লিমিটেডৰ [3] কাৰ্যবাহী অধ্যক্ষ আৰু প্ৰতিষ্ঠাপক আৰু বাংগালোৰৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ মেনেজমেণ্টৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষা।[4] ২০১৪ চনত বিজ্ঞান আৰু ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ অগ্ৰগতিত অসামান্য অৱদানৰ বাবে তেওঁক অথমাৰ সোণৰ পদক প্ৰদান কৰা হৈছিল।[5][6][7]
কিৰণ মজুমদাৰৰ জন্ম ১৯৫৩ চনৰ ২৩ মাৰ্চত কৰ্ণাটক ৰাজ্যৰ [8] বাংগালোৰত গুজৰাটী পিতৃ-মাতৃৰ ঘৰত হৈছিল।[9] তেওঁ বাংগালোৰৰ বিশ্বপ কটন গাৰ্লছ হাই স্কুলত শিক্ষা লাভ কৰে। ১৯৬৮ চনত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। তাৰ পিছত তেওঁ বাংগালোৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সহযোগী হিচাপে প্ৰাক-বিশ্ববিদ্যালয় পাঠ্যক্ৰম আগবঢ়োৱা মহিলা মহাবিদ্যালয় মাউণ্ট কাৰমেল কলেজ, বাংগালোৰত পঢ়িছিল। তেওঁ জীৱবিজ্ঞান আৰু প্ৰাণীবিজ্ঞান অধ্যয়ন কৰে, ১৯৭৩ চনত প্ৰাণীবিজ্ঞানত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰি বাংগালোৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।[10]মজুমদাৰে অষ্ট্ৰেলিয়াৰ মেলবৰ্ণ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বালাৰাট কলেজলৈ মল্টিং আৰু ব্ৰিউয়িং অধ্যয়ন কৰিবলৈ গৈছিল। ১৯৭৪ চনত তেওঁ একমাত্ৰ মহিলা আছিল যিয়ে ব্ৰিউয়িং পাঠ্যক্ৰমত নামভৰ্তি কৰিছিল আৰু তেওঁৰ শ্ৰেণীত শীৰ্ষস্থান দখল কৰিছিল। তেওঁ ১৯৭৫ চনত মাষ্টাৰ ব্ৰেৱাৰ হিচাপে ডিগ্ৰী অৰ্জন কৰিছিল।
মজুমদাৰে আয়াৰলেণ্ডৰ কৰ্কৰ বায়োকন বায়োকেমিকেলছ লিমিটেডৰ প্ৰতিষ্ঠাপক লেছলি আউচিনকলছক লগ পাইছিল। আউচিনকলছৰ কোম্পানীয়ে ব্ৰিউয়িং, খাদ্য-পেকেজিং আৰু বস্ত্ৰ উদ্যোগত ব্যৱহাৰৰ বাবে এনজাইম প্ৰস্তুত কৰিছিল। আউচিনকলছে ভাৰতত এজন অংশীদাৰ বিচাৰি আছিল যাতে তেওঁক পাপাইন যোগান ধৰাৰ বাবে এটা ভাৰতীয় সহায়ক সংস্থা স্থাপন কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।[11]
ব্যৱসায়টোৰ বিষয়ে অধিক জানিবলৈ আয়াৰলেণ্ডৰ কৰ্কৰ বায়োকন বায়োকেমিকেলছ লিমিটেডত প্ৰশিক্ষাৰ্থী মেনেজাৰ হিচাপে অলপ সময়ৰ বাবে কিৰণ মজুমদাৰ শ্ব' ভাৰতলৈ উভতি আহে। তেওঁ ১৯৭৮ চনত ১০,০০০ টকাৰ বীজ মূলধনেৰে বাংগালুৰুত থকা তেওঁৰ ভাড়াঘৰৰ গেৰেজত বায়োকন ইণ্ডিয়া আৰম্ভ কৰিছিল।[12] যদিও ই এক যৌথ উদ্যোগ আছিল ভাৰতীয় আইনে কোম্পানীটোৰ মাত্ৰ ৩০% বিদেশী মালিকীস্বত্ব সীমিত কৰিছিল। যাৰ অৰ্থ হৈছে কোম্পানীটোৰ ৭০% কিৰণ মজুমদাৰ শ্ব'ৰ আছিল।[13]
২০০৪ চনত তেওঁ সমাজৰ দুৰ্বল শ্ৰেণীক লাভান্বিত কৰিবলৈ স্বাস্থ্য, শিক্ষা, অনাময় আৰু পৰিৱেশ কাৰ্যসূচী পৰিচালনা কৰিবলৈ বায়োকন ফাউণ্ডেচন আৰম্ভ কৰিছিল। ফাউণ্ডেচনৰ ক্ষুদ্ৰ-স্বাস্থ্য বীমা কাৰ্যসূচীয়ে ৭০,০০০ গ্ৰাম্য সদস্যক অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছে।
ইয়াৰ সাতটা এআৰআই ক্লিনিক এনে স্থানত অৱস্থিত য'ত স্বাস্থ্যসেৱা সুবিধাবোৰ দুৰ্বল, আৰু যিসকলে সেইবোৰ বহন কৰিব নোৱাৰে তেওঁলোকক চিকিৎসা সেৱা, জেনেৰিক ঔষধ আৰু মৌলিক পৰীক্ষা প্ৰদান কৰা হয়। প্ৰতিটো ক্লিনিকে ১০ কিলোমিটাৰ ভিতৰত বাস কৰা ৫০,০০০ জনসংখ্যাক সেৱা আগবঢ়ায়। সকলো ক্লিনিকে নেটৱৰ্ক চিকিৎসালয়ৰ পৰা দূৰৱৰ্তী গাঁৱলৈ চিকিৎসক আৰু চিকিৎসকক লৈ নিয়মীয়াকৈ সাধাৰণ স্বাস্থ্য পৰীক্ষা কৰে। প্ৰতি বছৰে, ফাউণ্ডেচন ফৰ হেল্থ কেয়াৰে ইয়াৰ সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগীৰ জৰিয়তে ৩০০,০০০ লোকক সেৱা আগবঢ়ায়।
ফাউণ্ডেচনে ভ্ৰাম্যমাণ চিকিৎসা সেৱাও প্ৰদান কৰে আৰু ৰোগ প্ৰতিৰোধী স্বাস্থ্য শিক্ষা কাৰ্যসূচী আৰু বিনামূলীয়া স্বাস্থ্য সেৱা শিবিৰৰ আয়োজন কৰে। ২০০৭ চনত তেওঁ ড° দেৱী চেট্টীৰ নাৰায়ণ দ্ৰদয়ালয়ৰ সহযোগত বাংগালোৰৰ বুম্মাচন্দ্ৰাৰ নাৰায়ণ হেল্থ চিটি চৌহদত ১,৪০০ বিছনাযুক্ত কৰ্কট ৰোগৰ যত্ন কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিছিল। মজুমদাৰ-শ্ব কৰ্কট কেন্দ্ৰ (MSCC) বুলি কোৱা হয়। মজুমদাৰ শ্ব' কৰ্কট কেন্দ্ৰ ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ কৰ্কট চিকিৎসালয়বোৰৰ ভিতৰত এখন। এই চিকিৎসালয়খনে পাঁচ লাখ বৰ্গফুটতকৈও অধিক এলেকাত বিয়পি আছে। এইটো বিশেষকৈ মূৰ আৰু ডিঙিৰ কৰ্কট, স্তনৰ কৰ্কট আৰু গ্ৰীৱাৰ কৰ্কটৰোগৰ চিকিৎসা কৰা হয়।
মেকমিলান ইণ্ডিয়া লিমিটেড আৰু শিক্ষক প্ৰতীমা ৰাওৰ সহযোগত, মজুমদাৰ-শ্ব'য়ে ২০০৬ চনত কানাড়া বিদ্যালয়ত প্ৰৱৰ্তন কৰা এখন মৌলিক গণিতৰ পাঠ্যপুথিৰ বিকাশ আৰু ব্যৱহাৰত সমৰ্থন জনাইছে। [11]:117[14]তেওঁ ২০০৯ চনত ইণ্ডিয়ান স্কুল অফ বিজনেছত প্ৰসাদ কাইপাৰ সৈতে উদ্ভাৱন ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে বায়োকন চেল সৃষ্টি কৰিবলৈ এক বহু-বছৰীয়া গৱেষণা কাৰ্যসূচীৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰিছিল।[15][16]
বিজ্ঞান আৰু ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ অগ্ৰগতিত অসামান্য অৱদানৰ বাবে মজুমদাৰ-শ্ব'ই অথমাৰ সোণৰ পদক (২০১৪) সহ কেইবাটাও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে।
জৈৱ প্ৰযুক্তি খণ্ডত তেওঁৰ কামে তেওঁ অসংখ্য ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা অৰ্জন কৰিছে। যাৰ ভিতৰত আছে ভাৰত চৰকাৰৰ পৰা পদ্মশ্ৰী (১৯৮৯) আৰু পদ্মভূষণ (২০০৫)। তেওঁক ২০০৪ চনত 'বিজনেছৱমেন অফ দা ইয়েৰ'ৰ বাবে ইকনমিক টাইমছ বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছিল। ফাৰ্মালিডাৰ্ছ ফাৰ্মাচিউটিকেল লিডাৰশ্বিপ ছামিটত তেওঁক "গ্লোবেল ইণ্ডিয়ান ৱমেন অফ দা ইয়েৰ" (২০১২) নাম দিয়া হয়। তেওঁ ২০০৯ চনত "ডায়নামিক এণ্টাৰপ্ৰেনিয়ৰ"ৰ বাবে এক্সপ্ৰেছ ফাৰ্মাচিউটিকেল লিডাৰশ্বিপ ছামিট বঁটাও লাভ কৰিছিল।
কিৰণ মজুমদাৰ শ্ব'ৰজন শ্ব'ৰ সৈতে বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল। তেওঁৰ স্বামী ২০২২ চনৰ ২৪ অক্টোবৰ তাৰিখে মৃত্যুবৰণ কৰিছিল।[17][18]