বিহাৰী ভাষা ইন্দো-আৰ্য্য ভাষাৰ এটা গোট।[1][2] বিহাৰী ভাষাসমূহ প্ৰধানকৈ ভাৰতৰ বিহাৰ, ঝাৰখণ্ড, উত্তৰ প্ৰদেশ, আৰু পশ্চিম বংগ ৰাজ্যত আৰু নেপালতো প্ৰচলিত।[3][4] বিহাৰী গোষ্ঠীৰ সবাতোকৈ প্ৰচলিত ভাষাসমূহ হ'ল ভোজপুৰী, মগাহী আৰু মৈথিলী।
এই ভাষাসমূহ ভাষা কোৱা লোকৰ সংখ্যা বৃহৎ হোৱাৰ পিছতো ভাৰতত সাংবিধানিকভাৱে স্বীকৃতি দিয়া হৈছে, যিয়ে ভাৰতৰ সংবিধানৰ ৯২ সংখ্যক সংশোধনীৰ জৰিয়তে সাংবিধানিক মৰ্যাদা লাভ কৰিছিল, ২০০৩ চনত (২০০৪ চনত সন্মতি লাভ কৰিছিল)।[5] নেপালত মেথি আৰু ভোজপুৰী উভয়ৰে সাংবিধানিক স্বীকৃতি আছে।[6] ফিজি হিন্দী হিচাপেও ভোজপুৰী আনুষ্ঠানিক। ভাৰতীয় সংবিধানৰ অষ্টম অনুসূচীত ভোজপুৰীক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ দাবী উত্থাপন হৈছে।
বিহাৰত হিন্দী হৈছে শৈক্ষিক আৰু চৰকাৰী বিষয়ত ব্যৱহৃত ভাষা।[7] এই ভাষাসমূহ ১৯৬১ চনৰ লোকপিয়লত হিন্দী নামৰ সামগ্ৰিক লেবেলৰ অধীনত আইনগতভাৱে গ্ৰহণ কৰা হৈছিল। এনে ৰাজ্য আৰু জাতীয় ৰাজনীতিয়ে ভাষাৰ বিপদৰ পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি কৰিছে।[8] স্বাধীনতাৰ পিছত ১৯৫০ চনৰ বিহাৰ চৰকাৰী ভাষা আইনৰ জৰিয়তে হিন্দীক একমাত্ৰ চৰকাৰী মৰ্যাদা দিয়া হয়।[9] ১৯৮১ চনত বিহাৰৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে হিন্দী স্থানচ্যুত হয়, তেতিয়া উৰ্দুক দ্বিতীয় চৰকাৰী ভাষাৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হয়।[10]
বিহাৰী ভাষা কোৱা লোকৰ সংখ্যা নিৰ্দিষ্টকৈ উল্লেখ কৰাটো কঠিন। নগৰ অঞ্চলত এই ভাষা কোৱা অধিকাংশ শিক্ষিত লোকে হিন্দীকে নিজৰ ভাষা হিচাপে স্বীকৃতি দিয়ে কাৰণ তেওঁলোকে আনুষ্ঠানিক প্ৰেক্ষাপটত এইটোৱেই ব্যৱহাৰ কৰে আৰু অজ্ঞানতাৰ বাবে ই উপযুক্ত সিদ্ধান্ত বুলি বিশ্বাস কৰে। অঞ্চলটোৰ শিক্ষিত আৰু নগৰীয়া জনসাধাৰণে হিন্দী ভাষাই নিজৰ ভাষাৰ সাধাৰণ নাম বুলি ভাবে।[11]
ব্ৰিটিছ ভাষাবিদ গ্ৰীৰচনেও উল্লেখ কৰে যে, বিহাৰৰ বিশেষ জিলাসমূহতো বজীকা, অংগিকা আৰু সুৰজাপুৰী ভাষা কোৱা হয়। এই ভাষাসমূহ বেছিভাগেই গ্ৰাম্য অঞ্চলত কোৱা হয়।[12]
- ↑ Masica, Colin P. (1991). The Indo-Aryan Languages. Cambridge University Press. পৃষ্ঠা. 12, 26, 446–462.
- ↑ Bihari at Ethnologue (23rd ed., 2020).
- ↑ Yadava, Y. P. (2013). Linguistic context and language endangerment in Nepal. Nepalese Linguistics 28: 262–274.
- ↑ Brass, Paul R. (1974). Language, Religion and Politics in North India. Cambridge University Press.
- ↑ "The Constitution (Ninety-Second Amendment) Act, 2003". National Portal of India. 7 January 2004. http://india.gov.in/my-government/constitution-india/amendments/constitution-india-ninety-second-amendment-act-2003। আহৰণ কৰা হৈছে: 11 April 2015.
- ↑ Kumayaa, Harshitha (6 September 2018). "Nepal". The Hindu. https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-in-school/nepal/article24876497.ece.
- ↑ Damani, Guarang (2015). "History of Indian Languages". Die-hard Indian. http://www.diehardindian.com/history-of-indian-languages। আহৰণ কৰা হৈছে: 11 April 2015.
- ↑ Verma, Mahandra K. (2001). "Language Endangerment and Indian languages : An exploration and a critique". ISBN 9788120817654. https://books.google.com/books?id=tcfJY7kANo8C&q=awadhi+and+magahi+languages&pg=PA5.
- ↑ Brass, Paul R. (8 September 1994). The Politics of India Since Independence (Second সম্পাদনা). Cambridge University Press. পৃষ্ঠা. 183. ISBN 9780521459709. https://books.google.com/books?id=dtKe6XV8z7wC&pg=PA183। আহৰণ কৰা হৈছে: 11 April 2015.
- ↑ Benedikter, Thomas (2009) (en ভাষাত). Language Policy and Linguistic Minorities in India: An Appraisal of the Linguistic Rights of Minorities in India. LIT Verlag Münster. পৃষ্ঠা. 89. ISBN 978-3-643-10231-7. https://books.google.com/books?id=vpZv2GHM7VQC&pg=PA89.
- ↑ Cardona, George; Jain, Dhanesh, eds (11 September 2003). The Indo-Aryan Languages. Routledge Language Family Series. Routledge. পৃষ্ঠা. 500. ISBN 978-0415772945.
- ↑ "बिहार में कितनी भाषाएं बोली जाती है? जानिए किन इलाकों में कौन सी भाषा बोली जाती है" (Hi-IN ভাষাত). Main Media. 2 October 2020. https://mainmedia.in/regionwise-different-languages-of-bihar-state/.