চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা

চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග சந்திரிகா குமாரதுங்க
২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
পঞ্চম শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি
পদাধিকাৰ
কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ ১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
প্ৰধানমন্ত্ৰী	চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
পূৰ্বসূৰী	ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
উত্তৰসূৰী	চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
কাৰ্যকাল ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪ – ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
পূৰ্বসূৰী	চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
উত্তৰসূৰী	মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
Member of Parliament গাম্ফাৰ সদস্য
ব্যক্তিগত তথ্য
বাসস্থান	হোৰাগোলা ৱালেৱা
স্বাক্ষৰ

চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা(ইংৰাজী: Chandrika Bandaranaike Kumaratunga)(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। ^[1][2][3] তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।

প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল

জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে।

১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা

চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত কলম্বোৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .^[4] পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।^[5] জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল। ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।^[6] প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে তামিলসকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।^[7]পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।^[8] সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।^[9]

শিক্ষাজীৱন

চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ ফ্ৰান্সলৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ পেৰিছৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।^[10][11]তেওঁ সিংহলী, ইংৰাজী আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।^[12]

ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন

তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে । তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।^[13] উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া

১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল। ১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন

দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।^[14]তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)

প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)

পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।^[15]

বৈদেশিক নীতি

(right)কুমাৰতুঙ্গা (মাজত) প্ৰাক্তন আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বিদেশ সচিব কলিন পাৱেলৰ সৈতে (সোঁফালে) বৈঠক

বৈদেশিক মন্ত্ৰী লক্ষ্মণ কাদিৰগামাৰৰ নেতৃত্বত তেওঁৰ চৰকাৰে আন্তৰ্জাতিক মঞ্চত শ্ৰীলংকাৰ স্বীকৃতি আৰু গ্ৰহণযোগ্যতা বৃদ্ধি কৰে, যি ১৯৮০ ৰ দশকত হোৱা দাঙ্গা আৰু বিদ্ৰোহ দমনৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছিল ।^[16]

তেওঁ এলটিটিই ক আন্তৰ্জাতিকভাৱে নিষিদ্ধ কৰাত সফল হৈছিল। আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য আৰু ইংলেণ্ডে ক্ৰমান্বয়ে ৮ অক্টোবৰ ১৯৯৭ আৰু ২৮ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০১ তাৰিখে বাধা আৰোপৰ ফলত সেই বিদ্ৰোহী সংগঠনটোক পুঁজিৰ প্ৰাথমিক উৎসৰ পৰা বঞ্চিত কৰা হয়। তেওঁৰ চৰকাৰে ২০ চনত ইজৰাইলৰ সৈতে আনুষ্ঠানিক কূটনৈতিক সম্পৰ্ক পুনৰ স্থাপন কৰে।

দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)

১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে। ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪

২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে নৰৱেত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাৰ বিৰোধীসকলে সমালোচনা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।^[17]

সন্মান আৰু বঁটা

ৰিবন বাৰ	সন্মান	তাৰিখ
	কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ	২০১৮[18]

তথ্যৰ উৎস

1. "BBC Profile: Chandrika Kumaratunga". BBC News. 26 August 2005. http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm. 
2. "Chandrika". 24 April 2024. https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga. 
3. Skard, Torild "Chandrika Kumaratunga" in Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0
4. "Chandrika Bandaranaike Kumaratunga | 1st Female President of Sri Lanka | Britannica" (en ভাষাত). www.britannica.com. 2023-06-25. https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-08-03. 
5. Skard, Torild "Sirimavo Bandaranaike" and "Chandrika Kumaratunga", 2014
6. "S.W.R.D. Bandaranaike | Ceylon leader, independence, reformer | Britannica" (en ভাষাত). www.britannica.com. https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-08-03. 
7. "Solomon Brandaranaike | Inner Temple" (en-GB ভাষাত). www.innertemple.org.uk. 2021-11-23. https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-08-03. 
8. Clancy, Laura; Austin, Sarah (28 March 2023). "Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader" (en-US ভাষাত). Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-08-03. 
9. "Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008'" (en-gb ভাষাত). www.parliament.lk. https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-08-03. 
10. "Alumni – Sciences Po International". www.sciencespo.fr. 4 February 2015. http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni। আহৰণ কৰা হৈছে: 7 November 2018. 
11. "Chandrika awarded France's Highest National Honour" (en ভাষাত). Daily News. http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour. 
12. "Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood". BBC News. 9 October 2000. http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm. 
13. President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014
14. Prime Ministers
15. Schaffer, Howard B. (May 1995). "The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor". Asian Survey খণ্ড 35 (5): 409–425. doi:10.2307/2645745. https://www.jstor.org/stable/2645745. 
16. "Political And Economic Situation of Sri Lanka and its Relations With the EU". European Parliament. January 17, 2005. https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/fd/dsaa20050316_003/dsaa20050316_003en.pdf. 
17. "'Dictatorship' cries after parliament suspended". ABC Radio Australia. 2012. http://www.radioaustralia.net.au/international/radio/onairhighlights/429874. 
18. "Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order | FT Online" (en ভাষাত). www.ft.lk. http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307। আহৰণ কৰা হৈছে: 22 September ২০১৮.