ডিমাপুৰ

ডিমাপুৰ (ইংৰাজী: Dimapur)(/diməˈpʊər/) হৈছে ভাৰতৰ নাগালেণ্ড ৰাজ্যৰ সৰ্ববৃহৎ চহৰ আৰু পৌৰসভা। ২০২৪ চনলৈকে চহৰখনৰ পৌৰসভাৰ জনসংখ্যা আছিল ১৭২,০০০। চহৰখন নাগালেণ্ডৰ মুখ্য প্ৰৱেশদ্বাৰ আৰু বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰ। চহৰখন নাগালেণ্ডৰ মুখ্য প্ৰৱেশদ্বাৰ আৰু বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰ। ধনশিৰি নদীৰ পাৰত অৱস্থিত ডিমাপুৰ চহৰখন অসমৰ সীমান্তৰ ওচৰত অৱস্থিত। ডিমাপুৰ মুখ্য ৰেল ষ্টেচন, উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ দ্বিতীয় ব্যস্ততম ষ্টেচন।

ব্যুৎপত্তি

[সম্পাদনা কৰক]

বহুতো বুৰঞ্জীবিদে 'ডিমাপুৰ' নামটো ডিমাচা লোকৰ চহৰ বুলি ব্যাখ্যা কৰিছে। যৌগিক শব্দটো ডিমাচা কচাৰী শব্দৰ পৰা আহৰণ কৰা হৈছে। ডিমাছা ভাষাত দি (পানী), মা (ডাঙৰ), আৰু পুৰ মানে (বসতি)।[1] আহোম বুৰঞ্জীত ডিমাপুৰক কেতিয়াবা চে-দিন-চি-পেন (চহৰ-মাটি-জ্বলোৱা-তৈয়াৰ) বুলি কোৱা হয় যাৰ অৰ্থ হৈছে 'ইটাৰ চহৰ 'আৰু ইয়াৰ শাসকসকলক খুন টিমিচা (ডিমাছাৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা বাবে বিকৃত শব্দ) বুলি কোৱা হয়। [2] [3]

ইতিহাস

[সম্পাদনা কৰক]

ধনশিৰিৰ পাৰত অৱস্থিত (মূলতঃ ডং-চিৰি অৰ্থাৎ শান্তিপূৰ্ণ বসতিৰ এটা খাদ বুলি জনা যায়) ডিমাপুৰক ইউৰোপীয় পণ্ডিত আৰু আহোমসকলে 'ইটাৰ চহৰ' বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল। [4]স্থানীয় জনশ্ৰুতি অনুসৰি, ডিমাপুৰৰ নাম মহাভাৰত চৰিত্ৰ হিড়িম্বাৰ নামেৰে ৰখা হৈছিল বুলি কোৱা হয়।[5]ইয়াক প্ৰথমে "হিদিম্বাপুৰ" (হিড়িম্বাপুৰ বুলি উচ্চাৰণ কৰা হয়) বুলি কোৱা হৈছিল,[6] যাৰ অৰ্থ হৈছে 'হিড়িম্বাৰ চহৰ'। পিছত হিড়িম্বাই ডিম্বাপুৰলৈ আৰু তাৰ পিছত ডিমাপুৰলৈ পৰিৱৰ্তিত হয়।[7][8]আন এটা কিংবদন্তী অনুসৰি ঠাইখন হিড়িম্বাৰ ভগ্নী হিড়িম্বীৰ সৈতে সম্পৰ্কিত যি পিছত পাণ্ডৱ ৰাজকুমাৰ ভীমক বিয়া কৰাইছিল আৰু ঘটোৎকচৰ জন্ম হৈছিল।[9]অৰ্জুনৰ নিৰ্বাসনৰ সময়ত তেওঁ মণিপুৰৰ ৰাজকুমাৰী চিত্ৰাঙ্গদাক বিয়া কৰায়। কছাৰী ৰজাসকলে তেওঁলোকৰ বংশ টোটকচা ভীমৰ পুত্ৰ ঘটোৎকচৰ ফালৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা বুলি বিশ্বাস কৰে। [10]কুৰুক্ষেত্ৰ যুদ্ধত ঘাটোৎকছাৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁৰ পুত্ৰ চাচেম্ফাই সিংহাসন গ্ৰহণ কৰে।[11]

মধ্যযুগ

[সম্পাদনা কৰক]

কছাৰী সকলৰ ৰাজধানী

[সম্পাদনা কৰক]

১৩ শ শতিকাত ডিমাপুৰ ডিমাছা সকলৰ ৰাজধানী আছিল।[12]চহৰখনৰ মাজভাগত ডিমাচা ৰাজ্যৰ এটা পুৰণি ধ্বংসাবশেষ আছে যিয়ে এসময়ৰ সমৃদ্ধিশালী যুগৰ বিষয়ে আভাস দিয়ে।[13]ডিমাপুৰ চহৰখন কছাৰী ৰজা মহামণিফাই (১৩৩০-১৩৭০) প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল হ আৰু ১৫২৬ খ্ৰীষ্টাব্দত আহোম স্বৰ্গদেউ চুহুংমুঙে দখল নকৰালৈকে ডিমাপুৰ কছাৰীসকলৰ ৰাজধানী আছিল।[14]

মিং ৰাজবংশ আৰু আভা ৰাজ্যৰ সৈতে সম্পৰ্ক (১৪০০-১৫০০)

[সম্পাদনা কৰক]
মং মাও (হালধীয়া) ৰাজ্যৰ অধীনত ডিমাপুৰ চি কেফা ৰ সময়ত (১৩৬০)

১৪০৬ ৰ পৰা ১৪৩৯ চনৰ ভিতৰত ডিমাছাসকলৰ চীনা মিং ৰাজবংশৰ সৈতে সম্পৰ্ক থকাৰ লগতে অন্যান্য চুবুৰীয়া ৰাজ্যসমূহৰ সৈতেও ৰাজনৈতিক সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰিছিল।[15]মিং ৰাজসভাৰ পৰা ইম্পেৰিয়েল অৰ্ডাৰ, পেটেণ্ট, চীল, কাগজৰ ধন, ৰেচম আদি ডিমাছা ৰাজ্যলৈ প্ৰেৰণ কৰিবলৈ এজন তত্ত্বাৱধান সচিব ঝৌ ৰংক পঠিয়াইছিল আৰু তাৰ বিনিময়ত ডিমাছাৰ মুৰব্বীয়ে শ্ৰদ্ধাঞ্জলিৰ চিহ্ন হিচাপে ঘোঁৰা আৰু স্থানীয় সামগ্ৰী প্ৰেৰণ কৰিছিল।[16]

বিংশ শতিকা

[সম্পাদনা কৰক]

বিংশ শতিকাত বিশেষকৈ দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত কহিমা মুখ্য কেন্দ্ৰস্থল আছিল। ডিমাপুৰৰ পৰা কহিমা ৭৭ কিঃমিঃ দূৰত অৱস্থিত। জাপান কহিমালৈ আগুৱাই আহিছিল। যদিও পাছলৈ পৰাস্ত হৈছিল।

অসমে ডিমাপুৰখন নাগালেণ্ডক লীজত দিছিল

[সম্পাদনা কৰক]

১৯১৮ চনত ডিমাপুৰক তেতিয়াৰ নাগা পাহাৰ জিলা (এতিয়াৰ নাগালেণ্ড)ক তেতিয়াৰ ভাৰতৰ পূৰ্বৰ ব্ৰিটিছ অসম প্ৰদেশক ৰেললাইন নিৰ্মাণৰ বাবে ৩০ বছৰৰ বাবে লীজত দিছিল (কোন জিলাৰ পৰা অস্পষ্ট)।[17] ১৯৬৩ চনত ডিমাপুৰ পুনৰ ৯৯ বছৰৰ বাবে নাগালেণ্ড ৰাজ্যক লীজত দিয়া হৈছিল।[18]

একবিংশ শতিকা

[সম্পাদনা কৰক]

নাগালেণ্ড বোমা বিস্ফোৰণ,২০০৪

[সম্পাদনা কৰক]

২০০৪ চনৰ ২ অক্টোবৰত দুটা শক্তিশালী বোমা স্থাপন কৰা হৈছিল– এটা ডিমাপুৰ ৰেল ষ্টেচনত আৰু আনটো হংকং বজাৰত। বোমা বিস্ফোৰণচ ৩০জন নিহত আৰু ১০০ ৰো অধিক লোক আহত হৈছিল।

ভৌগোলিক পৰিবেশ

[সম্পাদনা কৰক]

ডিমাপুৰ নাগালেণ্ডৰ দক্ষিণ-পশ্চিমত অৱস্থিত। এই অঞ্চলৰ বেছিভাগ অংশ ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ উপনদী ধনশিৰি নৈৰ সৈতে সমতল, নৈখন চহৰখনৰ পূবে বৈ আছে।

জনসংখ্যা

[সম্পাদনা কৰক]

২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি পুৰণি নগৰ সমিতি অঞ্চলৰ (পুৰণি ধনশিৰি দলংলৈকে) চহৰৰ জনসংখ্যা আছিল ১২২,৮৩৪ জন। পুৰুষ জনসংখ্যাৰ ৫২% আৰু মহিলা ৪৮%। ডিমাপুৰত গড় সাক্ষৰতাৰ হাৰ ৮৬% পুৰুষৰ সাক্ষৰতাৰ হাৰ ৮৮% আৰু মহিলাৰ সাক্ষৰতাৰ হাৰ ৮৪%।[19]ডিমাপুৰত জনসংখ্যাৰ 1 ১২% লোকৰ বয়স ৬ বছৰৰ তলৰ। ৰাজ্যখনৰ আন ঠাইবোৰৰ বিপৰীতে এই চহৰখনত সমগ্ৰ ভাৰতৰ লোকসকলৰ এক বৈষম্যপূৰ্ণ মিশ্ৰণ আছে। যাৰ বাবে ইয়াক "মিনি ইণ্ডিয়া" বুলিও কোৱা হয়। চহৰখনৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৫০% নাগা জাতিগোষ্ঠীৰ লোক বাস কৰাৰ উপৰিও অন্যান্য বিশিষ্ট জনগোষ্ঠীৰ ভিতৰত আছে বঙালী, অসমীয়া, ওড়িয়া, নেপালী, বিহাৰী, মেইটিছ, মাৰোৱাৰী, পাঞ্জাৱী আৰু লগতে তামিল, তেলেগু আৰু কেৰালাৰ লোক। যোৱা দুটা দশকত তিব্বতীয় ব্যৱসায়ীসকলেও চহৰখনত বসতি স্থাপন কৰিছে।

পৰ্যটন

[সম্পাদনা কৰক]

ডিমাপুৰত ঐতিহাসিক, ধৰ্মীয় স্থানকে ধৰি বহুতো ঠাই পৰ্যটকৰ বাবে আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰ হিচাপে গঢ় লৈ উঠিছে।

কছাৰী ৰজাৰ ধ্বংসাৱশেষ

কছাৰী ৰজাৰ ধ্বংসাৱশেষে অতীতৰ গৌৰৱময় ঐতিহ্য বহন কৰিছে।

ডিমাপুৰ চিটি টাৱাৰ চহৰখনৰ এটা মুখ্য স্থান। ডিমাপুৰৰ চিটি টাৱাৰ ডিমাপুৰৰ মাজভাগত চাৰ্কুলাৰ ৰোডত অৱস্থিত। ক্লক টাৱাৰ বুলিও জনা যায়, টাৱাৰটো খ্ৰীষ্টমাছৰ বতৰত খ্ৰীষ্টমাছ লাইটেৰে সজোৱা হয়।

ডিমাপুৰ জৈন মন্দিৰটো ১৯৪৭ চনত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। মন্দিৰটোত কিছুমান সূক্ষ্ম কাঁচৰ কাম আছে। মন্দিৰটো ডিমাপুৰৰ মানুহে অতি শুভ বুলি গণ্য কৰে। সেই সময়ত ডিমাপুৰত উপস্থিত শ্ৰী জেঠমল চেঠী, শ্ৰী ফুলচান্দ চেঠী, শ্ৰী উদয়ৰাম চাবৰা, শ্ৰী চুন্নীল কিষাণলাল চেঠী, শ্ৰী কানহাইয়াল চেঠী, শ্ৰী মংগিলাল চাবৰা, মতিলাল পাটনি, সুভকৰণ চেঠী আৰু অন্যান্য জৈন পৰিয়ালৰ অক্লান্ত প্ৰচেষ্টাৰ দ্বাৰা মন্দিৰটো নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।

ডিমাপুৰত ভালেমান ঠাই আছে য'ত পৰ্যটকসকলে ভ্ৰমণ কৰিব পাৰে। তাৰ ভিতৰত নাগালেণ্ড বিজ্ঞান কেন্দ্ৰ, পাথৰ উদ্যান, হাজি পাৰ্ক, শিৱ মন্দিৰ আৰু কালী মন্দিৰ ভ্ৰমণ কৰিব পাৰে। চুবুৰীয়া জিলাৰ জুলজিকেল পাৰ্ক, গ্ৰীণ পাৰ্ক, নিয়াথু ৰিজৰ্ট, নুনে ৰিজৰ্ট, ট্ৰিপল ফলচ, নাগালেণ্ড বিজ্ঞান কেন্দ্ৰ, একুৱা মেলো পাৰ্ক আৰু কৃষি এক্সপো চাইট ডিমাপুৰৰ পৰা সহজে যাবলৈ পাৰি।

ধৰ্ম

[সম্পাদনা কৰক]

চহৰখনৰ জনসংখ্যাৰ ৪৫.১০% খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম হৈছে চহৰখনৰ আটাইতকৈ বেছি অনুসৰণ কৰা ধৰ্ম। ইয়াৰ পিছত আছে ৪১.১১% হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বী লোক। ইয়াৰ পিছত আছে ১১.২১% ইছলাম ধৰ্মৰ লোক, জৈন ধৰ্ম ১.৭৩%, বৌদ্ধৰ দ্বাৰা ০.৪৮% আৰু শিখসকলৰ পিছত ক্ৰমান্বয়ে ০.১৯%।

তথ্যৰ উৎস

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ Bathari 2014, পৃষ্ঠা. 17-18.
  2. ↑ (Ramirez 2007:93)
  3. ↑ "SALESIAN PROVINCE OF DIMAPUR". donboscodimapur.org. http://www.donboscodimapur.org/history/। আহৰণ কৰা হৈছে: 18 February 2014. 
  4. ↑ Bodo, Phirmi (2021-10-15). "Dimapur: Memories of a brick city" (en-IN ভাষাত). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/society/history-and-culture/dimapur-memories-of-a-brick-city/article37002014.ece. 
  5. ↑ Basu, Ashok Ranjan, ed (1994). Tribal development administration in India (1st সম্পাদনা). প্ৰকাশক New Delhi, India: Mittal Publications. ISBN 978-81-7099-470-1. 
  6. ↑ Bankoti, T. S., ed (2004). Encyclopaedic ethnography of the Himalayan tribes (1st সম্পাদনা). প্ৰকাশক Delhi: Global Vision Publ. House. ISBN 978-81-87746-91-1. 
  7. ↑ "DID YOU KNOW How Dimapur got its name?". Archived from the original on 21 October 2022. https://web.archive.org/web/20221021214105/https://thenortheasttoday.com/states/nagaland/did-you-know-how-dimapur-got-its-name/cid2543747.htm. 
  8. ↑ Barkataki, S. (1969). Assam. National Book Trust, India. ISBN 9780842611428. 
  9. ↑ Bathari 2014, পৃষ্ঠা. 17–18.
  10. ↑ Roy Choudhury, Dr Satabdi (2022). Amazing Assam: Unveiling the Hidden Charm. BFC Publications. পৃষ্ঠা. 24. ISBN 9789355097781. 
  11. ↑ Das, B. M. (1987). The peoples of Assam. প্ৰকাশক Delhi, India: Gian Pub. House. ISBN 978-81-212-0093-6. 
  12. ↑ District Dimapur, History, dimapur.nic.in, India, retrieved February 12, 2021
  13. ↑ (Shin 2020:63)
  14. ↑ "This city is probably the one mentioned in the Ahom Buranji, which records that Ahom king Suhungmung (alias Dihingia Rāja) and his son reached the city by ascending the river Timā (Dima or Dhansiri) in 1526 when the Ahoms attacked Dimapur."(Shin 2020:63)
  15. ↑ Mukherjee, Rila (2011) (en ভাষাত). Pelagic Passageways: The Northern Bay of Bengal Before Colonialism. Primus Books. পৃষ্ঠা. 147. ISBN 978-93-80607-20-7. https://books.google.com/books?id=7xeqhnYtrKcC&pg=PA147. 
  16. ↑ "Patents, seals, Imperial tallies and red warrants engraved with gold characters were conferred upon all of them. The Supervising Secretary Zhou Rang was sent to take the Imperial orders and go and confer them upon these people. Further, paper money and silks as appropriate, were conferred upon them all."(Wade 1994:302)
  17. ↑ NP, Return Dimapur To Assam Demand Grows[সংযোগবিহীন উৎস], nagalandpage.com, India, July 18, 2018
  18. ↑ EMN, Assam politician wants Dimapur and Merapani from Nagaland, easternmirrornagaland.com, India, September 19, 2016
  19. ↑ "Dimapur City Population Census 2011 | Nagaland". www.census2011.co.in. http://www.census2011.co.in/census/city/183-dimapur.html.