নানা বুলুকু

নানা বুলুকু

Nanã as pictured in Candomblé.
সন্তান মাউ লিজা

নানা বুলুকু, যাক নানা বুৰুকু, নানা বুকু বা নানান-বৌক্ল বুলিও কোৱা হয়, পশ্চিম আফ্ৰিকাৰ ফন জনগোষ্ঠী (বেনিন, ডাহোমে) আৰু ইৱে জনগোষ্ঠী (ট'গো)ৰ পৰম্পৰাগত ধৰ্মৰ নাৰী সৰ্বোচ্চ সত্তা।[1][2][3] পশ্চিম আফ্ৰিকাৰ ধৰ্মতত্ত্বৰ অন্যতম প্ৰভাৱশালী দেৱতা, আৰু ফন জনগোষ্ঠীৰ বাহিৰেও বহু জনগোষ্ঠীৰ মাজত ভাগ কৰা দেৱতা, যদিও ইয়াৰ ভিন্নতা আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, ইয়োৰুবা লোকসকলৰ মাজত তেওঁক নানা বুকু আৰু ইগবো লোকসকলৰ মাজত অলিছাবুলুৱা বুলি কোৱা হয় যদিও ইয়াৰ বৰ্ণনা বেলেগ বেলেগ, কিছুমানে তেওঁক সক্ৰিয়ভাৱে পূজা কৰাৰ বিপৰীতে কিছুমানে তেওঁক পূজা নকৰে আৰু তেওঁৰ পৰা উৎপত্তি হোৱা দেৱতাসকলক পূজা কৰে।[1][4]

ডাহোমে পৌৰাণিক কাহিনীত নানা বুলুকু হৈছে মাতৃ পৰম সৃষ্টিকৰ্তা যিয়ে চন্দ্ৰ আত্মা মাৱু, সূৰ্য্য আত্মা লিজা আৰু বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সকলোকে জন্ম দিছিল। এইবোৰ জন্ম দিয়াৰ পিছত তাই অৱসৰ ল’লে আৰু পৃথিৱীৰ কথাবোৰ মাৱু-লিজাৰ হাতত এৰি দিলে। তেওঁ প্ৰাথমিক সৃষ্টিকৰ্তা, মাউ-লিজা গৌণ সৃষ্টিকৰ্তা আৰু এইবোৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ধৰ্মতত্ত্বক ভোডুন, ভুডু বা ভ'ডুন বুলি কোৱা হয়।[5]

মায়া ডেৰেনৰ মতে, কিছুমান ভোডৌভিজানৰ মতে নানান-বৌক্লৌ পুৰুষ আৰু মহিলা উভয়।[6]

উদযাপন

[সম্পাদনা কৰক]

আফ্ৰিকা

[সম্পাদনা কৰক]

ফন জনগোষ্ঠীৰ ভ'ডুন ধৰ্মৰ চাৰিটা ওপৰত ওপৰত ওপৰ সোমাই থকা উপাদান আছে: ৰাজহুৱা দেৱতা, ব্যক্তিগত বা ব্যক্তিগত দেৱতা, পূৰ্বপুৰুষৰ আত্মা আৰু যাদু বা মন্ত্ৰ।[5] পশ্চিম আফ্ৰিকাৰ এই পৰম্পৰাগত ধৰ্মত সৃষ্টিৰ আৰম্ভণি হয় নানা বুলুকু নামৰ এগৰাকী নাৰী পৰম সত্তাৰ পৰা, যিয়ে মাউৱু আৰু লিজাক জন্ম দিছিল আৰু বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টি কৰিছিল।[5] সন্তান জন্ম দিয়াৰ পিছত মাতৃ পৰম অৱসৰ ল’লে আৰু সকলো মাউৱু-লিজা (চন্দ্ৰ-সূৰ্য্য, নাৰী-পুৰুষ), দেৱতা, আত্মা আৰু জড় বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ হাতত এৰি দিলে। মাউ লিজাই অসংখ্য সৰু সৰু অসম্পূৰ্ণ দেৱতাৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ফনৰ বিশ্বাসত নাৰীসুলভ দেৱতাই ছলনাময়ী লেগবা আৰু সাপ আইডো হুৱেডোৰ সৈতে কাম কৰি জীৱ সৃষ্টি কৰিবলগীয়া হৈছিল, যিটো সৃষ্টিৰ পদ্ধতি যিয়ে ভাল, বেয়া আৰু মানুহকে ধৰি প্ৰতিটো জীৱৰ বাবে এক ভাগ্যৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ফন ধৰ্মতত্ত্বত ক্ষুদ্ৰ দেৱতা আৰু লেগবাক সন্তুষ্ট কৰিহে সেই ভাগ্য সলনি কৰিব পাৰি। এই শান্তিৰ বাবে ক্ষুদ্ৰ দেৱতা আৰু পূৰ্বপুৰুষৰ আত্মাক আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু প্ৰসাদৰ প্ৰয়োজন হয়, যিসকলৰ মানুহৰ প্ৰতি অনুগ্ৰহ কৰাৰ ক্ষমতা আছে বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।[5][7][8]

আমেৰিকা

[সম্পাদনা কৰক]

ঔপনিৱেশিক যুগত লাখ লাখ পশ্চিম আফ্ৰিকানক বন্দী কৰি দাসত্বত ৰখা হৈছিল, তাৰ পিছত আটলাণ্টিক মহাসাগৰৰ সিপাৰে চুপাৰি, কপাহ আৰু ধঁপাতৰ বাগিচাত কাম কৰিবলৈ জাহাজেৰে পঠিওৱা হৈছিল, সেয়েহে তেওঁলোকে নানা বুলুকুৰ বিষয়েও নিজৰ ধৰ্মীয় ধাৰণা লৈ আহিছিল। কেণ্ডমব্লে জেজে আৰু টাম্বোৰ ডি মিনাত নানা হিচাপে আৰু কেণ্ডমব্লে কেটুত নানা বুৰুকু হিচাপে তেওঁক উদযাপন কৰা হয়, য'ত তেওঁক সৃষ্টিতকৈও বয়সীয়াল এগৰাকী অতি বৃদ্ধা হিচাপে চিত্ৰিত কৰা হয়। বিশেষকৈ ফৰাচী, ডাচ আৰু ব্ৰিটিছ ৱেষ্ট ইণ্ডিজত তেওঁক পোৱা যায়, যেনে ফ্ৰেন্স গিয়ানা, চুৰিনাম, গায়ানা, ব্ৰাজিল, ট্ৰিনিদাদ, মাৰ্টিনিক, হাইটি আৰু অন্যান্য কেৰিবিয়ান দ্বীপসমূহৰ আফ্ৰিকান ঐতিহ্য সম্প্ৰদায়সমূহৰ মাজত।[9][10]

তথ্য সূত্ৰ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ 1.0 1.1 Teresa N. Washington (2005). Our Mothers, Our Powers, Our Texts: Manifestations of Àjé in Africana Literature. Indiana University Press. পৃষ্ঠা. 63–64. ISBN 0-253-00319-9. https://books.google.com/books?id=q_WoU41r8I4C&pg=PA63. 
  2. ↑ Greene, Sandra E. (1996). "Religion, History and the Supreme Gods of Africa: a Contribution To the Debate". Journal of Religion in Africa (Brill Academic Publishers) খণ্ড 26 (2): 122–138. doi:10.1163/157006696x00037. 
  3. ↑ Toyin Falola; Nana Akua Amponsah (2012). Women's Roles in Sub-Saharan Africa. ABC-CLIO. পৃষ্ঠা. 70. ISBN 978-0-313-38545-2. https://books.google.com/books?id=hVxtIRV1a5kC. 
  4. ↑ Geoffrey Parrinder (2014). West African Religion: A Study of the Beliefs and Practices of Akan, Ewe, Yoruba, Ibo, and Kindred Peoples. Wipf & Stock. পৃষ্ঠা. 28–29. ISBN 978-1-4982-0492-7. https://books.google.com/books?id=UAOQBAAAQBAJ&pg=PA28. 
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Molefi Kete Asante; Ama Mazama (2009). Encyclopedia of African Religion. SAGE Publications. পৃষ্ঠা. 270–273. ISBN 978-1-4129-3636-1. https://books.google.com/books?id=B667ATiedQkC. 
  6. ↑ Divine Horsemen: The Living Gods of Haiti by Maya Deren, page 55
  7. ↑ Sara A. Rich (2009), The Face of "Lafwa": Vodou & Ancient Figurines Defy Human Destiny, Journal of Haitian Studies, Vol. 15, No. 1/2, Haitian Studies Association 20thAnniversary Issue (Spring/Fall 2009), pages 262-278
  8. ↑ Cosentino, Donald (1987). "Who Is That Fellow in the Many-Colored Cap? Transformations of Eshu in Old and New World Mythologies". The Journal of American Folklore খণ্ড 100 (397): 261–275. doi:10.2307/540323. 
  9. ↑ Patrick Taylor; Frederick I. Case (2013). The Encyclopedia of Caribbean Religions. University of Illinois Press. পৃষ্ঠা. 742–746, 1134–1139. ISBN 978-0-252-09433-0. https://books.google.com/books?id=XOyYCgAAQBAJ. 
  10. ↑ Miller, N. L. (2000). "Haitian Ethnomedical Systems and Biomedical Practitioners: Directions for Clinicians". Journal of Transcultural Nursing খণ্ড 11 (3): 204–211. doi:10.1177/104365960001100307. PMID 11982109.