বট্টেলুত্তু

বট্টেলুত্তু
আধুনিক বট্টেলুত্তু টাইপফেচত বট্টেলুত্তু [1]
প্ৰকাৰ	Abugida
ভাষা	তামিল, মালয়ালম
মাতৃ লিপি	Egyptian hieroglyphs Proto-Sinaitic Pheonician Aramaic Brahmi[2] Tamil-Brahmi[2] বট্টেলুত্তু
সন্তান লিপি	Koleluttu (script)[3]
ভগ্নী লিপি	* Pallava[4]
টোকা: এই পৃষ্ঠাত IPA চিহ্ন থাকিব পাৰে।

ব্ৰাহ্মী লিপি
ব্ৰাহ্মী লিপি আৰু ইয়াৰ উদ্ভৱসমূহ
উত্তৰ ব্ৰাহ্মী Tocharian alphabet গুপ্ত লিপি Bhaiksuki alphabet Śāradā script Laṇḍā scripts Gurmukhī alphabet Khojki Khudabadi script Multani alphabet Mahajani Devāśeṣa Takri alphabet Dogra Tibetan alphabet 'Phags-pa script Pungs-chen Pungs-chung Marchen Marchung Horizontal square script Lepcha alphabet Limbu alphabet Nepal script Bhujimol Ranjana script Soyombo alphabet Prachalit Nepal script নাগৰী লিপি দেৱনাগৰী Nandinagari Gujarati alphabet Modi alphabet Kaithi ছিলঠীয়া নাগৰী কুটিল লিপি কামৰূপী অসমীয়া বঙালী তিৰহুতা অংগ লিপি মেইতেই লিপি Kalinga alphabet ওড়িয়া
দক্ষিণ ব্ৰাহ্মী Tamil-Brahmi Vatteluttu alphabet Kolezhuthu Tamil script Grantha alphabet Malayalam script Tigalari alphabet Sinhalese script Dhives Akuru Thaana Saurashtra alphabet Khmer alphabet Lao alphabet Thai alphabet Cham alphabet Ahom alphabet Kawi script Balinese script Javanese script Baybayin Batak script Buhid alphabet Hanunó'o alphabet Tagbanwa alphabet Sundanese script Lontara script Makasar Rejang script Old Mon script Burmese script S'gaw Karen alphabet Chakma alphabet Tai Tham alphabet New Tai Lue alphabet Tai Le alphabet Tai Viet alphabet Bhattiprolu alphabet Kadamba alphabet Kannada alphabet তেলুগু লিপি Pyu script
v t e

ভট্টলিপি বা বট্টেলুত্তু (ইংৰাজী: Vatteluttu or Vattezhuthu, তামিল: வட்டெழுத்து, Vatteluttu আৰু মালয়ালম: প্ৰবাদ, Vatteḻuttŭ, IPA: [ʋɐʈːeɻut̪ːɨ̆]) আছিল তামিল আৰু মালয়ালম ভাষা লিখাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা বৰ্ণমালাৰ লিখন ব্যৱস্থা।^[4][5] এই লিপি হৈছে এসময়ত দক্ষিণ-পূৰ্ব এছিয়াত বিকাশ লাভ কৰা পল্লৱ লিপিৰ এটি ভগ্নী লিপি।^[4]

দক্ষিণ ব্ৰাহ্মী লিপিৰ ব্যুৎপত্তিসমূহৰ ভিতৰত বট্টেলুত্তু তামিল-মালয়ালম লিপিৰ গোটৰ অন্তৰ্গত আছিল।^[4][6] দক্ষিণ ভাৰতৰ শিলালিপি আৰু পাণ্ডুলিপিত শতিকা জুৰি এই লিপি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।^[7]

ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান

‘বট্টেলুত্তু’ শব্দটোৰ ব্যুৎপত্তিৰ বাবে তিনিটা সম্ভাৱ্য পৰামৰ্শ সাধাৰণতে প্ৰস্তাৱ কৰা হয়। এই প্ৰসংগত এহুট্টু আক্ষৰিক অৰ্থত ‘লিখিত ৰূপ’; আৰু ইয়াত সংলগ্ন কৰিলে ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে 'লিখা ব্যৱস্থা' বা 'লিপি'।

তিনিটা পৰামৰ্শ হ’ল-

• ৱাট্টে + এলুট্টু; 'গোল লিপি'^[3][5]
• বাতা + এলুট্টু; 'উত্তৰ লিপি'^[3]
• ভেট্টে + এলুট্টু; 'চিলেড লিপি'^[3]

এই লিপিক টেকেন-মালয়ালম বা নানা-মোনা বুলিও জনা গৈছিল।^[8] "নানা-মোনা" নামটো এই কাৰণেই দিয়া হৈছে যে, যি সময়ত শিকোৱা হয়, সেই সময়ত "নামোষ্টু" আদি শব্দ আৰম্ভ হয়, যাৰ বানান "নানা, মোনা, ইত্তন্না, তুভা" (অৰ্থাৎ "না, মো আৰু তু"), আৰু সেয়েহে বৰ্ণমালাটোক "নানা-মোনা" বৰ্ণমালা বুলি জনা যায়।^[8]

ইতিহাস

সম্ভৱতঃ খ্ৰীষ্টীয় চতুৰ্থ বা ৫ম শতিকাৰ পৰাই তামিল-ব্ৰাহ্মীৰ পৰা বট্টেলুত্তুৰ বিকাশ আৰম্ভ হৈছিল।^[2][9][10] এই লিপিৰ আদিম ৰূপ খ্ৰীষ্টীয় চতুৰ্থ শতিকাৰ স্মৃতিশক্তিৰ শিলালিপিৰ পৰাই পোৱা যায়।^[2] খ্ৰীষ্টীয় ষষ্ঠ শতিকাৰ পৰা তামিলনাডুৰ কেইবাটাও শিলালিপিত ইয়াৰ স্পষ্ট প্ৰমাণ পোৱা গৈছে।^[4] সপ্তম শতিকাৰ পৰা অষ্টম শতিকালৈকে ই তামিল-ব্ৰাহ্মীৰ পৰা সম্পূৰ্ণ পৃথক লিপিলৈ পৰিণত হৈছিল।^[4] ইয়াৰ ব্যৱহাৰ উত্তৰ-পূব শ্ৰীলংকাৰ শিলালিপিতো প্ৰমাণিত হৈছে, যেনে ট্ৰিংকোমালীৰ ওচৰত পোৱা শিলালিপি, যিবোৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টীয় ৫ম আৰু ৮ম শতিকা।^[11]

বট্টেলুত্তুৰ ঠাইত পল্লৱ দৰবাৰত খ্ৰীষ্টীয় সপ্তম শতিকাৰ পৰা পল্লৱ-গ্ৰন্থ লিপি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। খ্ৰীষ্টীয় একাদশ শতিকাৰ পৰা তামিল লিপিয়ে পল্লৱ-গ্ৰন্থক তামিল লিখাৰ প্ৰধান লিপি হিচাপে স্থানচ্যুত কৰে। ^[6][2]বৰ্তমানৰ কেৰেলাত বট্টেলুত্তুৱে তামিলনাডুতকৈ বহু বেছি সময় ধৰি চলিছিল আৰু আৰম্ভণিৰ মালয়ালমত সংস্কৃত ঋণৰ শব্দক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিবলৈ পল্লৱ-গ্ৰন্থৰ আখৰসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল।^[6][2] প্ৰাথমিক মালয়ালম শিলালিপি (খ্ৰীষ্টীয় প্ৰায় নৱম আৰু দ্বাদশ শতিকা) বেছিভাগেই বট্টেলুত্তুত ৰচনা কৰা হৈছে।^[3][12] এই সময়ছোৱাত আৰু গ. দ্বাদশ শতিকাৰ পৰা।^[3]

লিপ্যন্তৰ হোৱা

বট্টেলুত্তু ক্ৰমান্বয়ে কেৰালাত "কোলেলুট্টু" নামেৰে জনাজাত লিপিলৈ পৰিণত হয়। উত্তৰ কেৰালাত এই লিপি অধিক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। ষোড়শ শতিকাৰ পিছতো আৰু খ্ৰীষ্টীয় ১৯ শতিকালৈকে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ কেৰালাৰ কিছুমান সম্প্ৰদায় বিশেষকৈ মুছলমান আৰু খ্ৰীষ্টানসকলৰ মাজত অব্যাহত আছিল।^[3]

বট্টেলুত্তুৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা আন এখন লিপি আছিল "মালয়ায়মা" বা "মলায়নমা।" দক্ষিণ কেৰালাত এই লিপিৰ ব্যৱহাৰ বেছি আছিল। এই লিপিখন অৱশ্যে আধুনিক মালয়ালম লিপিৰ পূৰ্বপুৰুষৰ নহয়।^[7] পল্লৱ-গ্ৰন্থ লিপিৰ পৰিৱৰ্তিত ৰূপ আধুনিক মালয়ালম লিপিয়ে পিছলৈ মালয়ালম ভাষা লিখাৰ বাবে ভাটেলুট্টুৰ ঠাই লয়।^[3][7]

বৰ্ণ

বট্টেলুত্তুৰ বিৱৰ্তন (লিপি)

লিপিটোৰ অস্তিত্বৰ সময়ছোৱাত অবিৰতভাৱে বিকশিত হৈ থাকিল (এনেদৰে যে কেৱল লিপিৰ উল্লেখেৰে ৰেকৰ্ডৰ তাৰিখ আনুমানিকভাৱে নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি)।^[3][8] অষ্টম শতিকাৰ শেষৰ চতুৰ্থাংশ – দুটা একেধৰণৰ আখৰৰ মাজৰ পাৰ্থক্য, যেনে উদাহৰণস্বৰূপে ‘প’ আৰু ‘ভ’ৰ মাজৰ পাৰ্থক্য; আৰু 'ং' আৰু 'ল' আদি, অতি লক্ষণীয়ভাৱে দেখুওৱা হৈছিল।^[8] কেইটামান শতিকাৰ পিছত – 'ক' আৰু 'গ', 'ং' আৰু 'ল', 'প' আৰু 'ৱ' ইত্যাদিৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰাটো কঠিন।^[8] ১৭-১৮ শতিকা – 'প', 'ভ', 'য়', আৰু 'ন' আৰু কেতিয়াবা 'ল' আখৰবোৰো একে।^[8]

বট্টেলুত্তু	ISO	সমতুল্য আখৰ
		তামিল	মালয়ালম
	a	அ	അ
	ā	ஆ	ആ
	i	இ	ഇ
	u	உ	ഉ
	e	எ	എ

বট্টেলুত্তু	ISO	সমতুল্য আখৰ
		তামিল	মালয়ালম
	k	க	ക
	ṅ	ங	ങ
	c	ச	ച
	ñ	ஞ	ഞ
	ṭ	ட	ട
	ṇ	ண	ണ
	t	த	ത
	n	ந	ന
	p	ப	പ
	m	ம	മ

বট্টেলুত্তু	ISO	সমতুল্য আখৰ
		তামিল	মালয়ালম
	ṟ	ற	റ
	y	ய	യ
	r	ர	ര
	l	ல	ല
	ḷ	ள	ള
	v	வ	വ

• 
  ভেলভিকুড়ি গ্ৰাণ্ট (৮ম শতিকা এডি, তামিল)
• 
  কুইলন প্লেটচ্‌ (৯ম শতিকা এডি, পুৰণি মালয়ালম)
• 
  ইহুদী প্লেটচ্‌ (১১শ শতিকা এডি, পুৰণি মালয়ালম)

ইউনিকোড

ইউনিক’ডত এতিয়াও যোগ কৰা হোৱা নাই যদিও ইয়াক যোগ কৰাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছে।^[13]

লগতে চাওক

• তামিল লিপি
• পল্লৱ লিপি
• মালয়ালম লিপি

তথ্য সূত্ৰ

1. "Vatteluttu". Omniglot.com. https://omniglot.com/writing/vatteluttu.htm. 
2. Rajan, K. (2001). "Territorial Division as Gleaned from Memorial Stones". East and West খণ্ড 51 (3/4): 359–367. https://www.jstor.org/stable/29757518. 
3. Narayanan, M. G. S. (2013). Perumāḷs of Kerala: Brahmin Oligarchy and Ritual Monarchy. প্ৰকাশক Thrissur (Kerala): CosmoBooks. পৃষ্ঠা. 379-80 and 398. ISBN 9788188765072. https://books.google.com/books?id=0YDCngEACAAJ&q=perumals+of+kerala. 
4. Coulmas, Florian (1999). The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems. Blackwell Publishing. পৃষ্ঠা. 542. ISBN 9780631214816. https://books.google.com/books?id=y3KdxBqjg5cC. 
5. Krishnamurti, Bhadriraju. "Tamil Language" (en ভাষাত). Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/topic/Tamil-language. 
6. Krishnamurti, Bhadriraju (2003). The Dravidian Languages. Cambridge University Press. পৃষ্ঠা. 78, 84–85. ISBN 978-1-139-43533-8. https://books.google.com/books?id=54fV7Lwu3fMC. 
7. Freeman, Rich (2003). "The Literary Culture of Premodern Kerala". In Sheldon, Pollock. Literary Cultures in History. University of California Press. পৃষ্ঠা. 481. ISBN 9780520228214. https://www.ucpress.edu/book/9780520228214/literary-cultures-in-history. 
8. Rao, T. A. Gopinatha. Specimens of Vatteluttu Inscriptions. Travancore Archaeological Series. XVI (1911 সম্পাদনা). Government of Travancore. পৃষ্ঠা. 283–84. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.367517/page/n145/mode/2up. 
9. Mahadevan, Iravatham (2003). Early Tamil Epigraphy: From the Earliest Times to the Sixth Century AD. Harvard University Press. পৃষ্ঠা. 210–213. ISBN 978-0-674-01227-1. https://books.google.com/books?id=DZBkAAAAMAAJ. 
10. Salomon, Richard (2004). "Review: Early Tamil Epigraphy: From the Earliest Times to the Sixth Century AD.". The Journal of the American Oriental Society (Harvard Oriental Series) খণ্ড 124 (3): 565–569. doi:10.2307/4132283. https://www.jstor.org/stable/4132283. 
11. Manogaran, Chelvadurai (2000). The Untold Story of Ancient Tamils in Sri Lanka. প্ৰকাশক Chennai: Kumaran Publishers. পৃষ্ঠা. 31. https://books.google.com/books?id=2UZuAAAAMAAJ&q=The+untold+story+of+ancient+Tamils+in+Sri+Lanka. 
12. Veluthat, Kesavan. "History and Historiography in Constituting a Region: The Case of Kerala." Studies in People’s History, vol. 5, no. 1, June 2018, pp. 13–31.
13. "Roadmap to the SMP". Unicode Consortium. https://www.unicode.org/roadmaps/smp/। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 August 2023.