ধৰ্মপাল বৌদ্ধ ধৰ্মৰ এক প্ৰকাৰৰ উগ্ৰ বা খঙাল দেৱতা। সংস্কৃতত এই নামৰ অৰ্থ "ধৰ্ম ৰক্ষক" আৰু ধৰ্মপালসকলক ন্যায় বা আইনৰ ৰক্ষক বুলিও কোৱা হয়। ধৰ্মপাল দুইধৰণৰ: লৌকিক ৰক্ষক (লোকপাল) আৰু প্ৰজ্ঞা ৰক্ষক (জ্ঞানপাল)। কেৱল প্ৰজ্ঞা ৰক্ষকসকলহে আলোকিত সত্তা।[1] ধৰ্মপালৰ মূল কাম হৈছে আধ্যাত্মিকতাৰ অনুশীলনকাৰীসকলক আধ্যাত্মিক উপলব্ধি লাভ কৰাত বাধা দিয়া অভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক বাধাসমূহ ৰোধ কৰাৰ লগতে তেওঁলোকৰ অনুশীলনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় চৰ্তসমূহ গঢ়ি তোলা।[2]
বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ৰক্ষকক ধৰ্মপাল বোলা হয়। মহাযান আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মৰ তান্ত্ৰিক পৰম্পৰাত ধৰ্মপালক উগ্ৰ ৰূপেৰে চিত্ৰিত কৰা হৈছে।[3] এই ক্ৰোধৰ উদ্দেশ্য হৈছে বৌদ্ধ অনুগামীসকলক বিপদ আৰু শত্ৰুৰ পৰা ৰক্ষা আৰু ৰক্ষা কৰিবলৈ তেওঁলোকৰ ইচ্ছাক চিত্ৰিত কৰা। অষ্টগত্যঃ (আঠ প্ৰকাৰৰ অমানৱ) ধৰ্মপালৰ এটা শ্ৰেণী। ইয়াত গৰুড়, দেৱতা, নাগ, যক্ষ, গন্ধৰ্ব, অসুৰ, কিন্নৰ আৰু মহোৰগ অন্তৰ্ভুক্ত।[3]
বজ্ৰযানৰ চিত্ৰকল্প আৰু ঠাংকা চিত্ৰণত ধৰ্মপালক প্ৰায়েই বহুকেইটা শিৰ, হাত আৰু ভৰিৰে ভয়ংকৰ সত্তা হিচাপে উপস্থাপন কৰা হয়। ধৰ্মপালৰ দেহৰ চৰ্ম প্ৰায়ে নীলা, ক’লা বা ৰঙা। বাহিৰলৈ ওলাই থকা জোঙা দাঁতৰ সৈতে তেওঁৰ ৰূপ উগ্ৰ। উগ্ৰৰূপী হোৱা স্বত্বেও ধৰ্মপালে কেৱল সংবেদনশীল সত্তাসমূহৰ (জীৱ) উপকাৰৰ বাবেহে ক্ৰোধপূৰ্ণভাৱে কাম কৰে।
তিব্বতী পৰম্পৰাত ধৰ্মপালৰ পূজা অষ্টম শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰাই চলি অহাৰ চিন পোৱা যায়।[3]