| নীৰা দেশাই | |
|---|---|
| জন্ম | ১৯২৫ |
| মৃত্যু | ২৫ জুন, ২০০৯ (৮৪ বছৰ) মুম্বাই, ভাৰত |
| ৰাষ্ট্ৰীয়তা | ভাৰতীয় |
| পেচা | শিক্ষকতা |
| জনা যায় | নাৰী অধ্যয়ন বা ৱুমেন ষ্টাডিজৰ ধ্বজাবাহক, শিক্ষাবিদ, সমাজকৰ্মী |
| দাম্পত্যসঙ্গী | অক্ষয় ৰমনলাল দেশাই (বি. ১৯৪৭) |
| সন্তান | মিহিৰ দেশাই |
নীৰা দেশাই (ইংৰাজী: Neera Desai; জন্ম:১৯২৫ - মৃত্যু:২৫ জুন ২০০৯) ভাৰতৰ এগৰাকী অধ্যাপক, গৱেষক, শিক্ষাবিদ, ৰাজনৈতিক কৰ্মী আৰু সমাজকৰ্মী। তেওঁ মহিলা অধ্যয়ন ক্ষেত্ৰৰ (ৱুমেনচ ষ্টাডিজ) এগৰাকী অন্যতম নেত্ৰী আছিল।[1] তেওঁ মহিলা অধ্যয়নৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰথমটো গৱেষণা কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰাৰ লগতে ১৯৭৪ চনত গ্ৰামোন্নয়ন কেন্দ্ৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। নীৰা দেশায়ে ১৯৫৪ চনত এছএনডিটি ৱুমেনচ ইউনিভাৰচিটিত যোগদান কৰিছিল আৰু বিভিন্ন পৰিচালনা সংস্থাৰ অধ্যাপক ৰূপে কাম কৰিছিল। তেওঁ এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সমাজবিজ্ঞান বিভাগৰ মুৰব্বী (স্নাতকোত্তৰ শ্ৰেণীৰ) অধ্যাপক আছিল।[2]
দেশাইৰ জন্ম ১৯২৫ চনত এটা গুজৰাটী পৰিয়ালত হৈছিল, যি ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলনৰ সৈতে জড়িত আছিল আৰু এই আন্দোলনলৈ সমৰ্থন আগবঢ়াইছিল। অতি কম বয়সতে, স্কুলীয়া ছাত্ৰী অৱস্থাত ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত যোগদান কৰাৰ সময়ত দেশাই ইন্দিৰা গান্ধীয়ে প্ৰতিষ্ঠা কৰা বানৰ সেনা (বান্দৰ ব্ৰিগেড)ত অংশ আছিল। এই দলটোৱে ৰাজনৈতিক বাৰ্তাৰ ভূগৰ্ভস্থ প্ৰচাৰত সহায় কৰাৰ লগতে আৰু নিষিদ্ধ প্ৰকাশন সংস্থাসমূহলৈ সহায়ৰ হাত আগবঢ়াইছিল।[3] নীৰাই ফেলোশ্বিপ স্কুলত প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল। স্কুলখন থিঅ’চফিষ্ট আদৰ্শৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত এক সহশিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান আছিল। তেওঁ ১৯৪২ চনত এলফিনষ্ট’ন মহাবিদ্যালয়ত যোগদান কৰিছিল যদিও মহাত্মা গান্ধীয়ে ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰাৰ পিছতে স্বাধীনতা আন্দোলনত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আনুষ্ঠানিক শিক্ষা ত্যাগ কৰিছিল।
নীৰাই ১৯৪৭ চনত অক্ষয় ৰমনলাল দেশাই নামৰ সহকৰ্মী সমাজবিজ্ঞানী এগৰাকীক বিয়া কৰায়।[4] অৱশেষত ভাৰত স্বাধীনত হোৱাৰ পিছতে পঢ়া শুনা সম্পূৰ্ণ কৰি দেশায়ে স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী সমাপ্ত কৰে। আধুনিক ভাৰতত মহিলাৰ ভূমিকা (বিশেষকৈ ভক্তি আন্দোলনত মহিলাৰ বিশ্লেষণ)ৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি তেওঁ তেওঁৰ গৱেষণা পত্ৰ লিখিছিল। ১৯৫৭ চনত গৱেষণাপত্ৰখন প্ৰকাশ হৈছিল।[5]
২০০৯ চনৰ ২৫ জুনত মুম্বাইত দেশাইৰ মৃত্যু হয়।[6]
দেশাইৰ পেছাদাৰী কামসমূহে লিংগ অধ্যয়নক উন্নত কৰা, নীতিগত পৰামৰ্শৰ জৰিয়তে শৈক্ষিক জীৱনলৈ ব্যৱহাৰিক অভিজ্ঞতা অনা, নাগৰিক সমাজ আৰু শৈক্ষিক পাঠ্যক্ৰমৰ মাজৰ সম্পৰ্কক বুজা আৰু প্ৰচাৰ কৰা আদিত গুৰুত্ব দিছিল। কৰ্মজীৱনৰ সময়ছোৱাত বিভিন্ন পদবীত থাকি নীৰাই সামাজিক অৱদান আগবঢ়াইছিল; সেই পদবীসমূহ তলত চমুকৈ তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে;[1]
দেশায়ে সমাজবিজ্ঞান (ছ’চিয়লজি), ইতিহাস আৰু মহিলা অধ্যয়নক লৈ ইংৰাজী আৰু গুজৰাটী দুয়োটা ভাষাতে লিখিছে।[4] তেওঁৰ কিতাপবোৰৰ ভিতৰত আছে;