কুমাৰ চানু

কুমাৰ চানু
প্ৰাথমিক তথ্য
জন্মৰ নাম	কেদাৰনাথ ভট্টাচাৰ্য
জন্ম	২০ অক্টোবৰ, ১৯৫৭ (৬৭ বছৰ)[1][2] কলিকতা, পশ্চিম বংগ, ভাৰত (বৰ্তমানৰকলকাতা)
সংগীতৰ প্ৰকাৰ	ফিল্মি হিন্দী আৰু বঙালী
পেচা	প্লেবেক গায়ক
বাদ্যযন্ত্ৰ	কণ্ঠস্বৰ, তবলা, পিয়ানো
কাৰ্যকাল	১৯৮৯ - বৰ্তমান
ৰেকৰ্ড লেবেল	যশৰাজ ফিল্মছ, টি-চিৰিজ, চ'নি মিউজিক, জী মিউজিক, টিপছ, সাৰেগামা, ভেনাচ ৰেকৰ্ডচ এণ্ড টেপচ আৰু বিশেষ ফিল্মচ

কেদাৰনাথ ভট্টাচাৰ্য (জন্ম ২০ অক্টোবৰ ১৯৫৭), কুমাৰ চানু (বাংলা: কুমাব় শানু, হিন্দী: कुमार सानु, ইংৰাজী: Kumar Sanu) নামেৰে অধিক পৰিচিত, এজন ভাৰতীয় নেপথ্য গায়ক। তেওঁ বলীউডত সুৰৰ ৰজা হিচাপে জনপ্ৰিয়। তেওঁ হাজাৰ হাজাৰ বলীউডৰ হিন্দী গান গোৱাৰ বাবে বিখ্যাত। হিন্দীৰ উপৰিও তেওঁ পশ্চিম বংগ আৰু বাংলাদেশ দুয়োখন দেশতে বাংলা, মাৰাঠী, নেপালী, অসমীয়া, ভোজপুৰী, গুজৰাটী, তেলেগু, মালায়ালম, কানাড়া, তামিল, পাঞ্জাৱী, ওড়িয়া, ছত্তীশগড়ী, উৰ্দু, পালি, ইংৰাজী, চাওতালী আদি অন্যান্য ভাষাতো গান গাইছে। তেওঁ অৰিজিত সিঙৰসৈতে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ নেপথ্য গায়কৰ (১৯৯০-১৯৯৪) বাবে একেৰাহে পাঁচটা ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰাৰ অভিলেখ গঢ়িছে। ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ আৰু সংগীতলৈ তেওঁৰ অৱদানৰ বাবে তেওঁক ২০০৯ চনত ভাৰত চৰকাৰে পদ্মশ্ৰী বঁটা প্ৰদান কৰিছিল। তেওঁৰ ট্ৰেকবোৰ বিবিচিৰ( BBC) "সৰ্বকালৰ শীৰ্ষ ৪০টা বলীউড চাউণ্ডট্ৰেক"ত আছে।^[3]

প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু কেৰিয়াৰ

কুমাৰ চানুৰ দেউতাক পশুপতি ভট্টাচাৰ্য এজন কণ্ঠশিল্পী আৰু সুৰকাৰ আছিল। তেওঁৰ দেউতাকৰ গাওঁখন পূৱ পাকিস্তানৰ (বৰ্তমান বাংলাদেশ) বিক্ৰমপুৰ (বৰ্তমান মুন্সিগঞ্জ জিলা)ত আছিল। দুয়োজন আৰু চানুৰ ডাঙৰ ভগ্নী বিশ্বনাথ উদ্যানৰ ওচৰৰ কলিকতাৰ (বৰ্তমান কলকাতা) সিন্থি অঞ্চলত বাস কৰিছিল। ^[4]

কেৰিয়াৰ

কুমাৰ চানুৱে তেওঁৰ প্লেবেক কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল, চানু ভট্টাচাৰ্য হিচাপে। ১৯৮৬ চনত তেওঁ বাংলাদেশী চলচ্চিত্ৰ টিন কন্যা,শিবলি চাদিকৰ দ্বাৰা পৰিচালিত। চানুৰ হিৰো হীৰালাল (১৯৮৯)ত তেওঁৰ প্ৰথম মুখ্য বলীউড গান আছিল।^[5]

1989 চনৰ 23 ছেপ্টেম্বৰত, জগজিৎ সিঙে কুমাৰ চানুক মুম্বাইৰ বিমল বুংলোৰ কল্যাণজীৰ সৈতে পৰিচয় কৰাই দিছিল, তেওঁলোকৰ পৰামৰ্শঅনুসৰি, তেওঁ তেওঁৰ নাম "কেদাৰনাথ ভট্টাচাৰ্য"ৰ পৰা "কুমাৰ চানু" লৈ সলনি কৰিছিল কিয়নো তেওঁৰ কণ্ঠ আৰু গানৰ শৈলী কিশোৰ কুমাৰৰদ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছিল। তাৰ পিছত চানু মুম্বাইলৈস্থানান্তৰিত হয়, য'ত কল্যাণজী-আনন্দজীয়ে তেওঁক জাদুগৰ চলচ্চিত্ৰত গান গোৱাৰ সুযোগ দিয়ে.

১৯৯০ চনৰ আশিকী (Aashiqui,) চলচ্চিত্ৰৰ বাবে, সংগীত পৰিচালক নাদিম-শ্ৰাৱনে চানুক এটা গানৰ বাহিৰে সকলোবোৰ গাবলৈ দিছিল। তেওঁ শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেক গায়ক হিচাপে তেওঁৰ একেৰাহে পাঁচটা ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰিছিল। তেওঁৰ পৰৱৰ্তী ফিল্মফেয়াৰ বঁটা সমূহ চাজন (১৯৯১), দিৱানা (১৯৯২), বাজিগৰ (১৯৯৩) আৰু ১৯৪২: এ লাভ ষ্টৰী (১৯৯৪) চলচ্চিত্ৰত গানৰ বাবে আহিছিল। তেওঁ 1990 আৰু 1994 চনৰ ভিতৰত গান গোৱাৰ বাবে 5টা বেক টু বেক ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰিছিল।

গুৰুত্বপূৰ্ণ সহযোগিতা

নাদিম শ্ৰৱণ

শ্ৰৱণ ৰাথোড় আৰু ঠাকুৰ ডুলটানিৰ সৈতে চানু

কুমাৰ চানুৱে তেওঁৰ মুখ্য বিৰতি লাভ কৰিছিল যেতিয়া গুলচন কুমাৰে সংগীত পৰিচালক নাদিম আৰু শ্ৰৱণৰ সৈতে তেওঁক আশিকী (১৯৯০) চলচ্চিত্ৰৰ বেছিভাগ গান গাবলৈ সুযোগ দিছিল, গানবোৰ আগতে এটা এলবামৰ বাবে ৰেকৰ্ড কৰা হৈছিল আৰু পিছত গানবোৰৰ চাৰিওফালে চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। চিনেমাখনৰ লগতে গানবোৰো এক বৃহৎ সফলতা আছিল। তাৰ পিছত, তেওঁলোকে বহুতো চলচ্চিত্ৰত একেলগে কাম কৰিছিল, আপমান কি আগ (১৯৯০), সাজন (১৯৯১), ফুল ঔৰ কাণ্টে (১৯৯১), দিল হে কি মন্তা নহি (১৯৯১), সদক (১৯৯১), প্যাৰ কা সায়া (১৯৯১), সাথী (১৯৯১), জান কি কচম (১৯৯১), দিৱানা (১৯৯২), দিল কা ক্যা কচুৰ (১৯৯২), জান তেৰে নাম (১৯৯২), স্বপ্নে সজন কে (১৯৯২), আনাম (১৯৯২), পায়ল (১৯৯২), পনাহ (১৯৯২), বেখুদি (১৯৯২), কাল কি আৱাজ (১৯৯২), দিলৱালে কভি না হাৰে (১৯৯২), হাম হে ৰাহি পেয়াৰ কে (১৯৯৩), সৈনিক (১৯৯৩), জুনুন (১৯৯২), বাল্মা(১৯৯৩), ৱাকত হামাৰা হে (১৯৯৩), ৰং (১৯৯৩), দিল তেৰা আশিক (১৯৯৩), তাদিপাৰ (১৯৯৩),সংৰাম (১৯৯৩), শ্ৰীমান আশিক (১৯৯৩), ধৰতিপুত্ৰ (১৯৯৩), কাইছে কাইছে ৰিষ্টে (১৯৯৩), আদমী খিলোনা হে (১৯৯৩), দিব্য শক্তি (১৯৯৩), দামিনী (১৯৯৩),দিলৱালে (১৯৯৪), ষ্টাণ্টমেন (১৯৯৪),আতিশ (১৯৯৪), ছালামী (১৯৯৪), ছোটি বহু (১৯৯৪), এক্কা ৰাজা ৰাণী (১৯৯৪), সজন কা ঘৰ (১৯৯৪), ক্ৰান্তি ক্ষেত্ৰ (১৯৯৪), আন্দোলন (১৯৯৫), গদ্দাৰ (১৯৯৫),বৰসাত (১৯৯৫), অনোখা আন্দাজ (১৯৯৫), সাজন কি বাহেন মে (১৯৯৫), জমানা দিৱানা (১৯৯৫), ৰাজা হিন্দুস্তানী(১৯৯৬), অগ্নিসাক্ষী (১৯৯৬), মজেদাৰ (১৯৯৬), হিম্মতৱৰ (১৯৯৬), জিত (১৯৯৬),সজন চালে সসুৰাল (১৯৯৬), পাৰ্ডেছ (১৯৯৭), নচিব (১৯৯৭), আ আব লাউত চলে (১৯৯৯), চিৰফ তুম (১৯৯৯), ধড়কন (২০০০), কাচুৰ (২০০১), হাম হো গয়ে আপকে (২০০১), এক ৰিস্তা: দ্য বণ্ড অফ লাভ (২০০১), ইয়ে দিল আশিকানা (২০০২), অংশ (২০০২), হান মেইনে ভি প্যাৰ কিয়া (২০০২), দিল হে তুমহাৰা (২০০২), তুম চে আচ্ছা কৌন হে (২০০২), দিল কা ৰিস্তা (২০০৩), কয়ামত (২০০৩), ফুটপাথ (২০০৩), আন্দাজ (২০০৩), ইণ্ডিয়ান বাবু (2003), হুঙ্গামা (2003), শ্বীন (2004), হাতিয়া (2004), গুমনাম (2004),বৰসাত (2005), মেৰে জীৱন সাথী (2006), আৰু চানম তেৰি কচম (2009)। তেওঁ তেওঁলোকৰ বাবে তেওঁৰ আটাইতকৈ বেছি গান গাইছে (২৯৩টা গান)।

অনু মালিক

চানুৱে অনু মালিকৰসৈতে বিভিন্ন ধৰণৰ গান গাইছে। মালিকেহে চানুক বাজিগৰ (১৯৯৩) চলচ্চিত্ৰৰ প্ৰথম পাশ্চাত্য শৈলীৰ গান "ইয়ে কালি কালি আনখে" গাবলৈ বাধ্য কৰিছিল। কম্বোটোৰ আন কিছুমান সাফল্য হৈছে চমটকাৰ (1992), ফিৰ তেৰি কাহিনী য়াদ আয়ে (1993), ছাৰ (1993), ইমতেহান (1994), বিজয়পথ (1994), মই খিলাড়ী তু আনাৰী (1994), নাৰাজ (1994), য়াৰ গাদ্দাৰ। (১৯৯৪), হাম হে বেমিছাল (১৯৯৪), আ গলে লাগ জা (১৯৯৪), নাজায়াজ (১৯৯৫), গুণ্ডাৰাজ (১৯৯৫), হুলচুল (১৯৯৫), আকেলে হাম আকেলে তুম (১৯৯৫), দিলজালে (১৯৯৬), দাৰাৰ (১৯৯৬), চাহাট (১৯৯৬), বিৰাসত (১৯৯৭), হামেশা (১৯৯৭), দিল কিতনা নাদান হে (১৯৯৭), জুড়ৱা (১৯৯৭), তামান্না (১৯৯৭), ডুপ্লিকেট (১৯৯৮), কাৰেব (১৯৯৮), কাৰেব (১৯৯৬)। 998), সোলডাৰ (1998), ইস্কি টপি উচকে চ্‌ৰ (1998), হাম তো মহব্বত কাৰেগা (2000), আজনাবী (2001), আন: মেন এট ৱৰ্ক (2003), ইশ্ক বিষক (2003), ফিদা (2004) আৰু নো এণ্ট্ৰি (2005)। 2015 চনত, তেওঁলোকে পুনৰ দম লগা কে হাইছাত গান লৈ উভতি আহিছিল

যতীন ললিত

চানুৱে ১৯৯২ চনৰ খিলাড়ী চলচ্চিত্ৰত যতীন ললিতৰ সৈতে তেওঁৰ কাম আৰম্ভ কৰিছিল। তেতিয়াৰ পৰা তেওঁ ৰাজু বান গয়া জেণ্টলমেন (১৯৯২), কভি হান কভি না (১৯৯৩), বয় ফ্ৰেণ্ড (১৯৯৩), দিলৱালে দুলহানিয়া লে জায়েঙ্গে (১৯৯৫), খামোচী (১৯৯৬), য়েছ বছ (১৯৯৭), জব প্যাৰ কিছে হোতা হে (১৯৯৮), কুছ কুছ হোতা হে (১৯৯৮), পেয়াৰ তো হোনা হি থা (১৯৯৮), গোলাম (১৯৯৮), দিল ক্যা কাৰে (১৯৯৮), খুবসুৰাট (১৯৯৯), সংঘস্‌ (১৯৯৯), ইয়ে হে মুম্বাই মেৰী জান (১৯৯৯), বাস্তৱ (১৯৯৯), চৰফৰোশ (১৯৯৯) আৰু ফ্লেমচ্‌-টাৰ্ম ২ (দা টাইমলাইনচ অৰিজিনেল্‌) কে ধৰি হিট চলচ্চিত্ৰৰ বাবে কণ্ঠ দান কৰে॥ তেওঁ তেওঁলোকৰ বাবে মুঠ ১৩৭টা গান গাইছে।

হিমেশ ৰেশমিয়া

চানুৱে হিমেশ ৰেশমিয়াৰবাবে কাম কৰিছিল, ৰেশমিয়াই প্ৰযোজনা কৰা টিভি ধাৰাবাহিকৰ সকলো শীৰ্ষক ট্ৰেকৰ বাবে। সকলো শীৰ্ষক ট্ৰেক চানুৱে গাইছিল, আৰু তাৰ পিছত সংগীত পৰিচালক হিচাপে তেওঁৰ প্ৰথম চলচ্চিত্ৰ, প্যাৰ কিয়া তো ডাৰ্না কিয়া আৰু আন বহুতো চলচ্চিত্ৰ যেনে কুৰুক্ষেত্ৰ, ইয়ে হে জলৱা, হুমৰাজ, কহি প্যাৰ না হো জায়ে, হেলো ব্ৰাদাৰ, বন্ধন, দুলহান হাম লে জায়েঙ্গে, জোড়ী নং 1, উলঝন, ফুটপাথ্‌ আৰু টাৰ্জান: দা ৱাণ্ডাৰ কাৰ।

ৰাজেশ ৰোশন

জুৰ্ম (১৯৯০) চলচ্চিত্ৰত "জব কোই বাত বিগাদ জায়ে"ৰ সৈতে আৰম্ভ কৰি, ৰাজেশ ৰোশনৰ সৈতে চানুৰ সহযোগিতাই এটাৰ পিছত এটা হিট প্ৰস্তুত কৰে। গুৰুত্বপূৰ্ণ চলচ্চিত্ৰসমূহৰ ভিতৰত আছে কৰণ অৰ্জুন (১৯৯৫), সবচে বড়া খিলাড়ী (১৯৯৫), পাপা কেহতে হে (১৯৯৬), দস্তক (১৯৯৬), কয়লা (১৯৯৭), কহো না... পেয়াৰ হে (২০০০), কিয়া কেহনা (২০০০), কৰোবাৰ: দ্য বিজনেছ অৱ লাভ (২০০০) আৰু এটবাৰ (২০০৪)।

বিজু শ্বাহ

চানুৱে বিজু শ্বাহৰ কিছুমান মহান ৰচনাৰ বাবে কণ্ঠ প্ৰদান কৰিছে। বিশ্বতমা (১৯৯২), মোহৰা (১৯৯৪), তেৰে মেৰে চাপনে (১৯৯৬), গুপ্ত (১৯৯৭), আৰ য়া পাৰ (১৯৯৭), বেটি নং ১ (১৯৯৯), বুলন্দি (২০০০), প্যাৰ ইশ্ক আৰু মহব্বত (২০০১) আৰু কাচাম(২০০১) উল্লেখযোগ্য এলবাম।

আনন্দ-মিলিন্দ

চানুৱে আনন্দ-মিলিন্দৰ সৈতে 150 ৰো অধিক গান ৰেকৰ্ড কৰিছে। তেওঁৰ ৰোমাণ্টিক প্ৰতিচ্ছবিৰ পৰা আঁতৰি তেওঁ দুয়োজনৰ বাবে পিপী (peppy) নম্বৰ গাইছে, তেওঁৰ আটাইতকৈ বিখ্যাত হৈছে অভিনেতা গোবিন্দাৰ বাবে। তেওঁ দুয়োৰে সৈতে কাম কৰিছিল আৰু সফলতাৰে ত্ৰিনেত্ৰা (১৯৯১), জিগৰ (১৯৯২), বোল ৰাধা বোল (১৯৯২), ইনছানিয়াত কে দেৱতা (১৯৯২), এক লড়কা এক লড়কী (১৯৯২), সূৰ্য্যৱংশী(১৯৯২), হস্তি (১৯৯২), গিৰাফ্‌ট (১৯৯২), প্লেটফৰ্ম (১৯৯২), ৰাজা বাবু (১৯৯৪), চুহাগ (১৯৯৪), জয় কিষাণ (১৯৯৪), কুলি নম্বৰ ১ (১৯৯৫), হিৰো নং 1 (1997), গাইৰ (1998), চল মেৰে ভাই (2000), আৰ্মী (1996), লুটেৰে (1993), গোপী কিষাণ (1994) আৰু ৰক্ষক (1996)। আদিত কণ্ঠ প্ৰদান কৰিছিল।

অন্যান্য কাম

চানুৱে বিভিন্ন ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰৰ বাবে সংগীত ৰচনা কৰিছে। উথান আৰু ইয়ে চাণ্ডে কিউ আতা হে উল্লেখনীয়। লতা মংগেশকাৰ, আশা ভোঁচলে, কবিতা কৃষ্ণমূৰ্তি, অনুৰাধা পৌড়ৱাল, স্বপ্না মুখাৰ্জী, অলকা য়াগনিক, চনু নিগম, সাধনা সৰ্গম, সুদেশ ভোনছলে, শান, শ্ৰেয়া ঘোষাল, হেমা সৰদেশাই, সুনিধি চৌহান আৰু বহুতে তেওঁৰ সংগীতৰ বাবে তেওঁলোকৰ কণ্ঠ দান কৰিছিল। "ইয়ে কাইছা উথন হে" (আশা ভোচলে আৰু চনু নিগমে দুটা পৃথক সংস্কৰণত গোৱা) আৰু "জিচনে স্বপ্না দেখা" (নিজে চানুৱে গোৱা) সমালোচকৰ দ্বাৰা প্ৰশংসিত। তেওঁ গায়ক উদিত নাৰায়ণৰ সৈতে টিভি অনুষ্ঠান "ইয়ে দুনিয়ান গাজব কি" শীৰ্ষক গানটো গাইছিল.

২০১৭ চনত, চানুৱে সাধনা সৰ্গমৰ সৈতে ১৯ৰ ষ্টৰী আধাৰিত টিভি চিৰিজ "ইয়ে উন দিনন কি বাত হে"ৰ শীৰ্ষক ট্ৰেকৰ বাবে গান গাইছিল আৰু ইয়াত কেমিঅ'ৰ অংশ হিচাপেও দেখা গৈছিল। ^[6] ২০১৯ চনত তেওঁ ষ্টাৰ প্লাছৰ "কুলফি কুমাৰ বাজেৱালা"ৰ বাবে অলপ গান গাইছিল।

চলচ্চিত্ৰৰ বাবে গান গোৱা আৰু সংগীত ৰচনা কৰাৰ বাহিৰে, তেওঁ চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাণত আগ্ৰহ দেখুৱাইছে। ২০০৬ চনত, তেওঁ তেওঁৰ প্ৰথম হিন্দী চলচ্চিত্ৰ "উথান " প্ৰযোজনা কৰে।

চানু হৈছে বিশ্ব বন্ধনৰ এজন ট্ৰাষ্টী আৰু ব্ৰেণ্ড এম্বেচেডৰ, চেৰিব্ৰেল পালচিৰ এক ভেটি।^[7]

চানুৱে দিল্লীৰ কৰোল বাগত দুখীয়া শিশুসকলৰ বাবে কুমাৰ চানু বিদ্যা নিকেতন নামৰ এখন প্ৰাথমিক বিদ্যালয় খুলিছিল।^[8]আৰু শিক্ষাৰ্থীসকলক বিনামূলীয়াকৈ ইউনিফৰ্ম আৰু কিতাপ দিয়া হয়।^[9]

আন গায়কৰ সৈতে কৰ্মৰাজি

গায়ক লতা মংগেশকাৰ, আশা ভোচলে, অনুৰাধা পাউদৱাল, অলকা য়াগনিম, কবিতা কৃষ্ণমূৰ্তি, সাধনা সৰ্গম, এলিশা চীনাই, সুনিধি চৌহান, স্বপ্না মুখাৰ্জী, পূৰ্ণিমা, স্বপ্না অৱস্থি, হেমা সৰদেশাই, শ্ৰেয়া ঘোষাল, আকৃতি কক্কৰ, মোনালী ঠাকুৰ, নেহা কক্কৰ,আৰু অন্যান্য ৰ সৈতে একাধিক হিট দ্বৈত কণ্ঠৰ গীত আছে। ২০১৭ চনত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰা পপ গায়িকা আৰু গীতিকাৰশ্যানন কেৰ সৈতে চানুৱে একাধিক দ্বৈত অনুষ্ঠানও কৰিছে। ^[10]

চানুক ১৯৮০ আৰু ১৯৯০ ৰ দশকৰ শ্ৰেষ্ঠ গায়কসকলৰ সৈতে সৰ্বাধিক সংখ্যক সংস্কৰণ গান আৰু পুৰুষ দ্বৈত হিটৰ কৃতিত্ব দিয়া হয়। কিছুমান উল্লেখযোগ্য গান নিম্নলিখিত ধৰণৰ:

গান	চলচ্চিত্ৰ	গায়কৰ দ্বাৰা গোৱা অন্যান্য সংস্কৰণ
"O Priya Suno Priya"	Arjun Pandit (1999)	Hariharan
"Dil Ka Aalam"	Aashiqui (1990)	Nitin Mukesh
"Dil Ka Rishta"	Dil Ka Rishta (2002)	Udit Narayan and Babul Supriyo
"Kajal Kajal"	Sapoot (1996)	Amit Kumar
"Raja Ko Rani Se"	Akele Hum Akele Tum (1995)	Udit Narayan
"Pardesi Pardesi"	Raja Hindustani (1996)	Udit Narayan and Suresh Wadkar (sad version)
"Aakhon Main Base ho Tum"	Takkar (1995)	Abhijeet Bhattacharya
"Tum Dil Ki"	Dhadkan (2000)	Abhijeet Bhattacharya
"Dil Ne Yeh Kaha Hai Dilse"	Dhadkan (2000)	Sonu Nigam, Udit Narayan
"Woh Aankh Hi Kya"	Khuddar (1994)	Sonu Nigam
"Jeeye Toh Jeeya Kyse"	Saajan (1991)	Pankaj Udhas and S. P. Balasubrahmanyam
"Dil kya kare"	Dil Kya Kare (1999)	Udit Narayan
"Janam meri janam"	Mr. Bechara (1996)	Udit Narayan
"O Dil Tod Ke Hasti Ho Mera"	Bewafa Sanam (1995)	Udit Narayan
"Is Tarah aashiqui ka"	Imtihaan (1994)	Amit Kumar
"Dil Mera Churaya Kyu"	Akele Hum Akele Tum (1995)	Udit Narayan
"Cahaton Ka Silsila"	Shabd (2005)	Udit Narayan
"Jis Ghadi Tujhko"	Prithvi (1997 film)	Udit Narayan
"Salma Pe Dil Aa Gaya"	Salma Pe Dil Aa Gaya (1997)	Udit Narayan, Asha Bhosle and Amit Kumar

ৰাজনীতি

তেওঁ ২০০৪ চনত তেতিয়াৰ দলৰ সভাপতি ভেংকায়া নাইডুৰ (Venkaiah Naidu) নেতৃত্বত এক অনুষ্ঠানত ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিত যোগদান কৰিছিল, কিন্তু পিছত তেওঁ গানত মনোনিবেশ কৰিবলৈ পদত্যাগ কৰিছিল।^[11] তেওঁ ২ ডিচেম্বৰ ২০১৪ তাৰিখে বিজেপিত পুনৰ যোগদান কৰে, তেওঁক অমিত শ্বাহে (Amit Shah) অন্তৰ্ভুক্ত কৰে।^[12]

প্ৰত্যাৱৰ্তন

কুমাৰ চানুৱে ২০১২ চনত প্লেবেক গান গাবলৈ উভতি আহিছিল। তেওঁ ৰচনাকাৰী চাজিদ-ৱাজিদ (Sajid-Wajid) ৰ আগ্ৰহত পুনৰ প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰিছিল। চাজিদ-ৱাজিদে তেওঁক "চাম্মাক চললো ছাইল ছবিলি" - ৰাউডি ৰাঠৌৰ (Rowdy Rathore), "শ্ৰেয়া ঘোষাল"ৰ সৈতে এখন বিবাহৰ গান গাইছিল। ২০১৫ চনত, কুমাৰ চানুৱে দম লগা কে হাইছা (Dum Laga Ke Haisha) চলচ্চিত্ৰৰ বাবে যশ ৰাজ ফিল্মছৰ (Yash Raj Films) পৃষ্ঠভূমিৰ কণ্ঠস্বৰ হিচাপে লতা মংগেশকাৰৰ স্থান লয়। যশ ৰাজ ফিল্মছ (Yash Raj Films) ৰ 60 বছৰৰ ইতিহাসত এইটো প্ৰথম বাৰৰ বাবে আছিল যে লতা মংগেশকাৰৰ কণ্ঠস্বৰ সলনি কৰা হৈছিল। ^[13]

বঁটা

• • ফিল্মফেয়াৰ বঁটা – ১৯৯১-১৯৯৫
  • পদ্মশ্ৰী (২০০৯)
  • শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেকৰ বাবে স্ক্ৰীণ বঁটা

অসামৰিক সন্মান

Year	Award	Honouring body
2001	31 March - Kumar Sanu Day: first Indian singer to achieve such honour in America	Michael R. Turner, Mayor, Dayton, Ohio, U.S.[14]
2001	Doctorate (honorary)	University of America
2009	Padma Shri: India's 4th highest civilian honour	Government of India
2012	Dr. Ambedkar Awards[15]	People Education Society
2014	Maharashtraratna Awards	Government of Maharashtra
2014	Mahanayak Samman Lifetime Achievement: as Bengali Playback Singer	Government of West Bengal
2015	Sangeet Samman Lifetime Achievement Award	Government of West Bengal[16]
2017	Dr. Babasaheb Ambedkar Nobel Award	International Human Rights Council
2018	Felicitation at the UK Houses of Parliament, along with Anuradha Paudwal for contribution in Indian Music and also social services.	Indo-British All Party Parliamentary Group[17]
2019	Bishesh Sangeet Mahasanman	Government of West Bengal

ফিল্মফেয়াৰ বঁটা

লাভ কৰিছে

Year	Song	Film	Music director(s)	Lyricist
1990	"Ab Tere Bin"	Aashiqui	Nadeem-Shravan	Sameer
1991	"Mera Dil Bhi Kitna Pagal Hai"	Saajan
1992	"Sochenge Tumhe Pyaar"	Deewana
1993	"Yeh Kaali Kaali Aankhen"	Baazigar	Anu Malik	Dev Kohli
1994	"Ek Ladki Ko Dekha"	1942: A Love Story	R.D. Burman	Javed Akhtar

মনোনীত

Year	Song	Film
1993	"Baazigar O Baazigar"	Baazigar
1994	"Kuch Na Kaho"	1942: A Love Story
1995	"Tujhe Dekha To"	Dilwale Dulhania Le Jayenge
1995	"Tu Mile Dil Khile"	Criminal (1995 film)#Hindi Version
1997	"Do Dil Mil Rahe Hain"	Pardes
1998	"Ladki Badi Anjaani Hai"	Kuch Kuch Hota Hai
1999	"Aankhon Ki Gusthakiyaan"	Hum Dil De Chuke Sanam
2003	"Sanam Mere Humraaz"	Humraaz
2003	"Kisise Tum Pyar Karo"	Andaaz

অন্যান্য বঁটা

• 2016: "গুগলে যোৱা 10 বছৰত সৰ্বাধিক অনুসন্ধান কৰা ভাৰতীয় গায়ক" ত অষ্টম স্থান^[18]
• 2003: "দশকৰ শ্ৰেষ্ঠ শিল্পী"ৰ বাবে বলীউড সংগীত বঁটা
• 2001: "চান্দ চিতাৰে"ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেকৰ বাবে চেনেল ভি বঁটা (Channel V Award) - কহো না... পেয়াৰ হে" - Kaho Naa... Pyaar Hai
• "আনখোন কি গুস্তাখিয়ান"ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ প্লেবেক গায়ক (পুৰুষ)ৰ বাবে হিৰো হোণ্ডা বঁটা - হাম দিল দে চুকে চানম- Hum Dil De Chuke Sanam
• 2000:"চান্দ চিতাৰে"ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেকৰ বাবে কলাশ্ৰী বঁটা - কহো না... পেয়াৰ হে - Kaho Naa... Pyaar Hai
• 2000:মনোনয়ন: "আনখোন কি গুষ্টাখিয়ান"ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেকৰ বাবে আইফা (IIFA Award ) বঁটা - হাম দিল দে চুকে চানম - Hum Dil De Chuke Sanam
• 2000: মনোনয়ন: উদিত নাৰায়ণ আৰু অলকা য়াগনিকৰ সৈতে "দিল নে ইয়ে"ৰ বাবে এমটিভি বঁটা
• 1999:"আনখোন কি গুষ্টাখিয়ান"ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ নেপথ্য গায়কৰ বাবে মহম্মদ ৰফি স্মাৰক বঁটা - হাম দিল দে চুকে চানম - Hum Dil De Chuke Sanam
• 1999: মনোনয়ন: কবিতা কৃষ্ণমূৰ্তিৰ সৈতে "আনখোন কি গুষ্টাখিয়ান"ৰ বাবে এমটিভি বঁটা - হাম দিল দে চুকে চানম - Hum Dil De Chuke Sanam
• 1999: "আনখোন কি গুস্তাখিয়ান"ৰ বাবে জি গোল্ড বঁটা - হাম দিল দে চুকে চানমHum Dil De Chuke Sanam
• 1999: "আনখোন কি গুষ্টাখিয়ান"ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ প্লেবেক গায়কৰ ষ্টাৰডাষ্ট বঁটা - হাম দিল দে চুকে চানম Hum Dil De Chuke Sanam
• 1999:"অমি চেই মেই"ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ প্লেবেক গায়ক (পুৰুষ) কুমাৰ চানুৰ আনন্দলোক বঁটা Anandalok Awards
• 1998: লায়ন্স ক্লাবৰ গল্ড এৱৰ্ড শ্ৰেষ্ঠ প্লেবেক গায়ক "লড়কী বাদি অঞ্জনী হে" - কুছ কুছ হোতা হে- Kuch Kuch Hota Hai
• 1998:"গণে ভুৱন ভোৰিয়ে ডেবো "ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ নেপথ্য গায়ক (পুৰুষ) কুমাৰ চানুৰ বাবে আনন্দলোক বঁটা Anandalok Awards
• 1997:"লাঠী" চলচ্চিত্ৰৰ বাবে বিএফজেএ বঁটা BFJA Award
• 1996: "কেঞ্চো খুৰ্টে কেওটে" চলচ্চিত্ৰৰ বাবে বিএফজেএ বঁটাBFJA Award
• 1995: শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেকৰ বাবে চেনেল ভি বঁটা "তুঝে দেখা তো ইয়ে জানা চানম" - দিলৱালে দুলহানিয়া লে জায়েঙ্গে - Dilwale Dulhania Le Jayenge
• শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেকৰ বাবে আশীৰ্বাদ বঁটা (Ashirwad Award For Best Male Playback) "এক লড়কী কো দেখা" - ১৯৪২: এ লাভ ষ্টৰী - 1942: A Love Story
• 1995:"এক লড়কী কো দেখা" ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ প্লেবেকৰ স্ক্ৰীণ এৱাৰ্ড (Screen Award) - ১৯৪২: এ লাভ ষ্টৰী Screen Award for Best Male Playback 

তথ্য সংগ্ৰহ

1. Parande, Shweta (23 September 2014). "Kumar Sanu birthday special: Listen to the Bollywood singer's mesmerising songs in the jukebox". India.com. http://www.india.com/buzz/kumar-sanu-birthday-special-listen-to-the-bollywood-singers-mesmerising-songs-in-the-jukebox-156107/। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 September 2018. 
2. Srivastava, Pranati (20 October 2018). "Kumar Sanu birthday: Some intriguing facts about Bollywood's melody king". Times Now News. https://www.timesnownews.com/entertainment/news/people/photo-gallery/kumar-sanu-birthday-some-intriguing-facts-about-bollywoods-melody-king/288800। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 October 2018. 
3. BBC. "BBC - Asian Network - Top 40 Soundtracks of All Time". https://www.bbc.co.uk/asiannetwork/features/top40_soundtracks_10_01.shtml. 
4. "A Singer Acts". The Indian Express. Archived from the original on 19 April 1997. https://web.archive.org/web/19970419144738/http://www.expressindia.com/screen/anmil.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 13 November 2018. 
5. Khole, Purva (23 September 2013). "Kumar Sanu, happy birthday". Bollywoodlife.com. http://www.bollywoodlife.com/news-gossip/kumar-sanu-happy-birthday/। আহৰণ কৰা হৈছে: 13 November 2013. 
6. India-West, R. M. VIJAYAKAR, Special to. "Kumar Sanu Makes Cameo Appearance in 'Yeh Un Dinon Ki Baat Hai'". India West. Archived from the original on 2021-05-01. https://web.archive.org/web/20210501032832/https://www.indiawest.com/entertainment/television/kumar-sanu-makes-cameo-appearance-in-yeh-un-dinon-ki-baat-hai/article_03443294-d37f-11e8-b0d4-73aa57eb3c7f.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-05-01. 
7. "BishwaBandhan: PURPOSE". 20 March 2016. Archived from the original on 20 March 2016. https://web.archive.org/web/20160320220710/http://bishwabandhan.org/en/foundation/whatisbishwabandhan.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 October 2018. 
8. "Kumar Sanu Vidya Niketan - An NGO for underprivileged children". kumarsanuvidyaniketan.org. Archived from the original on 26 October 2018. https://web.archive.org/web/20181026232716/http://kumarsanuvidyaniketan.org/। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 October 2018. 
9. "Singer Kumar Sanu opens school for the underprivileged.. - Bollywood.com News". http://www.bollywood.com/celebrities/kumar-sanu/news/singer-kumar-sanu-opens-school-underprivileged। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 August 2016. 
10. "Interview with talented Pop Singer Shannon K". CreativInn Art Mag. https://creativinn.com/interview-with-talented-pop-singer-shannon-k/. 
11. "Kumar Sanu will "sing" for BJP". The Hindu. 17 March 2004. Archived from the original on 4 April 2004. https://web.archive.org/web/20040404131901/http://www.hindu.com/2004/03/17/stories/2004031705631100.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 November 2013. 
12. "Bollywood singer Kumar Sanu joins BJP". Times Of India. 2 December 2014. http://timesofindia.indiatimes.com/india/Bollywood-singer-Kumar-Sanu-joins-BJP/articleshow/45349978.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 December 2014. 
13. "Lata Mangeshkar Replaced By Kumar Sanu For Ayushmann Khurrana's Dum Laga Ke Haisha". http://businessofcinema.com/bollywood_news/lata-mangeshkar-replaced-kumar-sanu-ayushmann-khurranas-dum-laga-ke-haisha/194005। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 August 2016. 
14. "Day tripper: Kumar Sanu goes global". Filmfare. July 2001. Archived from the original on 30 August 2004. https://web.archive.org/web/20040830051537/http://downloads.movies.indiatimes.com/site/july2001/tunen1.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 5 March 2016. 
15. "International Human Rights Council Honours Dharmendra With Dr Babasaheb Ambedkar Nobel Award". http://m.indiatimes.com/entertainment/celebs/international-human-rights-council-honours-veteran-actor-dharmendra-presents-him-with-dr-babasaheb-ambedkar-nobel-award-275610.html. 
16. "Bappi Lahiri, Kumar Sanu given Lifetime Achievement awards". 14 December 2015. https://indianexpress.com/article/entertainment/music/bappi-lahiri-kumar-sanu-given-lifetime-achievement-awards/. 
17. "Kumar Sanu and Anuradha Paudwal honoured at UK Houses of Parliament". 8 July 2018. https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/kumar-sanu-anuradha-paudwal-uk-houses-of-parliament-5251042/। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 October 2018. 
18. "Salman Khan, Sunny Leone are Google's most searched Indian actors of last 10 years". 15 July 2016. http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/salman-khan-sunny-leone-google-most-searched-actors-2915875/। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 July 2016.