পোলেণ্ডত খ্ৰীষ্টমাচ

পোলেণ্ডত খ্ৰীষ্টমাচ
জাতীয় দৃশ্য, ইউনেস্ক’ৰ অস্পষ্ট সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য[1]
খ্ৰীষ্টমাচ ইভৰ খাদ্য
২৫ ডিচেম্বৰত পৰম্পৰাগত বৰদিনৰ খাদ্য পৰিৱেশন
খ্ৰীষ্টমাচৰ সময়ৰ বজাৰ
খ্ৰীষ্টান ৰজা ছনকৰ দিনত কেথলিক গীৰ্জাঘৰৰ পৰম্পৰাগত দৃশ্য
পৰম্পৰাগত খেল, জেছেলকা আৰু হেৰ’ডী
সন্ত নিক’লাচৰ সৈতে কুলিগ

পোলেণ্ডত খ্ৰীষ্টমাচ বিশ্বৰ বেছিভাগ খ্ৰীষ্টান দেশৰ দৰেই এক বছৰেকীয়া প্ৰধান উৎসৱ। প্ৰাচীন কালৰ পৰা আৰম্ভ কৰি শতিকাজুৰি ধীৰে ধীৰে খ্ৰীষ্টমাছ পালন পৰম্পৰাৰ বিকাশ হৈছিল; কেথলিক গীৰ্জাই পোলেণ্ডক খ্ৰীষ্টানীকৰণ কৰাৰ পিছত পোলেণ্ডৰ পুৰণি পৰম্পৰাগত ৰীতি-নীতিৰ সৈতে প্ৰৱৰ্তন কৰা ধৰ্মীয় ৰীতি-নীতিৰ সংমিশ্ৰণ ঘটাই এই উৎসৱ পালন কৰা হৈছিল। পিছত ইয়াৰ ভিতৰত স্থানীয় পৰম্পৰা আৰু বিভিন্ন লোকসংস্কৃতিৰ পাৰস্পৰিক উপাদনা অন্তৰ্ভুক্ত হৈছিল। কিছু পৰিমাণে কঠোৰ পৰম্পৰাগত প্ৰথা অনুসৰণ কৰা পোলেণ্ডৰ লোকসকলৰ বাবে ই অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ ধৰ্মীয় বন্ধ। বৰদিনৰ আগদিনা সন্ধিয়া প্ৰতি পৰিয়ালৰ কোঠাত বৰদিনৰ গছ বিভিন্ন আলোকমালাৰে সুসজ্জিত কৰি জ্বলোৱা হয়। আন গছবোৰ বেছিভাগ ৰাজহুৱা স্থান আৰু গীৰ্জাৰ বাহিৰত ৰখা হয়।^[2] পোলেণ্ডত বৰদিনক “Boże Narodzenie’’ বুলি কোৱা হয়, যাৰ আক্ষৰিক অৰ্থ “ঈশ্বৰৰ জন্ম’।^[3] পোলেণ্ডত উৎসৱৰ বতৰৰ বেচৰকাৰী আৰম্ভণি হয় ৬ ডিচেম্বৰৰ চেণ্ট নিকোলাছৰ দিৱস উদযাপনৰ পৰা।^[4] ভাল আচৰণ কৰা শিশুবোৰে সেই দিনটোত সৰু সৰু উপহাৰ লাভ কৰে, আনহাতে দুষ্ট শিশুৱে কয়লাৰ টুকুৰা বা ডাল এটা পায়, যাক "ৰোজগা" বুলি কোৱা হয়। উৎসৱৰ আকৰ্ষণীয় আৰু আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য দিনটো হ’ল ২৪ ডিচেম্বৰৰ পূৰ্বৰ দিনটো। পোলেণ্ডৰ উইগিলিয়াৰ আৰম্ভণি ঘটে প্ৰথম তৰাৰ আবিৰ্ভাৱেৰে, যিটো বেথেলহামৰ তৰাৰ সৈতে মিল আছে। উৎসৱৰ প্ৰস্তুতিৰ সময়ত যীশু খ্ৰীষ্টৰ জন্ম গোহালিত হোৱা বুলি সোঁৱৰাই দিবলৈ টেবুলৰ তলত ঘাঁহ ছটিয়াই ৰখা হয়।^[5] পৰম্পৰা অনুসৰি প্ৰতীকীভাৱে মান্যজনৰ বাবে বা খাদ্য বা আশ্ৰয়ৰ প্ৰয়োজন হ’ব পৰা পথ হেৰুওৱা পথচাৰীৰ বাবে টেবুলৰ বাওকাষে অলপ খালী ঠাই ৰখা হয়।^[5] ৰাতিৰ আহাৰ আৰম্ভ হয় "অপলেটেক্" নামেৰে জনাজাত খ্ৰীষ্টমাছ ৱেফাৰ ভাঙি, যি প্ৰথা কেৱল পোলেণ্ড আৰু আন দুখন দেশত পালন কৰা হয়। খাদ্য নিৰামিষ হ’ব লাগিব (কেতিয়াবা মাছৰ বাহিৰে) আৰু যীশুৱে পঠিওৱা বাৰজন ধৰ্মযাজকৰ প্ৰতীকৰূপে ইয়াত বাৰবিধ ভিন্ন খাদ্য তৈয়াৰ কৰা হয়। উপহাৰ বিনিময় কৰা হয় আৰু গীৰ্জাসমূহত মাজনিশা গোটখোৱাৰ পিছত উদযাপনৰ অন্ত পৰে।

পোলেণ্ডৰ খ্ৰীষ্টমাছৰ অন্যান্য দিশসমূহ হ'ল "জেছেলকা" বা "হেৰ'ডি" নামৰ পৰম্পৰাগত নাটক পৰিৱেশন, জাতীয়তাৰ উপৰুৱা দৃশ্য, কেৰল গোৱা, বিশেষকৈ "গড ইজ বৰ্ণ", আৰু কুলিগ, ঘোঁৰাৰ টানি অনা শ্লেজ ৰাইড আদি। ক্ৰাকোভত খ্ৰীষ্টমাছৰ শ্ব’পকা তৈয়াৰ আৰু হাতেৰে নিৰ্মাণ কৰাৰ পৰম্পৰাক ইউনেস্ক'ৰ অস্পষ্ট সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য হিচাপে ঘোষণা কৰা হয়।^[1]

উদযাপন

উইগিলিয়াৰ দিনা সজোৱা ঘৰুৱা খ্ৰীষ্টমাচ গছ

উৎসৱ উদযাপনৰ সময়ত (যীশুৰ জন্মদিন উদযাপনৰ বাবে অপেক্ষাৰ সময়) ব্যক্তিগতভাবে ঘৰত কৰা বিশেষ কামসমূহৰ ভিতৰত খ্ৰীষ্টমাচ পিয়ৰনিক (জিঞ্জাৰব্ৰেড) তৈয়াৰ কৰা, আৰু খ্ৰীষ্টমাছৰ সাজ-সজ্জা তৈয়াৰ কৰা। জীৱ-জন্তু, চেণ্ট নিকোলাছৰ আকৃতিৰে পিয়ৰনিক বিভিন্ন ধৰণেৰে তৈয়াৰ কৰা হয়। বৰদিনৰ দিনা চেণ্ট নিকোলাছৰ বিশেষ ভূমিকা নাথাকে, কিন্তু ৬ ডিচেম্বৰত তেওঁ গোপনে সজ ল’ৰা-ছোৱালীক সাক্ষাৎ কৰে আৰু মনে মনে উপহাৰ এৰি থৈ যায়।^[2]

পৰম্পৰাগতভাৱে বৰদিনৰ গছবোৰ কাঁচৰ বল, মালা আৰু ৰং কৰা কণীৰ খোলা, চিকচিকিয়া ৰঙা আপেল, আখৰোট, বিভিন্ন আকাৰৰ মেৰিয়াই থোৱা চকলেট, মমবাতি আদিকে ধৰি বহুতো ঘৰতে তৈয়াৰী উপকৰণেৰে সজাই তোলা হয়।^[6]উইগিলিয়াৰ আগতে বৰদিনৰ পূৰ্বে এইবোৰ পোহৰাই তোলা হয়। প্ৰতিজোপা গছৰ ওপৰত এটা তৰা বা জিলিকি থকা গছৰ টুপ থাকে। বহু ঘৰত শীতকালীন পৰিৱেশৰ বাবে গছৰ ডালত স্পাৰ্কলাৰ ওলোমাই থোৱা হয়। কেতিয়াবা গছবোৰ ২ ফেব্ৰুৱাৰীলৈকে থিয় কৰি ৰখা হয়, যিটো চেণ্ট মেৰী অৱ দ্য কেণ্ডেল অৱ লাইটিঙৰ উৎসৱৰ দিন।^[2]

উদযাপনৰ সময়ত আৰু এপিফেনি বা যীচুৰ বাণী (৬ জানুৱাৰীৰ দিন)লৈকে তৰাবাহীসকলে গাঁৱৰ মাজেৰে সমদল কৰি খোজ কাঢ়ি যায়। কিছুমানে কেৰ’ল গায়; আন কিছুমানে পদ আবৃত্তি কৰে বা শ্বপকি, বা "হেৰ’ডী" (জন্মৰ দৃশ্য) পিন্ধে। শেষৰ দুটা ৰীতি-নীতি পৰম্পৰাগত গোহালিৰ দৃশ্য বা "জেছেলকা" (ক্ৰিব)ৰে অনুকৰণত কৰা হয়। পোলেণ্ডৰ বাবে অনন্য এক পৰম্পৰা হ'ল "অপলেটেক্" ৰ ভাগ-বাটোৱাৰা কৰা, যি এটা পাতল ৱেফাৰ, য'ত এখন পবিত্ৰ ছবিৰ ছাপ মাৰি থোৱা হয়। আগৰ দিনত মানুহে এই ৱেফাৰবোৰ ঘৰে ঘৰে বিলাই চুবুৰীয়াক বৰদিনৰ শুভেচ্ছা জনাইছিল। আজিকালি বৰদিনৰ পূৰ্বে ৰাতিৰ আহাৰ গ্ৰহণৰ আগতে পৰিয়ালৰ সদস্য আৰু ওচৰ-চুবুৰীয়াৰ সৈতে বেছিভাগেই অপলেটেক্ ভাগ কৰি খায় (পোলিছ ভাষাত উইগিলিয়া)। প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে ৱেফাৰৰ টুকুৰাবোৰ আন এজনৰ সৈতে ভগাই লোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে যোৱাটো পৰস্পৰৰ মাজত বছৰটোত হোৱা যিকোনো আঘাত ইজনে সিজনক ক্ষমা কৰে আৰু আগন্তুক বছৰত তেওঁলোকৰ সুখ কামনা কৰে।^[2]

উইগিলিয়া, খ্ৰীষ্টমাছৰ ইভৰ আহাৰ

পোলেণ্ডত বৰদিনৰ পূৰ্বে প্ৰথমে উপবাস কৰে, তাৰ পিছত ভোজ হয়। প্ৰথম তৰাৰ আবিৰ্ভাৱৰ পৰাই উইগিলিয়াৰ ভোজ আৰম্ভ হয়। তাত ৰেড্ মিট পৰিৱেশন কৰা নহয়, মাছ আৰু সাধাৰণতে কাৰ্পজাতীয় মাছৰ বিভিন্ন ব্যঞ্জন থাকে। বহুতো পৰম্পৰাগত খাদ্য আৰু ডেজাৰ্টকে ধৰি ৰাতিৰ আহাৰ কেতিয়াবা দুঘণ্টাৰো অধিক সময়লৈকে চলিব পাৰে। ইয়াৰ পিছত উপহাৰৰ আদান-প্ৰদান কৰা হয়। পিছদিনা বৰদিনৰ দিনটো প্ৰায়ে বন্ধু-বান্ধৱীক লগ কৰিবলৈ কটায়। পোলেণ্ডৰ পৰম্পৰাত মানুহে বৰদিনত ধৰ্ম আৰু পৰিয়ালৰ ঘনিষ্ঠতাৰ সংমিশ্ৰণ ঘটিছে। যদিও অনুষ্ঠানত উপহাৰ দিয়াটোৱে মুখ্য ভূমিকা পালন কৰে, তথাপি ইয়াত বিশেষ খাদ্য আৰু সাজ-সজ্জা তৈয়াৰ কৰাতো অধিক গুৰুত্ব দিয়া হয়।^[2]

বৰদিনৰ পূৰ্বৰ নিশা বেথেলহামৰ তৰাটোৰ স্মৃতিত প্ৰথম তৰাটোৰ আবিৰ্ভাৱ ইমানেই গুৰুত্বপূৰ্ণ যে ইয়াক "অকণি তৰা" বা গ্ৱিয়াজডকা (চেণ্ট নিকোলাছৰ মহিলা সমকক্ষ) বুলি মৰমলগা নাম এটা দিয়া হৈছে। সেইদিনা সন্ধিয়া ল’ৰা-ছোৱালীয়ে উৎকণ্ঠাৰে আকাশখনলৈ চাই থাকে, এই আশাত যে দেখাৰ লগে লগে প্ৰথমে চিঞৰিব, "তৰা আহিল!" তৰা দেখা দিয়াৰ পিছতহে পৰিয়ালৰ লোকসকলে ডিনাৰ টেবুল এখনত খাবলৈ বহি পৰে।^[2]

পৰম্পৰা অনুসৰি খ্ৰীষ্টৰ জন্ম গোহালিত হোৱা বুলি সোঁৱৰাই দিবলৈ টেবুলক্লথৰ তলত ঘাঁহৰ টুকুৰা ছটিয়াই ৰখা হয়। আন কিছুমানে প্ৰতিজন অতিথিৰ টেবুলৰ কাপোৰৰ তলত টকা-পইচা সুমুৱাই থোৱা প্ৰথাত বিশ্বাস কৰে, যাতে আগন্তুক বছৰটো সমৃদ্ধিশালী হয়। কিছুমানে এই অন্ধবিশ্বাসো মানে যে, টেবুলৰ চাৰিওফালে যুগ্ম সংখ্যক মানুহ বহিব লাগিব। বহু ঘৰত খালী ঠাই এটুকুৰা ৰখা হয় যাতে কেঁচুৱা যীশুৰ প্ৰতীকৰূপে খাদ্যৰ প্ৰয়োজন হ’ব পৰা এজন অকলশৰীয়া পথচাৰীৰ বাবে বা কোনো মৃত আত্মীয়ই আহি খাদ্যত ভাগ ল’ব পাৰে।

ৰাতিৰ আহাৰ আৰম্ভ হয় অপলেটেক্ ৱেফাৰ ভঙাৰ পৰা। টেবুলত বহি থকা সকলোৱে একোটা টুকুৰা ভাঙি খ্ৰীষ্টৰ সৈতে তেওঁলোকৰ ঐক্যৰ প্ৰতীক হিচাপে খায়। তাৰ পিছত পৰিয়ালৰ প্ৰতিজন সদস্যই ইজনে আনজনৰ সৈতে একোটা টুকুৰা আদান-প্ৰদান কৰে। কিছুমান পৰিয়ালৰ মাজত এটা পৰম্পৰা আছে যে, উইগিলিয়াত বাৰজন ধৰ্মযাজকৰ প্ৰতীক হিচাপে বাৰটা ভিন্ন খাদ্য পৰিৱেশন কৰা হয়, নহ’লে সৌভাগ্যৰ বাবে অযুগ্ম সংখ্যা বুলি বিশ্বাস কৰা পাঁচ, সাত বা ন বিধ খাদ্য।

পোলেণ্ডৰ এটা পৰম্পৰাগত উইগিলিয়াত বা ৰাতিৰ আহাৰত ভজা কাৰ্প আৰু মাছৰুমৰ সৈতে বীটৰুটৰ চূপ বা উঝকা অন্তৰ্ভুক্ত। সমগ্ৰ পোলেণ্ডতে বৰদিনৰ পূৰ্বে খাদ্যৰ এটা মূল উপাদান কাৰ্পে গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰে। ইউনিভাৰ্চেল পোলিছ খ্ৰীষ্টমাছ খাদ্য পাইৰোগীৰ লগতে কিছুমান হেৰিং খাদ্য, আৰু ডেজাৰ্টৰ বাবে পপী বীজৰ সৈতে নুডলছ আৰু প্ৰায়ে পানীয়ৰ বাবে শুকান ফলৰ মিশ্ৰণ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

বাকী সন্ধিয়াটো বৰদিনৰ গছজোপাৰ চাৰিওফালে গল্প আৰু গীতৰ মজলিচ বহে। দেশৰ কিছুমান অঞ্চলত শিশুক শিকোৱা হয় যে "অকণমানি তৰা"ই উপহাৰ আনে। উপহাৰবোৰ খুলি দিয়াৰ লগে লগে কেৰ’লা গোৱাসকলে ঘৰে ঘৰে খোজ কাঢ়ি গৈ বাটত অভিবাদন গ্ৰহণ কৰিব পাৰে।

খ্ৰীষ্টমাছৰ পূৰ্বাহ্ণ শেষ হয় স্থানীয় গীৰ্জাত মাজনিশা "পাষ্টাৰকা"ৰ সৈতে উদযাপনেৰে। এই পৰম্পৰা ভেড়াৰখীয়াসকলৰ বেথেলহামলৈ অহা আৰু তেওঁলোকে নৱজাত দেৱদূতৰ প্ৰতি সন্মান আৰু সাক্ষ্য দিয়াৰ স্মৃতিত কৰা হয়। ৫ম শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ পিছত খ্ৰীষ্টান গীৰ্জাসমূহত বৰদিনৰ নিশাৰ লিটাৰ্জীৰ প্ৰথা প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল। পোলেণ্ডত খ্ৰীষ্টান ধৰ্মৰ আগমনৰ লগে লগে সেই প্ৰথা আহিছিল।^[2] পিছদিনা (২৫ ডিচেম্বৰ)ৰাতিপুৱাৰ উদযাপনেৰে আৰম্ভ হয় আৰু তাৰ পিছত দিনজোৰা কাৰ্যসূচী চলে। শাস্ত্ৰ অনুসৰি ব্যক্তিগত ধৰ্মযাজকসকলে ধৰ্মীয় সেৱাসমূহ বাছনি কৰাত অধিক নমনীয়তা লাভ কৰিবলৈ খ্ৰীষ্টমাছ দিৱস বিনিময়যোগ্য উদযাপন।^[7]

ক’লেডী, খ্ৰীষ্টামচ কেৰ’ল

১৯২৯ত পোলেণ্ডত ক’লেডী নামৰ খ্ৰীষ্টমাচ কেৰ’ল পৰিৱেশন

পোলেণ্ডত ডিচেম্বৰৰ ২৪ৰ পৰা ২৫ তাৰিখৰ ভিতৰত অনুষ্ঠিত হোৱা "পাষ্টাৰকা" নামৰ খ্ৰীষ্টমাছ ভিজিল গোৱাৰ আগতে বৰদিনৰ কেৰল গোৱা নহয়।^[8] খ্ৰীষ্টমাছ উৎসৱ প্ৰায়ে ২ ফেব্ৰুৱাৰীলৈকে চলে। কেথলিক গীৰ্জাত গোৱা প্ৰাৰম্ভিক গীতবোৰ মধ্যযুগত ফ্ৰান্সিস্কান ভাতৃদ্বয়ে পোলেণ্ডলৈ লৈ আহিছিল। খ্ৰীষ্টমাছৰ আৰম্ভণিৰ সংগীতৰ উৎপত্তি লেটিন আছিল। যেতিয়া পোলেণ্ডৰ শব্দ আৰু সুৰবোৰ জনপ্ৰিয় হ’বলৈ ধৰিলে, য’ত বহুতো নতুন ধৰ্মনিৰপেক্ষ পশুপালন(মেৰপালক)ৰ গীতো সন্নিৱিষ্ট আছিল, তেতিয়া সেইবোৰ মূলতঃ মুখে মুখে চলি আছিল, আৰু মানুহক মুখস্থ কৰি শিকোৱা হৈছিল। উল্লেখযোগ্য যে ১৭৯২ চনত ফ্ৰান্সিচেক কাৰ্পিনস্কিয়ে লিখা গীতৰ কথাৰে "গড ইজ বৰ্ণ" গীতটো ইতিমধ্যে ৰজা ষ্টেফান বেটৰীৰ দৰবাৰত থকা পোলেণ্ডৰ বৰদিনৰ গীত হৈ পৰিছিল। পোলেণ্ডৰ আৰম্ভণিৰ বহুতো কেৰ’ল ১৮৩৮ চনত ৰেভাৰেণ্ড মিঅ'ডুচেভস্কিয়ে (মেলোডিজৰ সৈতে পেষ্টোৰেল আৰু কেৰ’ল) এখন কিতাপত লিখিছে।^[9]

হস্তনিৰ্মিত বৰদিনৰ অলংকাৰ

পৰম্পৰাগত হস্তনিৰ্মিত লেচেৰে সৈতে কাঁচৰ বল।

পোলেণ্ডে ইউৰোপৰ কিছুমান উন্নতমানৰ হাতেৰে উৰুৱাব পৰা কাঁচৰ খ্ৰীষ্টমাছৰ অলংকাৰ উৎপাদন কৰে। পৰিয়াল আৰু সংগ্ৰাহকসকলে এই অলংকাৰসমূহক উচ্চমানৰ, পৰম্পৰাগত শিল্পকৰ্ম আৰু অনন্য সজ্জাৰ বাবে যথোচিত মূল্য দিয়ে।^[10]

পোলেণ্ডৰ ব্ল’ন-গ্লাছ খ্ৰীষ্টমাছৰ অলংকাৰ সাধাৰণতে কেৱল শীতকালতহে নিৰ্মাণ কৰা হয়। আধুনিক কাঁচৰ কৰ্মশালা আৰু নিৰ্মাতাসকলে ইয়াক পোলেণ্ডৰ দক্ষিণ অঞ্চলত স্থানীয়কৰণ কৰাৰ প্ৰৱণতা থাকে।^[10][11]

তথ্য সূত্ৰ

1. "UNESCO - Nativity scene (szopka) tradition in Krakow". ich.unesco.org. https://ich.unesco.org/en/RL/nativity-scene-szopka-tradition-in-krakow-01362। আহৰণ কৰা হৈছে: 30 November 2018. 
2. "Boże Narodzenie i polskie tradycje". Archived from the original on 7 January 2008. https://web.archive.org/web/20080107101742/http://www.pmkamsterdam.nl/PL/Czytelnia/BozeNar.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 4 December 2023. 
3. "Christmas - Tłumacz - Onet.pl Portal wiedzy". Archived from the original on 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304062048/http://portalwiedzy.onet.pl/tlumacz.html?tr=ang-auto&translate=OK&qs=Christmas। আহৰণ কৰা হৈছে: 2013-09-12. 
4. "How Poles Celebrate Christmas (Recipes Included)". Archived from the original on 18 January 2020. https://web.archive.org/web/20200118031317/https://www.thespruce.com/polish-christmas-customs-and-traditions-1136853। আহৰণ কৰা হৈছে: 15 December 2017. 
5. "Traditional Christmas Eve in Poland- Wigilia w Polsce- tradycje". 7 December 2015. https://razemutah.wordpress.com/2015/12/07/traditional-christmas-eve-in-poland-wigilia-w-polsce-tradycje/। আহৰণ কৰা হৈছে: 15 December 2017. 
6. "The tradition of decorating the Christmas tree - Our Ancestors". 2022-12-13. Archived from the original on 2022-12-17. https://web.archive.org/web/20221217004615/https://www.ourancestors.eu/blog/the-tradition-of-decorating-the-christmas-tree/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-12-17. 
7. "Pasterka przed północą... (Pasterka before midnight)". Przewodnik Katolicki 02/2009 (Catholic Guide). Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha. http://www.przewodnik-katolicki.pl/nr/ksiadz_odpowiada/pasterka_przed_polnoca.html. 
8. "The Shepherds' Mass". Polish-American Liturgical Center.org. 2008. Retrieved December 21, 2012.
9. Lorraine Grochowsa Kiefer, Christmas Kolędy - Polish Carols Archived 2011-03-17 at the Wayback Machine, at culture.polishsite.us
10. LUXORNA, Polskie ręcznie wytwarzane i zdobione bombki choinkowe, katalog. Retrieved December 29, 2014.
11. Lista produktów kategorii Ozdoby Formowane. Bilinski. Retrieved December 29, 2014.