জ্যাজ সংগীত

Jazz
বুৎপত্তি	See: Jazz (word)
শৈলীগত উৎপত্তি	Blues ragtime (including classical ragtime) spirituals folk marches classical European music West African music
সাংস্কৃতিক উৎপত্তি	Late 19th century, New Orleans, U.S.
বাদ্যযন্ত্ৰ	Double bass drums guitar (typically electric guitar) piano saxophone trumpet clarinet trombone tuba vocals vibraphone Hammond organ harmonica
প্ৰকাৰ	*Rock and roll rock jump blues traditional pop reggae rhythm and blues ska funk hip hop house neo soul lounge
উপশৈলী
Subgenres jazz fusion jazz poetry Avant-garde jazz bebop big band chamber jazz cool jazz free jazz gypsy jazz hard bop Latin jazz mainstream jazz modal jazz M-Base neo-bop orchestral jazz post-bop progressive jazz soul jazz straight-ahead jazz swing third stream traditional jazz
সমন্বয় শৈলী
Fusion genres Acid jazz Afrobeat Afro fusion bluegrass bossa nova dansband folk jazz free funk humppa Indo jazz jam band jazzcore jazz-funk jazz fusion jazz rap kwela Mambo Manila Sound nu jazz neo soul punk jazz ska jazz smooth jazz swing revival Western swing world fusion
আঞ্চলিক পট
Regional scenes Australia Armenia Azerbaijan Balkans (Bulgaria) Baltimore Belgium Brazil Canada Chicago Cuba Denmark France Germany Haiti India Iran Italy Japan Kansas City Malawi Mexico Netherlands New Orleans New York City Poland South Africa (Cape jazz) Spain Sweden UK U.S. West Coast Washington, D.C.
অন্যান্য বিষয়
Jazz clubs Jazz standard Jazz (word)
2025 in জ্যাজ সংগীত

জ্যাজ (ইংৰাজী: Jazz) হৈছে ১৯ শতিকাৰ শেষৰ ফালে আৰু ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ, লুইজিয়ানা ৰাজ্যৰ নিউ অৰলিন্স চহৰৰ আফ্ৰিকান-আমেৰিকান সম্প্ৰদায়ৰ পৰা উৎপত্তি হোৱা এটা সংগীত ধাৰা আৰু ব্লুজ, ৰেগটাইম, ইউৰোপীয় সমন্বয় আৰু আফ্ৰিকান ছন্দময় আচাৰ-অনুষ্ঠান আদি হৈছে ইয়াৰ শাখা। ^{[1] [2][3][4][5][6]} ১৯২০ চনৰ জ্যাজ যুগৰ পৰাই জ্যাজে পৰম্পৰাগত আৰু জনপ্ৰিয় সংগীতৰ লগত একেলগে সংগীত প্ৰকাশৰ এক প্ৰধান ৰূপ হিচাপে স্বীকৃতি লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। জ্যাজৰ বৈশিষ্ট্য সমূহ হৈছে ছুইং আৰু নীলা স্বৰ(notes), জটিল কৰ্ডচ, কল আৰু ৰেচপন্স শৈলীৰ কণ্ঠ-সংগীত, পলিৰিদমচ আৰু ইম্প্ৰভাইজেচন।

জ্যাজ বিশ্বজুৰি বিয়পি পৰাৰ লগে লগে ই ৰাষ্ট্ৰীয়, আঞ্চলিক আৰু স্থানীয় সংগীত সংস্কৃতিক আধাৰ হিচাপে লৈ, বিভিন্ন নতুন নতুন শৈলীৰ জন্ম দিছিল। ৰ্পূবে প্ৰচলিত ব্ৰাছ বেণ্ড মাৰ্চ, ফৰাচী কোৱাড্ৰিল, বিগিন, ৰেগটাইম আৰু ব্লুজৰ সৈতে সামূহিক পলিফোনিক ইম্প্ৰভাইজেচনৰ সংমিশ্ৰণ ঘটি ১৯১০ চনৰ আৰম্ভণিতে 'নিউ অৰলিন্স জ্যাজ'ৰ আৰম্ভণি হৈছিল। কিন্তু, নিউ অৰলিন্সেই হওক বা আন ঠাইতে হওক এই জ্যাজৰ আৰম্ভণি একক সংগীতৰ পৰম্পৰা হিচাপে হোৱা নাছিল।^[7] ১৯৩০ চনৰ জ্যাজৰ বিশিষ্ট শৈলী সমূহ আছিল, নৃত্যৰে সজোৱা ছুইং বিগ বেণ্ড, কানছাছ চিটি জ্যাজ (এটা হাৰ্ড-ছুইংগিং, ব্লুজি, ইম্প্ৰভাইজেচনেল শৈলী), আৰু জিপ্সী জ্যাজ (এটা শৈলী যিয়ে মিউজেট ৱাল্টজৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল)। বীবপৰ উত্থান ঘটিছিল ১৯৪০ চনত, যিয়ে জ্যাজক নৃত্যযোগ্য জনপ্ৰিয় সংগীতৰ পৰা অধিক প্ৰত্যাহ্বানমূলক "সংগীতজ্ঞৰ সংগীত"ৰ দিশলৈ স্থানান্তৰিত কৰিছিল। ইয়াক দ্ৰুত টেম্পোত বজোৱা হৈছিল আৰু লগতে অধিক কৰ্ড ভিত্তিক ইম্প্ৰভাইজেচন কৰা হৈছিল। শীতল জ্যাজৰ বিকাশ ঘটিছিল ১৯৪০ চনৰ শেষৰ ফালে, যিয়ে শান্ত মসৃণ শব্দ আৰু দীঘল ৰৈখিক সুৰীয়া ৰেখাৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে।^[8]

১৯৫০ চনৰ মাজভাগত হাৰ্ড বপৰ উত্থান ঘটে, যিয়ে ৰিদম এণ্ড ব্লুজ, গছপেল আৰু ব্লুজৰ ৰ সৰু সৰু গোট, বিশেষকৈ ছেক্সোফোন আৰু পিয়ানোৰ প্ৰভাৱক পৰিচয় কৰাই দিয়ে। মেজাজ বা সংগীতৰ স্কেলক সংগীতৰ গঠন আৰু ইম্প্ৰভাইজেচনৰ ভিত্তি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি, ১৯৫০ চনৰ শেষৰ ফালে মডেল জ্যাজৰ বিকাশ ঘটিছিল। আৰু লগতে বিকাশ ঘটিছিল মুক্ত জ্যাজৰো, যিয়ে নিয়মীয়া মিটাৰ, তাল আৰু আনুষ্ঠানিক গঠন অবিহনে বজোৱাৰ অন্বেষণ কৰিছিল। ১৯৬০ চনৰ শেষৰ ফালে আৰু ১৯৭০ চনৰ আৰম্ভণিতে জ্যাজ-ৰক সংযোজনৰ আবিৰ্ভাৱ হয়, য'ত ৰক সংগীতৰ ছন্দ, বৈদ্যুতিক বাদ্যযন্ত্ৰ আৰু অতি পৰিবৰ্ধিত মঞ্চ শব্দৰ সৈতে জ্যাজ ইম্প্ৰভাইজেচনৰ সংমিশ্ৰণ ঘটে। ১৯৮০ চনৰ আৰম্ভণিতে মসৃণ জ্যাজ নামৰ ব্যৱসায়িক জ্যাজ সংযোজনৰ এটা ৰূপ সফল হৈ উঠে, যাৰ ফলত ৰেডিঅ'ৰ বিশেষ প্ৰসাৰণ লাভ কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, একবিংশ শতিকাত অন্যান্য শৈলী আৰু ধাৰাসমূহৰো প্ৰচলন ঘটিছিল, যেনে লেটিন আৰু আফ্ৰিকান-কিউবান জ্যাজ।

ব্যুৎপত্তি আৰু সংজ্ঞা

জ্যাজ শব্দটোৰ উৎপত্তিৰ ফলত যথেষ্ট গৱেষণাৰ সৃষ্ঠি হৈছে, আৰু ইয়াৰ ইতিহাসো ভালদৰে নথিভুক্ত কৰা হৈছে। ইয়াৰ সৈতে 'জ্যাচম'(jasm) শব্দটোৰ সম্পৰ্ক আছে বুলি বিশ্বাস কৰা হয়, যিটো ১৮৬০ চনৰ পৰা চলি অহা এটা স্লেংগ শব্দ আৰু যাৰ অৰ্থ হৈছে 'পেপ, শক্তি'।^[9][10] এই শব্দটোৰ আটাইতকৈ প্ৰাচীন লিখিত নথিভুক্ত ১৯১২ চনত লছ এঞ্জেলছ টাইমছত প্ৰকাশিত এটা প্ৰবন্ধত আছে য'ত এজন মাইনাৰ্ছ লীগ বেছবল পিটচাৰে এনে এখন পিটচৰ বৰ্ণনা কৰিছিল যাক তেওঁ 'জ্যাজ বল' বুলি অভিহিত কৰিছিল "কাৰণ ই লৰচৰ কৰে আৰু ইয়াৰ বিষয়ে আপুনি একো কৰিব নোৱাৰে"।^[11][12]

আমেৰিকান জ্যাজ সুৰকাৰ, গীতিকাৰ আৰু পিয়ানোবাদক ইউবি ব্লেকে এই ধাৰাটোৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানত প্ৰাৰম্ভিক অৱদান আগবঢ়াইছিল।

সংগীতৰ প্ৰেক্ষাপটত এই শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ ১৯১৫ চনতে চিকাগো ডেইলী ট্ৰিবিউনত নথিভুক্ত কৰা হৈছিল।^[13] নিউ অৰলিন্সত সংগীতৰ প্ৰেক্ষাপটত ইয়াৰ প্ৰথম নথিভুক্ত ব্যৱহাৰ ১৯১৬ চনৰ ১৪ নৱেম্বৰত টাইমছ-পিকাইউনে "জ্যাজ বেণ্ড"ৰ বিষয়ে লিখা এটা প্ৰবন্ধত কৰা হৈছিল।^[14] নেচনেল পাব্লিক ৰেডিঅ'ৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত সংগীতজ্ঞ ইউবি ব্লেকে এই শব্দটোৰ স্লেং অৰ্থবোধৰ স্মৃতি আগবঢ়াই কয় যে, "যেতিয়া ব্ৰডৱেয়ে ইয়াক তুলি লৈছিল, তেতিয়া তেওঁলোকে ইয়াক 'জে-এ-জেড-জেড' বুলি কৈছিল। ইয়াক তেনেকৈ কোৱা হোৱা নাছিল। আচলতে ইয়াৰ বানান আছিল।" 'জে-এ-এছ-এছ' সেইটো লেতেৰা আছিল, আৰু যদি আপুনি জানিছিল যে ইয়াৰ অৰ্থ কি, তেন্তে আপুনি মহিলা সকলৰ সন্মুখত ইয়াক নকয়।"^[15] আমেৰিকান ডাইলেক্ট ছ'চাইটিয়ে ইয়াক ২০ শতিকাৰ শব্দ বুলি নামকৰণ কৰিছিল^[16]।

এলবাৰ্ট গ্লেইজ, ১৯১৫, নিউয়ৰ্কৰ ছলমন আৰ গুগেনহাইম সংগ্ৰহালয়ৰ পৰা "জাজ"ৰ বাবে ৰচনা

জ্যাজৰ সংজ্ঞা দিয়াটো কঠিন কাৰণ ইয়াত ৰেগটাইমৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰক-ইনফিউজড সংযোজনলৈকে ১০০ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ সংগীতৰ বিস্তৃত পৰিসৰ সামৰি লোৱা হৈছে। ইউৰোপীয় সংগীতৰ ইতিহাস বা আফ্ৰিকান সংগীতৰ দৰে অন্যান্য সংগীত পৰম্পৰাৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা জ্যাজক সংজ্ঞায়িত কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছিল যদিও, সমালোচক য়োৱাকিম-আৰ্নষ্ট বাৰ্নিটে যুক্তি আগবঢ়ায় যে ইয়াৰ প্ৰসংগ আৰু ইয়াৰ সংজ্ঞা বহল ।^[17] তেওঁ জ্যাজক "ইউৰোপীয় সংগীতৰ সৈতে নিগ্ৰোৰ সংঘাতৰ ফলত আমেৰিকাত উৎপত্তি হোৱা শিল্প সংগীতৰ এটা প্ৰকাৰ" বুলি সংজ্ঞায়িত কৰিছিল আৰু যুক্তি দিছিল যে ই ইউৰোপীয় সংগীতৰ পৰা পৃথক কাৰণ জ্যাজৰ "সময়ৰ সৈতে বিশেষ সম্পৰ্ক আছে যাক 'ছুইং' বুলি সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে"। জ্যাজত "সংগীত উৎপাদনৰ স্বতঃস্ফূৰ্ততা আৰু সজীৱতা জড়িত হৈ থাকে য'ত ইম্প্ৰভাইজেচনে ভূমিকা পালন কৰে" আৰু ইয়াৰ অন্তৰ্ভুক্ত "উদাত্ত বা গমগমীয়া মাত আৰু বাক্যাংশৰ ধৰণ যিয়ে পৰিবেশন কৰে সেই জ্যাজ সংগীতজ্ঞৰ ব্যক্তিত্বক ই প্ৰতিফলিত কৰে"।^[18]

ট্ৰেভিছ জেকচনে জ্যাজৰ বিভিন্ন যুগক সামৰি এটা বহল সংজ্ঞা প্ৰস্তাৱ কৰিছে: "এইটো এনে এটা সংগীত যিয়ে ছুইং, ইম্প্ৰভাইজিং, দলীয় ভাৱ-বিনিময়, 'ব্যক্তিগত কণ্ঠ' বিকশিত কৰা আৰু বিভিন্ন সংগীতৰ সম্ভাৱনাৰ প্ৰতি মুকলি হোৱা আদি গুণসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰে"।^[19] ক্ৰিন গিবাৰ্ডে যুক্তি দিছিল যে "জ্যাজ হৈছে এটা নিৰ্মাণ" যিয়ে "এটা সুসংহত পৰম্পৰাৰ অংশ হিচাপে বুজিব পৰাকৈ যথেষ্ট মিল থকা কেইবাটাও সংগীত"ক নিৰ্ধাৰণ কৰে।^[20] জ্যাজৰ অন্যতম বিখ্যাত ব্যক্তি ড্যুক এলিংটনে কৈছিল, "এই সকলোবোৰ সংগীত।"^[21]

উপাদান

ইম্প্ৰভাইজেচন

যদিও জাজক সংজ্ঞায়িত কৰাটো কঠিন বুলি গণ্য কৰা হয়, আংশিকভাৱে কাৰণ ইয়াত বহুতো উপশৈলী আছে, ইম্প্ৰভাইজেচন ইয়াৰ অন্যতম সংজ্ঞায়িত উপাদান। ইম্প্ৰভাইজেচনৰ কেন্দ্ৰীয়তাক ব্লুজৰ দৰে পূৰ্বৰ সংগীতৰ ৰূপসমূহৰ প্ৰভাৱ বুলি কোৱা হয়, যিটো লোকসংগীতৰ এটা প্ৰকাৰ যিটো আংশিকভাৱে বাগিচাত আফ্ৰিকান-আমেৰিকান দাসসকলৰ কৰ্মগীত আৰু ফিল্ড হ'লাৰৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছিল। এই কৰ্ম গীতসমূহ সাধাৰণতে পুনৰাবৃত্তিমূলক কল-এণ্ড-ৰেচপন্স পেটাৰ্ণৰ আশে-পাশে গঠন কৰা হৈছিল যদিও আৰম্ভণিৰ ব্লুজবোৰো ইম্প্ৰভাইজেচনেল আছিল। ধ্ৰুপদী সংগীতৰ পৰিবেশনৰ মূল্যায়ন সংগীতৰ স্কোৰৰ প্ৰতি ইয়াৰ নিষ্ঠাৰ দ্বাৰা অধিক কৰা হয়, ব্যাখ্যা, অলংকাৰ আৰু সংগীতৰ প্ৰতি কম গুৰুত্ব দিয়া হয়। ধ্ৰুপদী পৰিবেশকৰ লক্ষ্য হৈছে ৰচনাখন যিদৰে লিখা হৈছিল সেইদৰে বজাই দিয়া। ইয়াৰ বিপৰীতে জাজৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে প্ৰায়ে পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া আৰু সহযোগিতাৰ উৎপাদন, সুৰকাৰৰ অৱদানৰ মূল্য কম, যদি আছে, আৰু পৰিবেশকৰ ওপৰত অধিক মূল্য দিয়া হয়।[20] জাজ পৰিবেশকে এটা সুৰৰ ব্যাখ্যা ব্যক্তিগতভাৱে কৰে, কেতিয়াও একেটা ৰচনা দুবাৰ বজায়। পৰিবেশকৰ মেজাজ, অভিজ্ঞতা আৰু বেণ্ডৰ সদস্য বা দৰ্শকৰ সৈতে হোৱা পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি পৰিবেশকে সুৰ, সুৰ আৰু সময়ৰ স্বাক্ষৰ সলনি কৰিব পাৰে।[21

তথ্যসূত্ৰ

1. "Jazz". Encyclopædia Britannica. Retrieved September 2, 2022.
2. "Jazz Origins in New Orleans – New Orleans Jazz National Historical Park". National Park Service. Retrieved March 19, 2017.
3. "Jazz Origins in New Orleans – New Orleans Jazz National Historical Park". National Park Service. Retrieved March 19, 2017.
4. Roth, Russell (1952). "On the Instrumental Origins of Jazz". American Quarterly. 4 (4): 305–16. doi:10.2307/3031415. ISSN 0003-0678. JSTOR 3031415.
5. Ferris, Jean (1993). America's Musical Landscape. Brown and Benchmark. ISBN 0-697-12516-5. pp. 228, 233.
6. Starr, Larry, and Christopher Waterman. "Popular Jazz and Swing: America's Original Art Form" (Archived February 3, 2017, at the Wayback Machine). IIP Digital. Oxford University Press, 26 July 2008.
7. Hennessey, Thomas (1973). From Jazz to Swing: Black Jazz Musicians and Their Music, 1917–1935 (Ph.D. dissertation). Northwestern University. p. 470.
8. Ventura, David (May 22, 2018). WJEC & EDUQAS GCSE Music Revision Guide. Rhinegold Education. ISBN 978-1-78759-098-4.
9. Wilton, Dave (April 6, 2015). "The Baseball Origin of 'Jazz'". OxfordDictionaries.com. Oxford University Press. Archived from the original on April 7, 2015. Retrieved June 20, 2016.
10. "Where Did 'Jazz,' the Word, Come From? Follow a Trail of Clues, in Deep Dive with Lewis Porter". WBGO. February 26, 2018. Retrieved February 9, 2024
11. Wilton, Dave (April 6, 2015). "The Baseball Origin of 'Jazz'". OxfordDictionaries.com. Oxford University Press. Archived from the original on April 7, 2015. Retrieved June 20, 2016.
12. "Where Did 'Jazz,' the Word, Come From? Follow a Trail of Clues, in Deep Dive with Lewis Porter". WBGO. February 26, 2018. Retrieved February 9, 2024.
13. Seagrove, Gordon (July 11, 1915). "Blues is Jazz and Jazz Is Blues" (PDF). Chicago Daily Tribune. Archived from the original (PDF) on January 30, 2012. Retrieved November 4, 2011 – via Paris-Sorbonne University. Archived at Observatoire Musical Français, Paris-Sorbonne University
14. Benjamin Zimmer (June 8, 2009). ""Jazz": A Tale of Three Cities". Word Routes. The Visual Thesaurus. Retrieved June 8, 2009.
15. Vitale, Tom (March 19, 2016). "The Musical That Ushered In The Jazz Age Gets Its Own Musical". NPR. Retrieved January 2, 2019.
16. "1999 Words of the Year, Word of the 1990s, Word of the 20th Century, Word of the Millennium". American Dialect Society. January 13, 2000. Retrieved January 2, 2019
17. Joachim E. Berendt. The Jazz Book: From Ragtime to Fusion and Beyond. Translated by H. and B. Bredigkeit with Dan Morgenstern. 1981. Lawrence Hill Books, p. 371.
18. Joachim E. Berendt. The Jazz Book: From Ragtime to Fusion and Beyond. Translated by H. and B. Bredigkeit with Dan Morgenstern. 1981. Lawrence Hill Books, p. 371.
19. Elsdon, Peter (2003). "Review: The Cambridge Companion to Jazz, edited by Mervyn Cooke and David Horn". Zeitschrift für Musikwissenschaft (6): 159–175. Archived from the original on November 1, 2013. Retrieved April 30, 2013.
20. Cooke, Mervyn; Horn, David G. (2002). The Cambridge Companion to Jazz. New York: Cambridge University Press. pp. 1, 6. ISBN 978-0-521-66388-5.
21. Luebbers, Johannes (September 8, 2008). "It's All Music". Resonate